Last Updated on 18 maart 2023 by M.G. Sulman
Een navelontsteking kun je herkennen doordat het er rood uitziet, jeukt en soms ook een vieze geur verspreidt. De huid rondom je navel kan warm aanvoelen of is wat gezwollen. Grofweg 1% van alle borelingen ontwikkelt in de eerste levensweken een ontsteking van de navel(streng). Dit staat bekend als omfalitis of omphalitis. Maar ook volwassenen kunnen worden getroffen door een navelontsteking. Onbehandeld kan een ontstoken navel tot ernstige complicaties leiden. Daarom moet je altijd een arts raadplegen bij (vermoeden van) een ontsteking van de navel.
Een navelontsteking is meestal een bacteriële infectie. Pasgeborenen worden het meest getroffen. Een bacteriële navelontsteking moet met antibiotica worden behandeld, anders kunnen er ernstige complicaties optreden.
Navelontsteking komt meestal voor bij pasgeborenen en treft dan de navel, de navelstomp en het omliggende weefsel. De belangrijkste boosdoeners zijn bacteriën, zoals Staphylococcus aureus, die tijdens of na de bevalling worden overgedragen. Volwassenen worden zelden getroffen door een ontsteking van de navel.
Verschijnselen in vogelvlucht
Symptomen van een navelontsteking bij zuigelingen, kinderen en volwassenen zijn:
- roodheid, zwelling en warmte
- pijn in het navelgebied / pijn aan de navel
- uitpuilen van de navelstreng
- navelafscheiding: etterende afscheiding (pus)
- mogelijk bloederige afscheiding
Als de navelinfectie voortschrijdt:
- koorts
- lage bloeddruk
- snelle hartslag
Een onwelriekende navelgeur is vaak te wijten aan slechte hygiëne. Met name in de diepe navelplooien kunnen stofjes, huidschilfers, lotion, vuil, zweet en bacteriën zich ophopen. Dit mengsel of deze viezigheid zorgt voor een onaangename geur, maar is op zichzelf geen teken van een ontstoken navel. Een stinkende navel die erg gevoelig is voor aanraking, kan wijzen op een infectie. Bacteriën en schimmels vermenigvuldigen zich zeer snel in een warme en vochtige omgeving, zoals de navel.
Een ontsteking doet vrijwel altijd pijn. Zo ook een navelontsteking. Hoe verder de ontsteking is gevorderd, hoe heviger de pijn. Is er echter sprake van een schimmelaanval in de navelplooi, dan is er nauwelijks tot geen pijn. Bacteriële infecties van de navel daarentegen worden gekenmerkt door pijn, roodheid en zwelling. Er zijn vijf tekenen, of symptomen, die wijzen op een acute infectie:
- roodheid
- warmte
- zwelling
- pijn
- moeite hebben met het normaal bewegen van het gekwetste lichaamsdeel
In veel gevallen ontstaat een etterende afscheiding wanneer de navel geïnfecteerd is. Er kan zich echter ook een abces in de navel ontwikkelen. Een navelabces ontstaat door een ontstoken navel die niet of onvoldoende lang is behandeld. Een abces is een hoeveelheid pus (etter) in een niet eerder bestaande holte. Veel mensen kunnen het abces voelen, wat extreem pijnlijk is. Een navelabces dient altijd door een arts beoordeeld te worden.
Oorzaak bij pasgeborenen
Vaak zijn bacteriën de boosdoeners. Vooral pasgeborenen zijn er gevoelig voor. Hun immuunsysteem is nog niet in contact gekomen met bacteriën. Ze hebben daarom nog geen krachtige afweer tegen bacteriën opgebouwd. In het vruchtwater zitten geen bacteriën. Pas tijdens de geboorte nestelen bacteriën zich voor het eerst op de huid van de boreling. Ook lopen er bloedvaten in de navelstreng. Als ze kort na de geboorte worden afgesneden, zijn ze nog steeds open, waardoor het een mogelijk porte d’entrée vormt. Dit is de plaats waar een ziekmakend micro-organisme ofwel pathogeen het lichaam binnendringt.
Oorzaken bij volwassenen
Een mogelijke oorzaak van een navelontsteking bij tieners of volwassenen is het laten zetten van een navelpiercing. Als er onvoldoende hygiëne is tijdens het piercen of de nabehandeling, kan in sommige gevallen de nog niet genezen wond ontstoken raken.
Als er sprake is van een contactallergie, zoals een nikkelallergie, kunnen voorwerpen die het allergeen bevatten allergische reacties en ontstekingen veroorzaken. Het kan hierbij gaan om navelsieraden, riemgespen en broekknopen die nikkel bevatten.
Naast bacteriën kunnen huidschimmels een navelontsteking veroorzaken. De meeste huidschimmels vormen geen probleem. Schimmels kunnen echter zorgen voor een infectie wanneer zij de huid binnendringen.
Onderzoek en diagnose
Na lichamelijk onderzoek en een vraaggesprek met de arts, kan nader onderzoek volgen. Bijvoorbeeld een uitstrijkje van de navel om de ziekteverwekker te bepalen, echografie en eventueel computertomografie van de navelstreng en de buikstreek.
Algemene maatregelen
Voor veel kinderen en volwassenen is het voldoende om de ontstoken navel meerdere keren per dag voorzichtig schoon te maken met lauw water. Daarna naspoelen met een kamille-oplossing of schoonmaken met een wonddesinfectiemiddel zoals Betadine. Naast het desinfecteren van wonden kun je dit middel ook gebruiken voor het onschadelijk maken van bacteriën, schimmels en virussen.
Spoelen met zout water kan ook helpen om bacteriën te elimineren en de navel schoon te houden. De spoeling wordt gemaakt door een theelepel zout in warm water op te lossen. Daarna de navel voorzichtig droogdeppen.
Aangezien de bacteriën bijzonder goed gedijen in een warme en vochtige omgeving, is het raadzaam om de navel niet volledig af te dekken, maar alleen om deze te beschermen tegen wrijving met een steriel kompres. gebruik geen zalven of Sudocrem.
Als een contactallergie de oorzaak is van de navelontsteking, dien je het allergeen te vermijden.
Navelpiercings die een ontsteking hebben veroorzaakt, moeten regelmatig worden schoongemaakt en verplaatst, zodat het gaatje en de navel kunnen genezen.
Antibiotica
Als de infectie erg hardnekkig is of bij een navelontsteking bij een pasgeborene, kan de arts antibiotische maatregelen aanbevelen. De arts kan fusidinezuur of een andere antibioticum voorschrijven die plaatselijk op de huid wordt aangebracht om infecties te bestrijden door bacteriën te doden. In het geval van wijdverbreide ontsteking van de navel of infecties in diepere weefsellagen, zal systemische antibiotische behandeling worden ingezet. Dus toegediend in de vorm van pillen of een infuus.
Chirurgische ingreep
Ter behandeling van een abces kan een operatieve ingreep nodig zijn.
In Nederland is de prognose zeer gunstig met onmiddellijke behandeling. Als de infectie zich verspreidt, bestaat er een risico op levensbedreigende complicaties zoals bloedvergiftiging, vooral bij pasgeborenen
Preventie
Let in het algemeen op goede navelhygiëne: bij pasgeborenen de navelstomp droog en schoon houden, bij volwassenen de navel tijdens het douchen regelmatig schoonmaken en goed afdrogen. Zorg ervoor dat er geen zeepresten in de navel achterblijven.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een navelontsteking. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
