Last Updated on 27 februari 2023 by M.G. Sulman
Een zet pil is uitermate geschikt voor patiënten met slikproblemen of voor kinderen die tabletten en sappen weigeren. Geneesmiddelen die worden ingeslikt, bereiken meestal eerst de lever, waar ze gedeeltelijk worden geïnactiveerd of afgebroken voordat ze in werking treden. Met andere woorden: een deel van de dosis wordt omgezet door de lever en bereikt de grote circulatie dan niet. Na passage door de lever bereikt een deel van de werkzame dosis van het geneesmiddel de grote circulatie of bloedsomloop. Een zetpil omzeilt echter dit zogenaamde first-pass effect. Werkzame stoffen die de maag zwaar belasten, worden beter verdragen in de vorm van een zetpil. Als je ziek bent en moet overgeven komt alles wat in uw maag zit, ineens met golven weer uit je mond naar buiten. Medicijnen kunnen zodoende ook worden uitgebraakt. Soms zijn zetpillen een alternatief.
Wat is een zetpil?
Medicijnen kunnen op verschillende manieren ingebracht worden in je lichaam. Je kunt een pil slikken, een vloeistof drinken of een injectie krijgen. Een zetpil is een andere manier om een medicijn af te geven. Het is een klein, rond of kegelvormige pil dat je in je lichaam stopt, vaak via je rectum. Als het eenmaal binnen is, smelt of lost het op en geeft het zijn werkzame stof vrij vrij. Kortom, een zetpil, suppositorium of suppositoire is een vorm van rectaal, dus via de anus, toegediende medicatie. Er zijn echter ook zetpillen voor vaginaal en urethraal (via de plasbuis) gebruik.
Soorten zetpillen
Basis van een zetpil
De basis van een zetpil kan bestaan uit een vette of een in water oplosbare stof, zoals gelatine of cacaoboter. Het farmacon of geneesmiddel kan daar in opgeloste vorm, als suspensie, emulsie of als een combinatie daarvan voorkomen. Terwijl de warmte van je lichaam de buitenkant doet smelten, komt de werkzame stof langzaam vrij.
Toedieningsvormen
Er zijn zetpillen die je inbrengt in het rectum, de vagina of de urethra (de plasbuis). Soms behandelen ze het gebied waar je ze inbrengt. Maar de werkzame stof kan ook worden opgenomen in je bloed en naar andere delen van je lichaam reizen.
Rectaal
Een rectale zetpil wordt gebruikt om een medicijn rectaal (via de anus) toe te dienen. Deze zijn ongeveer 2,5 cm lang en hebben een afgeronde of kogelvormige punt. Je zou ze kunnen nemen ter behandeling van onder meer de volgende klachten:
- allergieën (bijvoorbeeld meclozine/pyridoxine)
- onrust, bijvoorbeeld voor een medisch onderzoek (bijvoorbeeld chloralhydraat)
- obstipatie (bijvoorbeeld Dulcolax met als werkzame stof: bisacodyl)
- koorts (bijvoorbeeld paracetamol)
- aambeien (bijvoorbeeld Sperti)
- reisziekte (bijvoorbeeld cyclizine)
- misselijkheid (bijvoorbeeld Domperidon Sandoz®)
- epileptische aanvallen (bijvoorbeeld chloralhydraat)
- geestelijke klachten, zoals psychose of bipolaire stoornis
Vaginaal
Vaginale zetpillen zijn ovaal van vorm. Je kunt ze gebruiken voor:
- bacteriële – of schimmelinfecties
- vaginale droogheid
- anticonceptie
Urethraal
Urethrale zetpillen komen niet vaak voor. Er is maar één soort, die mannen met erectieproblemen kunnen gebruiken om het medicijn alprostadil in te nemen. De zetpil is ongeveer zo groot als een rijstkorrel. Deze medicijnen (alprostadil, enz.) worden in de urinebuis ingebracht aan het uiteinde van de penis. Hierbij wordt gebruikgemaakt van een applicator, ook wel MUSE™ genoemd.
Zetpil inbrengen
Hoe kun je een zetpil het beste inbrengen?
- Ga indien mogelijk voor gebruik nog een keer naar het toilet om te poepen zodat de endeldarm (rectum) leeg is.
- Daarna je handen grondig wassen met water en zeep, zowel voor als na het inbrengen van de rectale zetpil.
- Haal de zetpil pas uit de verpakking als je klaar bent om hem te gebruiken. Haal de zetpil niet eerder uit de verpakking.
- Breng de zetpil in de anus. Het is om het even of je de zetpil met de punt naar voren of met de stompe kant naar voren inbrengt.
- Om de zetpil wat gemakkelijker in te brengen, kun je deze met wat water bevochtigen.
- Gebruik geen crèmes, zalven of oliën om het inbrengen te vergemakkelijken, omdat dit de effectiviteit van de zetpil kan verminderen.
- Duw vervolgens met een vinger de zetpil helemaal naar binnen.
- Mocht de zetpil terugschuiven, dan kun je jezelf helpen met de volgende truc. Breng de zetpil in met de stompe kant eerst. Hierdoor ontstaat een natuurlijke reflex van de sluitspier die voorkomt dat de pil weer uit de anus glijdt.
- Na het inbrengen van de zetpil kun je aandrang krijgen om te poepen. Probeer hier niet aan toe te geven. De zetpil heeft namelijk enige tijd nodig om te smelten en het rectum moet de werkzame stof opnemen.
- Mocht je de zetpil binnen 10 minuten verliezen, omdat je toch echt moet poepen, dan kun je een nieuwe inbrengen.
- Vaginale zetpillen, ook wel ovules genoemd, worden zo ver mogelijk in de vagina ingebracht.
Video: hoe een zetpil inbrengen bij jezelf?
Zetpillen bewaren
Bewaar de zetpillen bij een temperatuur lager dan 25°C. Als je op vakantie bent in warme landen, let er dan op dat de bewaartemperatuur juist is, want zetpillen kunnen smelten bij de daar heersende temperaturen. Er zijn ook speciale zetpillen die alleen bij hogere temperaturen smelten.
Zetpil inbrengen bij aambeien?
Zetpillen bij aambeien zijn een veelgebruikt middel om de symptomen van aambeien te verlichten. Zetpillen bevatten vaak pijnstillende en ontstekingsremmende stoffen, zoals lidocaïne, hydrocortison en zinkoxide, die kunnen helpen bij het verminderen van pijn, jeuk en zwelling rondom de aambeien.
Om te voorkomen dat de zetpil te hoog in de darm terechtkomt, is het raadzaam om deze zo dicht mogelijk bij de sluitspier in te brengen. Dit kan het beste worden gedaan na een stoelgang en het reinigen van het gebied rond de anus.
Zetpillen kunnen alleen de klachten van aambeien verlichten en niet bijdragen aan de genezing ervan. Om aambeien effectief te behandelen en te genezen, zijn vaak leefstijlveranderingen nodig, zoals meer vezels eten, voldoende water drinken, regelmatig bewegen en het vermijden van langdurig zitten op een harde ondergrond.
Daarnaast zijn er andere maatregelen die verlichting kunnen bieden, zoals zitbaden met warm water, het gebruik van aambeienzalf die de zwelling verminderen en de pijn verlichten. Gebruik evenwel geen zeep, want zeep kan aambeien verergeren. Vermijd ook het gebruik van droog of ruw toiletpapier.
Als de aambeien erg pijnlijk zijn of niet verbeteren met zelfzorgmaatregelen, is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het inbrengen of bewaren van een zetpil. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
