Viltige basterdwederik: vol geneeskracht en eetbaar?

Last Updated on 3 juni 2024 by M.G. Sulman

De viltige basterdwederik (Epilobium parviflorum) is een overblijvende plant uit de teunisbloemfamilie (Onagraceae). Deze plant is wijdverspreid in Europa en tref je ook veelvuldig aan in Nederland en België. De naam “viltige basterdwederik” verwijst naar de viltige beharing van het blad, wat lijkt op dat van de grote wederik. Synoniemen zijn kleinbloemig wilgeroosje en kleinbloemige basterdwederik. De viltige basterdwederik bevat een waaier aan bioactieve stoffen. Denk aan flavonoïden, slijmstoffen, looistoffen, sterolen en vetzuren. De plant is eetbaar en zit vol geneeskracht. Van oudsher wordt het gebruikt voor allerlei kwalen en klachten, vooral met betrekking tot de prostaat, blaas, urinewegen, nieren en maag-darmslijmvlies. Daarnaast wordt het plantje gebruikt in de cosmetica-industrie vanwege zijn antioxidante en huidbeschermende eigenschappen.

Kenmerken van de viltige basterdwederik

In vogelvlucht

Hoogte: 15 tot 75 cm
Stengel: Rechtopstaand, viltig behaard en rolrond
Bladeren:

• Smal langwerpig, zwak getand, vrijwel steelloos
• Overwinteren in een bladrozet
• Onderin tegenoverstaand of in kransen, bovenin verspreid aan de stengel
• Kort en dicht viltig behaard aan beide zijden

Bloemen:

• Kleur: Paars tot roze
• Bloeitijd: Juni tot september
• Kleine bloemen in een ijle tros vanuit oksels van schutbladen
• Kroonbladen: Vier, licht roze, 4-9 mm lang
• Kelkbladen: Vier, smal en spits
• Stempel: Vier lobben
• Meeldraden: Vier
• Kelkbuis: Lang

Vrucht:

• Vierkleppige doosvrucht
• Zaden met lange vruchtpluis
• Tweezaadlobbig, levensduur minder dan een jaar

Groeiplaatsen

De viltige basterdwederik groeit op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen. Het houdt van vochtige tot natte, voedselrijke, vaak kalkhoudende bodems. De plant wordt minder groot dan het harig wilgenroosje, met kleinere bloemen (ongeveer 1,5 cm in doorsnee) vergeleken met de meer dan 2 cm doorsnee bloemen van het harig wilgenroosje.

Groei en overwintering

Na de winter ontwikkelen zich nieuwe stengels uit bladrozetten die in het vorige najaar zijn gevormd. Deze planten zijn klonen van elkaar, voortgekomen uit de ondergrondse wortelstok.

Vergelijkbare soorten

De viltige basterdwederik kan in vegetatieve toestand verward worden met het harig wilgenroosje (Epilobium hirsutum). Ze kunnen worden onderscheiden door de niet langs de stengel aflopende bladeren, de zwak getande bladrand met niet naar voren gekromde tanden en de enkele soort haren op de stengel.

Verspreiding

De plant komt voor in de gematigde streken van het noordelijk halfrond en is ingevoerd in Noord-Amerika. Hij groeit op natte en vochtige plaatsen in zeer voedselrijke milieus, vooral wanneer deze verstoord zijn. In Nederland en België is hij algemeen, maar minder aanwezig in de voedselarme Kempen en de Ardennen.

Naamgeving ‘Epilobium parviflorum’

• Epilobium: Van het Griekse epi (op) en lobos (hauw), omdat de bloem op de zaaddoos zit, of epi, lobos en ion (viool), omdat de bloemen lijken op die van de Damastbloem (Viola matronalis), maar verschillen doordat ze op het vruchtbeginsel zitten.
• Parviflorum: Kleinbloemig.

Inhoudsstoffen van de viltige basterdwederik (Epilobium parviflorum)

Actieve verbindingen:

1. Flavonoïden:
   • Glucosiden
   • Aglykone
   • Myricetine
   • Quercetine
   • Rutine
   • Isoquercitrine
   • Isomyricitrine
   • Kaemferol
2. Slijmstoffen
3. Looistoffen (Tanninen):
   • Ellageenzuur
   • Gallotannine
4. Sterolen:
   • Betasitosterol
   • Fytosterol
5. Vetzuren:
   • Caprylzuur
   • Caprinzuur
   • Palmitinezuur
   • Stearinezuur

Viltige basterdwederik zit vol geneeskracht

Medicinaal gebruik:

• Prostaat, blaas, urinewegen en nieren: Viltige basterdwederik wordt van oudsher toegepast hij urinewegklachten.
• Maag-darmslijmvlies: Het plantje wordt ook ingezet bij ontstekingen van het maag-darmslijmvlies. het hefet zijn sporen verdiend bij colitis (darmontsteking), de ziekte van Crohn, lekkedarmsyndroom en prikkelbaredarmsyndroom (PDS).
• E. coli-infecties: De plant helpt tegen de E. coli-bacterie, die voor vervelende ziekteverschijnselen en ontstekingen zorgt.

Aambeien:

• Inwendige aambeien: Het sap van de plant wordt gedronken om inwendige aambeien te behandelen. Ook kan wortelpoeder, bereid als thee, gebruikt worden ter bestrijding van interne aambeien.
• Darmgezondheid: Deze toepassingen helpen ook ter versterking van de darmwanden en ter ondersteuning van de normale werking van de prostaat en urinewegen.

Antioxidant en Anti-veroudering:

• Anti-oxidant werking: Viltige basterdwederik heeft een antioxidantwerking. Aldus draagt het bij aan het bestrijden van vrije radicalen en daarmee voorkomt het o.a. potentiële huidaandoeningen.
• Spijsverteringscomfort: De plant bevordert het spijsverteringscomfort door de transit te vertragen.

Cosmetisch Gebruik

Viltige basterdwederik wordt vanwege zijn gezondheidsbevorderende eigenschappen verwerkt in diverse cosmetische producten:

• Crèmes: De antioxidantwerking helpt bij het bestrijden van vrije radicalen en het voorkomen van huidaandoeningen.
• Haarlotions en Shampoo: Bevorderlijk voor de hoofdhuid en het haar.
• Babydoekjes: Geschikt voor de gevoelige huid van baby’s.
• Huidproblemen: Effectief bij eczeem, psoriasis, gesprongen adertjes in de wangen en schimmelinfecties.

De viltige basterdwederik is eetbaar

De bovengrondse delen van de viltige basterdwederik worden gebruikt in medicinale toepassingen. De plant heeft een milde smaak. Het wordt voornamelijk gebruikt in theeën en kruidenpreparaten.

De eetbare delen van de viltige basterdwederik zijn de bovengrondse delen, voornamelijk de bladeren en stengels. Deze kunnen als volgt worden gebruikt:

Bladeren en stengels:

• Thee: Droog de bladeren en stengels, en gebruik ze om thee te maken. Dit kan helpen bij verschillende gezondheidsproblemen zoals prostaat- en blaasontstekingen.
• Kruidenpreparaten: Versnipper de bladeren en stengels en voeg ze toe aan salades of kruidenmengsels voor een milde smaak en gezondheidsvoordelen.
• Sap: Pers het sap uit verse bladeren en stengels voor een tonic tegen inwendige aambeien.

Medicinale tincturen:

• Extracten: De bovengrondse delen kunnen worden gebruikt om tincturen te maken, die medicinaal worden ingezet voor diverse aandoeningen.

Kortom, gebruik de bovengrondse delen (bladeren en stengels) voor thee, salades, sap en tincturen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het eten of het medicinale gebruik van de viltige basterdwederik. Of tips delen. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.