Slokdarmdivertikel: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 11 april 2025 by M.G. Sulman

Een slokdarmdivertikel is een zakvormige uitstulping die zich vormt in de bekleding van de slokdarm, een gespierde buis die in het verlengde ligt van de keelholte ligt en die de mond met de maag verbindt. Een divertikel kan aangeboren zijn (congenitaal) of later in het leven ontstaan (verworven). Vaak vormt zich slechts één divertikel, met een diameter tot tien centimeter. Bij sommige mensen ontstaan echter talrijke kleine divertikels langs de lengte van de slokdarm. Slokdarmdivertikels worden meestal aangetroffen bij volwassenen van middelbare en oudere leeftijd.

Wat is een slokdarmdivertikel?

Een slokdarmdivertikel is een zakvormige uitstulping in een zwak deel van de slokdarmwand. Zo’n divertikel kan overal in de slokdarm tussen de keel en de maag voorkomen.

Slokdarmdivertikels kunnen worden geclassificeerd op basis van hun locatie in de slokdarm. Bijvoorbeeld:

• Een Zenker divertikel is het meest voorkomende type divertikel van de slokdarm. Divertikels van Zenker bevinden zich meestal achter in de keel, net boven de slokdarm.
• Mid-thoracale divertikels, in het midden van de borst.
• Epifrenische divertikels, boven het middenrif.

Wie wordt erdoor getroffen?

Slokdarmdivertikels kunnen mensen van alle leeftijden treffen, hoewel de meeste gevallen voorkomen bij personen van middelbare leeftijd en oudere leeftijd.

Slokdarmdivertikels zijn vrij zeldzaam. Ze komen voor bij minder dan 1 procent van de röntgenfoto’s van het bovenste deel van het maagdarmkanaal en komen ze voor bij minder dan 5 procent van de patiënten die klagen over dysfagie (slikproblemen).

Soorten slokdarmdivertikels

Er zijn verschillende soorten slokdarmdivertikels. Sommige worden geclassificeerd door het gedeelte van de slokdarm waarin ze zich bevinden, anderen door wanneer je ze krijgt en sommige door de weefsellagen. De verschillende soorten zijn:

• Zenker divertikel: dit is een uitstulping van de slokdarm naar buiten in de borstholte. Dit wordt ook wel faryngeaal divertikel genoemd.
• Mid-thoracale divertikel. Zoals de naam al doet vermoeden, tref je deze aan in het middelste gedeelte van de slokdarm.
• Epifrenische divertikel. Deze uitstulpingen bevinden zich op de bodem van de slokdarm nabij de sluitspier naar je maag.
• Aangeboren divertikels. Deze typen zijn bij de geboorte reeds aanwezig.
• Verworven divertikels. Deze verschijnen later in het leven.
• Pulsiedivertikels. Dit type wordt beschreven door hoe het is gevormd. Pulsie betekent duwen of rijden, dus pulsiedivertikels treden op wanneer de slokdarm van binnenuit naar buiten wordt geduwd.
• Tractiedivertikels. Bij dit type trekt de druk van de buitenkant van de slokdarm het weefsel naar buiten zodat het uitpuilt.
• Echte divertikels. Echte divertikels beïnvloeden alle lagen van de slokdarm.
• Valse divertikels. Deze uitstulpsels hebben alleen invloed op de binnenbekleding van de slokdarm, de mucosa en de submucosa genoemd.

Oorzaak van een slokdarmdivertikel

Slokdarmdivertikels kunnen om verschillende redenen voorkomen, hoewel de aandoening anno 2025 nog steeds niet goed wordt begrepen. Ze kunnen optreden bij bepaalde bewegingsstoornissen in de slokdarm, zoals achalasie. Deze bewegingsstoornis wordt veroorzaakt door een verminderde zenuwvoorziening, die problemen met slikken, spierspasmen en oprispingen veroorzaakt.

Een Zenker divertikel, een uitstulping van de slokdarm in de hals aan de overgang van keel naar slokdarm, wordt vaak veroorzaakt door een coördinatieprobleem tussen het verplaatsen van voedsel en het ontspannen van de bovenste sluitspier.

Ontsteking of infectie in de borstholte kan een mid-thoracale divertikel veroorzaken. Deze irritatie veroorzaakt druk op de slokdarm, wat leidt tot een uitstulping.

Epifrene divertikels aan de onderkant van de slokdarm worden veroorzaakt door druk die wordt opgebouwd als de maaginhoud tegen de onderste sluitspier wordt geduwd. Door de druk gaat het weefsel uitpuilen. Deze komen ook vaak voor bij motiliteitsstoornissen. Hierbij treedt er een stoornis op in de automatische bewegingen van de darm. De belangrijkste en meest voorkomende motiliteitsstoornissen zijn:

• Slokdarmspasmen of slokdarmkrampen
• Achalasie van de slokdarm

Andere oorzaken van slokdarmdivertikel zijn:

• Zwakte in de slokdarmwand
• Slokdarmontsteking of oesofagitis: een ontsteking van de slokdarmwand
• Sfincter aandoeningen (aan het einde van de slokdarm bevindt zich een kringspier, de zogeheten sfincter)
• Slokdarmsclerodermie, waarbij het slokdarmweefsel strakker wordt en het moeilijk maakt om te slikken

Risicofactoren

Slokdarmdivertikels zijn zeldzaam en kunnen aangeboren of verworven zijn. Ze komen het vaakst voor bij volwassenen boven de 50 jaar, vooral bij ouderen van 70 jaar en ouder.

Personen met een slik- of slokdarmmotiliteitsstoornis zijn vatbaarder voor het krijgen van een slokdarmdivertikel.

Bovendien lopen personen met een ontsteking van de slokdarm ook een verhoogd risico op slokdarmdivertikels.

Symptomen van slokdarmdivertikel

Een slokdarmdivertikel hoeft lang niet altijd tot klachten te leiden. Eventuele symptomen variëren van mild tot ernstig. Ze kunnen na verloop van tijd erger worden als de uitstulping verder uitrekt. Je zou de volgende klachten kunnen hebben:

• Moeite met slikken
• Het gevoel hebben dat er eten in je mond blijft steken (eten zakt niet goed)
• Pijnlijk slikken of pijn bij het slikken
• Pijn op de borst
• Maagzuur
• Regurgitatie (het terugvloeien van maaginhoud in de slokdarm, soms tot in de mond)
• Aspiratiepneumonie, waarbij je een longontsteking krijgt door het inademen van voedsel dat in je mond is teruggekeerd
• Keelpijn
• Hoesten
• Schorre stem of heesheid
• Slechte adem

Onderzoek en diagnose

Een slokdarmdivertikel kan op de volgende manier gediagnosticeerd worden:

• Een slokdarmonderzoek: een röntgenonderzoek van de slokdarm. Door contrastmiddel (bariumpap) te gebruiken wordt de slokdarm zichtbaar. Het contrastmiddel loopt via de slokdarm naar de maag.
• Gastro-intestinale endoscopie: de arts steekt een dunne, flexibele buis met aan het uiteinde een camera door je mond en in je keel om je slokdarm te bekijken.
• Drukmeting in de slokdarm (oesophagus manometrie). Deze techniek meet de timing en kracht van de samentrekkingen van je slokdarm.
• 24-uurs pH-test. Deze test meet de pH in je slokdarm gedurende een periode van 24 uur om te controleren op tekenen van maagzuur of gal in je slokdarm.

Behandeling van een slokdarmdivertikel

Een slokdarmdivertikel klinkt misschien als iets zeldzaams of ingewikkelds — en eerlijk is eerlijk, het is een beetje een buitenbeentje onder de slokdarmaandoeningen. Maar goed nieuws: er zijn wél verschillende manieren om ermee om te gaan. Soms simpel en praktisch. Soms wat ingrijpender. Maar altijd gericht op: minder klachten, meer kwaliteit van leven.

Wat voor behandeling je nodig hebt? Dat hangt vooral af van de grootte van het divertikel, hoe vervelend je klachten zijn en of er complicaties dreigen.

Niet-chirurgische behandeling – als het allemaal nog meevalt

Niet ieder slokdarmdivertikel hoeft meteen onder het mes. Zeker als de uitstulping klein is en je klachten nog redelijk zijn, kunnen simpele leefstijlaanpassingen al veel verlichting geven.

Praktisch & nuchter:

• → Kauw rustig en goed
  Eet niet gehaast, maar neem de tijd. Hoe fijner je eten gekauwd is, hoe makkelijker het passeert.

• → Drink voldoende bij het eten
  Een slok water na elke hap kan wonderen doen. Het helpt het eten soepeler richting je maag te glijden.

• → Kleine hapjes, kleine porties
  Grote happen of snel dooreten? Niet zo’n goed idee. Liever vaker kleine porties dan één grote maaltijd.

• → Let op zuurbranden
  Brandend maagzuur kan klachten verergeren. Vrij verkrijgbare maagzuurremmers (zoals antacida of omeprazol) kunnen helpen.

• → Rechtop zitten na het eten
  Ga na het eten niet meteen plat liggen. Even rechtop blijven zitten of rustig wandelen helpt.

Kort samengevat:

Rustig eten. Goed kauwen. Genoeg drinken. En vooral: lief zijn voor je slokdarm.

Chirurgische behandeling – als leefstijl niet genoeg is

Soms zijn de klachten te heftig of het divertikel te groot. Denk aan:

• Voedsel dat steeds blijft steken

• Veelvuldig verslikken

• Chronische hoest

• Pijn bij slikken

• Gewichtsverlies

• Ontstekingen of infecties

Dan is het tijd om met een arts te kijken naar een meer definitieve oplossing: een operatie.

Soorten operaties bij een slokdarmdivertikel

Er zijn verschillende technieken, afhankelijk van de plaats en grootte van het divertikel.

Divertikelresectie (verwijderen van de uitstulping)

De arts snijdt het divertikel weg en herstelt de slokdarmwand. Dit gebeurt meestal via een kijkoperatie (endoscopisch of via een kleine snede in de hals of borst).

Diverticulotomie of myotomie (spiersnede)

Bij een Zenker-divertikel wordt vaak ook een sneetje gemaakt in de spieren van de slokdarm, zodat er minder druk op staat en nieuwe uitstulpingen minder snel ontstaan.

Diverticulopexie (ophangen of vastzetten)

Soms wordt het divertikel niet verwijderd, maar vastgezet zodat het geen voedsel meer opvangt.

Hoe verloopt zo’n operatie?

• Meestal gebeurt het onder narcose.

• Vaak via een endoscopie (via de mond), soms via een kleine halsoperatie.

• Opname in het ziekenhuis is vaak 1-3 dagen.

• Daarna langzaam weer opbouwen met vloeibaar en zacht eten.

Nazorg en herstel

Na een operatie is het belangrijk om:

• Eerst vloeibaar te eten

• Geleidelijk over te gaan op vaste voeding

• Te blijven letten op rustig eten en goed kauwen

• Eventueel spraak- of sliktherapie te volgen bij hardnekkige slikproblemen

De meeste mensen voelen zich na de ingreep echt opgelucht: geen brokgevoel meer, makkelijker slikken, minder hoesten of verslikken.

En als ik niet geopereerd wil worden?

Dat mag natuurlijk ook. Niet iedereen kiest meteen voor chirurgie. Als je klachten draaglijk zijn, kun je samen met je arts kijken hoe je met leefstijl, medicatie en begeleiding toch zo prettig mogelijk kunt leven met je divertikel.

Conclusie – er is écht iets aan te doen

Een slokdarmdivertikel kan flink vervelend zijn, maar gelukkig hoef je er niet mee te blijven worstelen. Er zijn genoeg manieren om de klachten te verminderen — van slimme eetgewoontes tot een operatie als het echt nodig is.

Het belangrijkste? Blijf er niet te lang mee rondlopen. Want iedereen verdient het om zonder angst of frustratie te kunnen eten en drinken.

Prognose

Een slokdarmdivertikel is een vrij zeldzame aandoening die vooral ouderen treft. Hoewel sommige mensen er geen hinder van ondervinden, ervaren anderen een reeks problemen, waaronder moeite met slikken en regurgitatie. De meeste gevallen reageren goed op leefstijlveranderingen, een operatie of een combinatie van beide.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een slokdarmdivertikel, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.