Last Updated on 13 april 2023 by M.G. Sulman
Een slokdarmdivertikel is een zakvormige uitstulping die zich vormt in de bekleding van de slokdarm, een gespierde buis die in het verlengde ligt van de keelholte ligt en die de mond met de maag verbindt. Een divertikel kan aangeboren zijn (congenitaal) of later in het leven ontstaan (verworven). Vaak vormt zich slechts één divertikel, met een diameter tot tien centimeter. Bij sommige mensen ontstaan echter talrijke kleine divertikels langs de lengte van de slokdarm. Slokdarmdivertikels worden meestal aangetroffen bij volwassenen van middelbare en oudere leeftijd.
Wat is een slokdarmdivertikel?
Een slokdarmdivertikel is een zakvormige uitstulping in een zwak deel van de slokdarmwand. Zo’n divertikel kan overal in de slokdarm tussen de keel en de maag voorkomen.
Slokdarmdivertikels kunnen worden geclassificeerd op basis van hun locatie in de slokdarm. Bijvoorbeeld:
- Een Zenker divertikel is het meest voorkomende type divertikel van de slokdarm. Divertikels van Zenker bevinden zich meestal achter in de keel, net boven de slokdarm.
- Mid-thoracale divertikels, in het midden van de borst.
- Epifrenische divertikels, boven het middenrif.
Wie wordt erdoor getroffen?
Slokdarmdivertikels kunnen mensen van alle leeftijden treffen, hoewel de meeste gevallen voorkomen bij personen van middelbare leeftijd en oudere leeftijd.
Slokdarmdivertikels zijn vrij zeldzaam. Ze komen voor bij minder dan 1 procent van de röntgenfoto’s van het bovenste deel van het maagdarmkanaal en komen ze voor bij minder dan 5 procent van de patiënten die klagen over dysfagie (slikproblemen).
Soorten slokdarmdivertikels
Er zijn verschillende soorten slokdarmdivertikels. Sommige worden geclassificeerd door het gedeelte van de slokdarm waarin ze zich bevinden, anderen door wanneer je ze krijgt en sommige door de weefsellagen. De verschillende soorten zijn:
- Zenker divertikel: dit is een uitstulping van de slokdarm naar buiten in de borstholte. Dit wordt ook wel faryngeaal divertikel genoemd.
- Mid-thoracale divertikel. Zoals de naam al doet vermoeden, tref je deze aan in het middelste gedeelte van de slokdarm.
- Epifrenische divertikel. Deze uitstulpingen bevinden zich op de bodem van de slokdarm nabij de sluitspier naar je maag.
- Aangeboren divertikels. Deze typen zijn bij de geboorte reeds aanwezig.
- Verworven divertikels. Deze verschijnen later in het leven.
- Pulsiedivertikels. Dit type wordt beschreven door hoe het is gevormd. Pulsie betekent duwen of rijden, dus pulsiedivertikels treden op wanneer de slokdarm van binnenuit naar buiten wordt geduwd.
- Tractiedivertikels. Bij dit type trekt de druk van de buitenkant van de slokdarm het weefsel naar buiten zodat het uitpuilt.
- Echte divertikels. Echte divertikels beïnvloeden alle lagen van de slokdarm.
- Valse divertikels. Deze uitstulpsels hebben alleen invloed op de binnenbekleding van de slokdarm, de mucosa en de submucosa genoemd.
Oorzaak van een slokdarmdivertikel
Slokdarmdivertikels kunnen om verschillende redenen voorkomen, hoewel de aandoening anno 2023 nog steeds niet goed wordt begrepen. Ze kunnen optreden bij bepaalde bewegingsstoornissen in de slokdarm, zoals achalasie. Deze bewegingsstoornis wordt veroorzaakt door een verminderde zenuwvoorziening, die problemen met slikken, spierspasmen en oprispingen veroorzaakt.
Een Zenker divertikel, een uitstulping van de slokdarm in de hals aan de overgang van keel naar slokdarm, wordt vaak veroorzaakt door een coördinatieprobleem tussen het verplaatsen van voedsel en het ontspannen van de bovenste sluitspier.
Ontsteking of infectie in de borstholte kan een mid-thoracale divertikel veroorzaken. Deze irritatie veroorzaakt druk op de slokdarm, wat leidt tot een uitstulping.
Epifrene divertikels aan de onderkant van de slokdarm worden veroorzaakt door druk die wordt opgebouwd als de maaginhoud tegen de onderste sluitspier wordt geduwd. Door de druk gaat het weefsel uitpuilen. Deze komen ook vaak voor bij motiliteitsstoornissen. Hierbij treedt er een stoornis op in de automatische bewegingen van de darm. De belangrijkste en meest voorkomende motiliteitsstoornissen zijn:
- Slokdarmspasmen of slokdarmkrampen
- Achalasie van de slokdarm
Andere oorzaken van slokdarmdivertikel zijn:
- Zwakte in de slokdarmwand
- Slokdarmontsteking of oesofagitis: een ontsteking van de slokdarmwand
- Sfincter aandoeningen (aan het einde van de slokdarm bevindt zich een kringspier, de zogeheten sfincter)
- Slokdarmsclerodermie, waarbij het slokdarmweefsel strakker wordt en het moeilijk maakt om te slikken
Risicofactoren
Slokdarmdivertikels zijn zeldzaam en kunnen aangeboren of verworven zijn. Ze komen het vaakst voor bij volwassenen boven de 50 jaar, vooral bij ouderen van 70 jaar en ouder.
Personen met een slik- of slokdarmmotiliteitsstoornis zijn vatbaarder voor het krijgen van een slokdarmdivertikel.
Bovendien lopen personen met een ontsteking van de slokdarm ook een verhoogd risico op slokdarmdivertikels.
Symptomen van slokdarmdivertikel
Een slokdarmdivertikel hoeft lang niet altijd tot klachten te leiden. Eventuele symptomen variëren van mild tot ernstig. Ze kunnen na verloop van tijd erger worden als de uitstulping verder uitrekt. Je zou de volgende klachten kunnen hebben:
- Moeite met slikken
- Het gevoel hebben dat er eten in je mond blijft steken (eten zakt niet goed)
- Pijnlijk slikken of pijn bij het slikken
- Pijn op de borst
- Maagzuur
- Regurgitatie (het terugvloeien van maaginhoud in de slokdarm, soms tot in de mond)
- Aspiratiepneumonie, waarbij je een longontsteking krijgt door het inademen van voedsel dat in je mond is teruggekeerd
- Keelpijn
- Hoesten
- Schorre stem of heesheid
- Slechte adem
- Moeilijk slikken
- Eten komt weer naar boven
- Slechte adem
- Een brok in de keel gevoel, vooral na het eten
- Het eten zakt niet goed
- Borrelende geluiden horen als je drinkt
- Vaak verslikken
Complicaties
Na verloop van tijd kan een slokdarmdivertikel leiden tot complicaties, zoals:
Aspiratiepneumonie
Aspiratiepneumonie dit betekent letterlijk een longontsteking door verslikken. Als een slokdarmdivertikel regurgitatie veroorzaakt, kan dit leiden tot aspiratiepneumonie. Dit is een longontsteking die wordt veroorzaakt door het inademen van zaken, zoals voedsel en speeksel, die gewoonlijk door je slokdarm gaan.
Slokdarmobstructie
Een obstructie in de buurt van het divertikel kan het slikken moeilijk, zo niet onmogelijk maken. Dit leidt tot pijn achter het borstbeen en regurgitatie van voedsel, drank en speeksel. Hierdoor kan het divertikel ook scheuren en bloeden. Een slokdarmobstructie moet direct behandeld worden.
Plaveiselcelcarcinoom
In zeer zeldzame gevallen kan aanhoudende irritatie van de uitstulping leiden tot plaveiselcelcarcinoom. Dit is een vorm van slokdarmkanker.
Onderzoek en diagnose
Een slokdarmdivertikel kan op de volgende manier gediagnosticeerd worden:
- Een slokdarmonderzoek: een röntgenonderzoek van de slokdarm. Door contrastmiddel (bariumpap) te gebruiken wordt de slokdarm zichtbaar. Het contrastmiddel loopt via de slokdarm naar de maag.
- Gastro-intestinale endoscopie: de arts steekt een dunne, flexibele buis met aan het uiteinde een camera door je mond en in je keel om je slokdarm te bekijken.
- Drukmeting in de slokdarm (oesophagus manometrie). Deze techniek meet de timing en kracht van de samentrekkingen van je slokdarm.
- 24-uurs pH-test. Deze test meet de pH in je slokdarm gedurende een periode van 24 uur om te controleren op tekenen van maagzuur of gal in je slokdarm.
Behandeling van een slokdarmdivertikel
Er zijn verschillende behandelingsopties voor een slokdarmdivertikel, afhankelijk van de grootte en ernst.
Niet-chirurgische behandeling
Milde slokdarmdivertikels kunnen meestal worden behandeld door leefstijlveranderingen, zoals:
- je eten goed kauwen
- veel water drinken na het eten om de spijsvertering te bevorderen
- vrij verkrijgbare maagzuurremmers kunnen ook helpen bij milde symptomen
Chirurgische behandeling
Bij ernstigere gevallen kan een operatie nodig zijn om de uitstulping te verwijderen en verzwakt weefsel in de slokdarm te herstellen.
Prognose
Een slokdarmdivertikel is een vrij zeldzame aandoening die vooral ouderen treft. Hoewel sommige mensen er geen hinder van ondervinden, ervaren anderen een reeks problemen, waaronder moeite met slikken en regurgitatie. De meeste gevallen reageren goed op leefstijlveranderingen, een operatie of een combinatie van beide.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een slokdarmdivertikel, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
