Mucoïd cyste: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 2 mei 2024 by M.G. Sulman

Een mucoïd cyste (digital mucous cyst) is een kleine, goedaardige knobbel die voorkomt op vingers of tenen, in de buurt van een nagel. Het bultje is een met vloeistof gevulde verdikking van de peesschede. Een mucoïd cyste is meestal symptoomvrij, maar het kan ook symptomen geven als pijn, het lekken van een heldergele geleiachtige vloeistof uit de cyste en ontsteking van de cyste of het onderliggende gewrichtje. De oorzaak van een mucoïd cyste is anno 2024 niet zeker. Ze worden meestal geassocieerd met artrose. Naar schatting 64 procent tot 93 procent van de mensen met artrose heeft mucoïd cysten. De meeste mucoïd cysten komen voor bij mensen tussen de 40 en 70 jaar, maar ze kunnen bij mensen van alle leeftijden voorkomen. Twee keer zoveel vrouwen als mannen worden er door getroffen. In de Angelsaksische literatuur wordt gesproken van ‘myxoid cysts’. Myxoid betekent slijmachtig. Het komt van de Griekse woorden voor slijm (myxo) en gelijkenis (eidos). Cyste komt van het Griekse woord voor blaas of buidel (kystis). De afwijking werd voor het eerst beschreven door Hyde in 1883 onder de titel ‘Synovial lesions of the skin’.¹Hyde JN. Practical treatise on diseases of skin for use of students and practitioners. Philadelphia: Lea’s Son and Co; 1883. p. 423.

Wat is een mucoïd cyste?

Een mucoïd cyste is een tumortje dat meestal op een vinger of op een teen voorkomt. Het is dan gelokaliseerd op het laatste gewrichtje van de vinger of rond het nagelbed. Aangenomen wordt dat deze cysten ontstaan uit aangetaste weefsels. Een mucoïd cyste wordt geassocieerd met artrose. Artrose duidt op een reumatische aandoening waarbij het kraakbeen in kwaliteit achteruitgaat en dunner en zachter wordt.

Een mucoïd cyste is een goedaardige ganglion; een met geleiachtige vloeistof gevulde verdikking van de peesschede. De peesschede is een met vloeistof gevuld buisje dat een pees omhult.

Synoniemen

Een mucoid cyste wordt in de literatuur soms ook wel ‘digital mucous cyst’ genoemd.

Wie krijgen het?

Een mucoïd cyste komt vaker voor bij volwassenen van middelbare en oudere leeftijd, evenals bij vrouwen. Dit komt doordat mensen in deze groepen meer kans hebben op artrose.

Symptomen van een mucoïd cyste

Algemene verschijnselen

Een mucoïd cyste kenmerkt zich door de volgende symptomen:

1. klein rond of ovaal bultje of knobbeltje tot 1 centimeter groot
2. glad
3. stevig of met vloeistof gevuld
4. meestal niet pijnlijk, maar het nabijgelegen gewricht kan (artrose)pijn hebben
5. huidkleurig of doorschijnend met een roodachtige of blauwachtige tint en ziet er vaak uit als een pareltje
6. langzaam groeiend

Er kan heldergele gelei of vloeistof uit de cyste lekken en de cyste of het onderliggende gewrichtje kan ontstoken zijn.

Voorkeursplekken

Mucoïd cysten hebben de voorkeur om op je dominante hand voor te komen, op de middelvinger of wijsvinger, nabij de nagel. Cysten op de tenen komen niet vaak voor.

Nabij of onder de nagel

Wanneer een cyste over een deel van de nagel groeit, kan er een groef in de nagel ontstaan of kan de nagel splijten. Soms kan het nagelverlies veroorzaken. Het komt zelden voor dat een mucoïd cyste onder de nagel groeit. Deze kunnen pijnlijk zijn, afhankelijk van de mate waarin de cyste de nagelvorm verandert.

Verwonding

Wanneer een mucoïd cyste verwond raakt, kan deze een plakkerige vloeistof lekken. Raadpleeg je huisarts als een cyste tekenen van infectie vertoont.

Oorzaken van mucoïd cysten

Exacte oorzaak is onbekend

De exacte oorzaak van een mucoïd cyste is anno 2024 niet bekend. Mucoïd cysten komen het meest voor bij mensen van in de zestig, maar ze kunnen zich op elke leeftijd ontwikkelen. Mensen met artrose en vrouwen lopen meer risico om deze te ontwikkelen. In sommige gevallen, vooral wanneer deze zich ontwikkelen bij mensen jonger dan 30 jaar, kan er in het verleden sprake zijn van trauma aan de vinger of teen.

Er zijn drie belangrijke factoren te onderscheiden die bij kunnen dragen aan het ontstaan ervan:

Artrose

Bij artrose gaat de kwaliteit van het kraakbeen in het gewricht achteruit en hierbij verandert het gewricht met pijn en stijfheid tot gevolg. Het hebben van artrose of een andere degeneratieve gewrichtsaandoening. Dit komt omdat gewrichtsontsteking ervoor kan zorgen dat gewrichtsvloeistof uit het gewricht lekt, waardoor een cyste ontstaat.

Overproductie van mucine

Een overproductie mucine (slijmstof) in de bindweefselcellen of fibroblasten, wat niet verbonden is met een degeneratieve gewrichtsaandoening en meestal niet wordt veroorzaakt door een andere onderliggende aandoening.

Trauma aan vinger of teen

In het verleden een vinger of teen hebben geblesseerd: dit kan vooral bij jongere mensen het geval zijn.

Risicofactoren

De volgende factoren kunnen ook het risico op het ontwikkelen van artrose verhogen, wat op zijn beurt de kans op een mucoïd cyste kan vergroten:

• Obesitas/overgewicht: meer gewicht met je mee torsen zorgt voor meer belasting van de gewrichten.
• Herhaaldelijk gebruik van de gewrichten: dit kan gewrichten beschadigen en het risico op artrose vergroten.
• Genetische factoren: het hebben van een familiegeschiedenis van artrose betekent dat de kans groter is dat je het zelf ontwikkelt.

Huisarts raadplegen

Een mucoïd cyste krimpt vaak of verdwijnt vanzelf. Hoe dan ook, de meeste gevallen zijn niet pijnlijk en veel mensen kunnen er goed mee leven. maak in de volgende gevallen een afspraak met je huisarts:

• als je de cyste als cosmetisch storend ervaart
• als de mucoïd cyste pijn of ongemak veroorzaakt
• als de cyste interfereert met alledaagse taken en bezigheden
• als de mucoïd cyste geïnfecteerd raakt

Onderzoek en diagnose

Een mucoïd cyste wordt door een arts meestal gemakkelijk herkend aan de hand van de uiterlijke kenmerken, zoals een kleine knobbel of cyste die op het laatste gewrichtje van de vinger of rond het nagelbed zit. Soms komt er een helder, enigszins plakkerig materiaal uit de cyste en dat is ook kenmerkend. Als de cyste onder de nagel ontstaat, is de diagnose moeilijker te stellen en kan het nodig zijn om een scan of een monster (biopsie) van de cyste af te nemen door de arts onder plaatselijke verdoving.

Behandeling van een mucoïd cyste

Als een mucoïd cyste geen klachten veroorzaakt, dan is vanuit medisch oogpunt een behandeling niet noodzakelijk. In zeldzame gevallen kunnen mucoïd cysten vanzelf krimpen en verdwijnen. Als behandeling nodig is, zijn er een aantal opties beschikbaar, maar het is mogelijk dat de mucoïd cyste opnieuw terugkeert. Sommige behandelingen kunnen plaatselijk pijn en zwelling veroorzaken, littekens achterlaten en het bewegingsbereik in het vinger- of teengewricht verminderen.

Veel voorkomende behandelingen zijn:

• De afvoer van de cystevloeistof met behulp van een steriele naald of mes.
• Bevriezing van de cyste met vloeibare stikstof (cryotherapie).
• Injectie met steroïden of een chemische stof die de cyste doet krimpen.
• De cyste eraf schrapen (curettage).
• De cyste verwijderen door deze weg te snijden.
• Cauterisatie van de cyste (afbranden).

Complicaties

Complicaties als gevolg van een mucoïd cyste komen slechts zelden voor. Somtijds kan de huid boven de cyste zweren, wat tot een infectie kan leiden. Naarmate het bultje groter wordt, kan het pijn doen als de tumor aangeraakt wordt en kan het een cosmetisch probleem vormen.

Agressieve chirurgie waarbij onderliggende osteofyten (benige uitgroeisels) bij het gewricht verwijderd worden, resulteert minder vaak in een recidief (terugkeer van de cyste). Deze procedure kan echter het risico op chirurgische complicaties zoals gewrichtsstijfheid en bewegingsverlies enigszins verhogen.

Prognose en herstel

Een mucoïd cyste is niet kwaadaardig en ontaard niet in huidkanker. Een dergelijke cyste is niet besmettelijk en is meestal symptoomvrij. Ze worden vaak geassocieerd met artrose in vingers of tenen.

Er zijn veel behandelingen beschikbaar, zowel niet-chirurgisch als chirurgisch. De kans op herhaling is hoog. Chirurgische verwijdering heeft het beste resultaat, met de minste kans dat de lastpak terugkeert.

Als de cyste pijnlijk is of als cosmetisch storend wordt ervaren, bespreek dit dan met je huisarts. Raadpleeg onmiddellijk je huisarts mucoïd cyste tekenen van infectie vertoont.

Preventie

Anno 2024 is er geen (directe) methode bekend om het optreden van een een mucoïd cyste te voorkomen. Aangezien het vaak optreedt bij artrose, kan het nemen van preventieve maatregelen ten aanzien van artrose, ook de kans dat je een mucoïd cyste krijgt verkleinen. Een gezonde voeding heeft een positief effect bij de preventie en behandeling van artrose. Het is in het bijzonder belangrijk dat je je lichaam voorziet van voldoende mineralen en vitaminen. Daarnaast moet overgewicht vermeden worden, omdat dit de gewrichten te veel belast. Ook intensief sporten of zwaar fysiek werk kunnen je gewrichten overbelasten.

Video over mucoïd cyste

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een mucoïd cyste of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.