Tarlov cyste: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 26 april 2024 by M.G. Sulman

Een Tarlov cyste is een met vloeistof gevulde zenuwwortelcyste. Een dergelijke cyste komt het meest voor op het sacrale gedeelte van de wervelkolom, dat zijn de wervels aan de basis van de wervelkolom. Deze cysten komen dus het meest voor op de sacrale zenuwwortels, maar kunnen in principe overal in de rug ontstaan waar zenuwwortels het ruggenmergkanaal verlaten. Het belangrijkste kenmerk dat Tarlov cysten onderscheidt van andere spinale laesies, is de aanwezigheid van spinale zenuwwortelvezels in de cystewand of in de cysteholte zelf. De cysten kunnen tot aanhoudende klachten leiden in het gebied van geslachtsorganen en anus. Maar je kunt ook klachte krijgen die lijken op die van een rughernia.

Wat is een Tarlov cyste?

Een Tarlov cyste is een met vocht gevulde holte van een zenuwwortel. Deze zenuwwortel gaat uitzetten door een verhoogde druk binnenin de zenuwwortel. De druk op zenuwen komt dus niet van buitenaf, maar zit binnenin.

Naamgeving

Tarlov cysten zijn genoemd naar de Amerikaanse neurochirurg Isadore Tarlov (1905-1977), die ze in 1938 beschreef.¹ Kumar Singh Pankaj; Kumar Singh Vinay; Azam Amir; Gupta Sanjeev (2009). “Tarlov Cyst and Infertility”. J Spinal Cord Med. 32 (2): 191–197. doi:10.1080/10790268.2009.11760771. PMC 2678291. PMID 19569467. Hij stond bekend om zijn pionierswerk op het gebied van spinale chirurgie (chirurgie aan de wervelkolom of ruggengraat)  en de ontwikkeling van technieken voor de behandeling van spinale aandoeningen. Hij heeft ook een belangrijke bijdrage geleverd aan de kennis omtrent de anatomie en fysiologie van de spinale zenuwwortels.

Synoniemen

Tarlov cysten worden ook wel perineurale cysten genoemd.

Vóórkomen

De exacte incidentie of prevalentie van symptomatische Tarlov cysten in de algemene populatie is onbekend. Omdat deze cysten vaak niet worden herkend of verkeerd worden gediagnosticeerd, is het moeilijk om hun werkelijke frequentie in de algemene bevolking te bepalen. Het totale aantal Tarlov-cyste-patiënten (symptomatisch en asymptomatisch) wordt echter geschat op 4,6 tot 9 procent van de volwassen populatie. Cysten die symptomen veroorzaken, zijn echter relatief zeldzaam.

Meer vrouwen dan mannen hebben een Tarlov cyste.

Symptomen van een Tarlov cyste

De meeste patiënten hebben meerdere Tarlov cysten. De afmeting van zo’n cyste is niet belangrijk, aangezien zelfs kleine cysten ernstige pijn en neurologische problemen kunnen veroorzaken.

De meeste Tarlov cysten geven geen klachten. Symptomen van uitdijende / vergrote cysten treden op als gevolg van compressie van zenuwwortels die het sacrale gebied verlaten. Symptomen kunnen de volgende zijn, afhankelijk van de locatie van de cysten en het deel van de wervelkolom waarin ze voorkomen:

• pijn in de onderrug (vooral onder de taille) en in billen, benen en voeten
• pijn in de borst, bovenrug, nek, armen en handen
• spierzwakte en/of spierkrampen in benen en voeten / armen en handen
• paresthesieën (abnormale gewaarwordingen / een stoornis de gevoelssensatie) in benen en voeten of armen en handen, afhankelijk van de locaties van de cyste
• pijn bij zitten of staan, zelfs voor korte tijd
• pijn bij niezen of hoesten
• onvermogen om de blaas te ledigen of in extreme gevallen om te plassen, wat katheterisatie vereist
• darm- of blaasveranderingen, inclusief incontinentie
• zwelling over het sacrale (of cervicale, thoracale of lumbale) gebied van de wervelkolom
• pijn, een gevoel van druk en gevoeligheid over het heiligbeen en stuitbeen (staartbeen), zich uitstrekkend over de heup en in de dij met cysten in het heiligbeen.
• dezelfde gevoelens als in het voorgaande, maar dan in de bovenste delen van de wervelkolom, afhankelijk van cyste-locaties
• hoofdpijn (als gevolg van drukveranderingen van het hersen-ruggenmergvocht en soms gepaard gaand met wazig zien, dubbel zien, druk achter de ogen en oogzenuwdruk die papiloedeem (zwelling van de oogzenuw) veroorzaakt
• andere symptomen van het sensorische systeem: tinnitus of oorsuizen (rinkelen, zoemen, klikken, ploppen, krekelgeluiden, enz.)
• duizeligheid en gevoel van verlies van evenwicht, vooral bij verandering van houding
• het gevoel op een rots te zitten
• trekkend en branderig gevoel in het stuitbeengebied, vooral bij het buigen
• ischias (zie onder)
• vaginale pijn, rectale pijn, bekkenpijn en/of buikpijn
• rusteloze benen syndroom (RLS)
• aanhoudende genitale opwindingsstoornis of PGAD (persistent genital arousal disorder)
• seksuele disfunctie en pijnlijke geslachtsgemeenschap

De heupzenuw is de langste zenuw in het lichaam en vindt zijn oorsprong op het S2-, S3-niveau van de wervelkolom. Het kruist de billen en strekt zich uit over het been tot in de voet. Ischias is een syndroom dat resulteert in brandend, tintelend gevoel, gevoelloosheid, stekend gevoel, elektrische schokken in de onderrug, billen, dij en pijn in het been en de voet. Ernstige ischias kan ook leiden tot zwakte van het been en de voet.

Oorzaken van Tarlov cysten

De exacte oorzaak van een Tarlov cyste is anno 2024 onbekend. Mogelijk dat de cysten het gevolg zijn van een ontstekingsproces in de zenuwwortelschede of dat trauma de zenuwwortelschede beschadigt en lekkage van het hersenvocht of de cerebrospinale vloeistof (cerebrospinal fluid, CSF) veroorzaakt in het gebied waar een cyste wordt gevormd. Hoe dan ook, eer is meer onderzoek nodig om de onderliggende mechanismen te begrijpen die uiteindelijk de ontwikkeling van Tarlov cysten in gang zetten.

In veel gevallen ontwikkelden personen met asymptomatische Tarlov cysten symptomen na trauma of activiteiten die de cerebrospinale vloeistofdruk verhogen, zoals zwaar tillen. Er wordt ook wel gesuggereerd dat personen met bindweefselaandoeningen een groter risico lopen om Tarlov cysten te ontwikkelen dan de algemene bevolking. Maar ook hier is het laatste woord nog niet over gesproken.

Onderzoek en diagnose

Diagnose niet altijd eenvoudig vast te stellen

Een diagnose is niet altijd snel of eenvoudig vast te stellen. Onder meer vanwege de nabijheid van het onderste bekkengebied, kan er heel snel een verkeerde diagnose gesteld worden, zoals lumbale discushernia, arachnoïditis (een ontsteking van het arachnoïdea oftewel spinnenwebvlies in de hersenen) en bij vrouwen gynaecologische aandoeningen. Een nauwkeurige diagnose kan nog ingewikkelder zijn als je daarnaast nog een andere aandoening hebt die dezelfde regio treft.

De arts zal een uitgebreid vraaggesprek met je voeren over de klachten die je ervaart en hij zal daarbij je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Daarna vindt er lichamelijk en neurologisch onderzoek plaats. Een diagnose kan worden bevestigd door verschillende gespecialiseerde tests, zoals beeldvormend onderzoek.

In sommige gevallen wordt incidenteel een Tarlov-cyste ontdekt door middel van röntgen- of MRI-onderzoek dat om andere redenen wordt uitgevoerd.

Beeldvormend onderzoek

MRI-scan

Sommige Tarlov cysten veroorzaken geen klachten of symptomen en zullen nooit worden gediagnosticeerd. Wanneer zich echter symptomen ontwikkelen die wijzen op de aanwezigheid van een Tarlov cyste, zal een MRI-scan hun aanwezigheid aantonen. Een CT-scan kan ook worden uitgevoerd.

CT-myelografie

Er kan ook een CT-myelografie worden uitgevoerd. Tijdens deze test wordt een contrastvloeistof onder plaatselijke verdoving via een dunne naald in het wervelkanaal geïnjecteerd. Door de kleurstof zijn bepaalde structuren, zoals de zenuwwortels en het wervelkanaal, duidelijker te zien op röntgenfoto’s. De grootte en locatie van de verbinding tussen de cyste en de normale ruimte die het ruggenmergvocht bevat, kan worden aangetoond met een CT-scan die wordt uitgevoerd na het myelogram. Erosie van het heiligbeen of wervelbot door de cyste kan ook worden aangetoond.

Ander onderzoek

SSEP-onderzoek

SEPP staat voor Somato Sensory Evoked Potential. Bij een SSEP-onderzoek wordt de reactie van zenuwbanen en hersenen onderzocht wanneer een gevoelszenuw met elektrische schokjes wordt geprikkeld.

Behandeling van een Tarlov cyste

Bij asymptomatische gevallen is geen behandeling of verder onderzoek nodig. Dit geldt dus voor de overgrote meerderheid van Tarlov cysten. Bij patiënten met anderszins onverklaarde neurologische symptomen en klachten die mogelijk aan de cysten kunnen worden toegeschreven, kan nader onderzoek en/of behandeling gerechtvaardigd zijn.

De arts kan medicatie tegen zenuwpijn voorschrijven, zoals:

• Eerste keuze zijn Gabapentine (Neurontin) of Pregabaline (Lyrica). Deze medicijnen brengen overprikkelde zenuwen in de hersenen tot rust.
• Andere opties zijn: Cymbalta, Redomex of Deanxit.
• Een enkele keer zijn morfine-afgeleide producten nodig.

Cysten waarvan wordt aangenomen dat ze symptomatisch zijn, kunnen onder CT-begeleiding worden leeggezogen en fibrine (weefsellijm) kan als een afdichtmiddel worden geïnjecteerd. De bedoeling hiervan is om de ingang van de cyste af te sluiten, zodat geen hersenvocht meer in de cyste kan dringen. Een andere methode is het leegzuigen en afbinden van de cyste. Dit is echter moeilijk omdat de zenuwvezels die erdoorheen lopen beschadigd kunnen worden.

Hieronder een opname over een chirurgische ingreep waarbij een Tarlov cyste wordt verwijderd.

Voeding en dieet?

Helpt voeding of dieetaanpassingen als je een Tarlov cyste hebt? Sommige patiënten melden dat veranderingen in hun dieet en/of de toevoeging van voedingssupplementen om het zuur-base-evenwicht (alkaliteit/zuurgraad) in het lichaam te veranderen, verlichting van klachten hebben hebben ervaren, aldus de Tarlov Cyst Foundation.²Tarlov Cyst Foundation. Tarlor Cyst Information. https://www.tarlovcystfoundation.org/info/ (ingezien op 11-10-2022) Ze plaatsen daar echter een flinke kanttekening bij. Er zijn namelijk geen wetenschappelijke studies uitgevoerd bij patiënten met een Tarlov cyste om enig voordeel aan te tonen van veranderingen in het dieet of door inname van bepaalde voedingssupplementen. Uiteraard is gezond en gevarieerd eten altijd goed voor ieder mens, met of zonder ziekte. Als je gezond eet, dan krijg je de voedingsstoffen binnen die je nodig hebt voor energie en herstel.

Prognose

In sommige gevallen kan een Tarlov cyste zenuwpijn en andere pijn, spierzwakte of zenuwwortelcompressie veroorzaken. Acute en chronische pijn kunnen leefstijlveranderingen vereisen. Zenuwwortelcompressie kan onbehandeld leiden tot permanente neurologische schade.

Preventie

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen om de ontwikkeling van een Tarlov cyste te voorkomen. Deze cysten ontstaan vaak spontaan en zijn het gevolg van beschadiging of verzwakking van de weefsel in de wervelkolom. Er zijn geen bekende manieren om dit te voorkomen.

Dr. Frank Feigenbaum bespreekt de Tarlov cyste (video)

Ervaringen: het verhaal van Amy (video)

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het hebben van een Tarlov cyste. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.