Parameatale cyste: cyste naast de opening van de plasbuis

Last Updated on 6 mei 2025 by M.G. Sulman

Een parameatale cyste is een cyste die naast de opening van de plasbuis zit. Een dergelijke cyste is enkele millimeters in doorsnede. Het gaat om een doorzichtige zwelling op de glanspenis of eikel. De cyste is gevuld met helder vocht. Een parameatale cyste is een zeldzaam verschijnsel. De cyste is goedaardig. Soms kan de cyste het plassen belemmeren of pijnlijk zijn bij gemeenschap. Alleen een lichamelijk onderzoek is voldoende om de diagnose te stellen. Volledige chirurgische excisie levert goede cosmetische resultaten op zonder recidief (herhaling).

“Ik had iets kleins zitten – maar durfde er met niemand over te praten”

Het verhaal van Daan (19) en de parameatale cyste

Daan was 19 toen hij bij toeval iets opmerkte tijdens het douchen. “Er zat een klein bobbeltje aan het uiteinde van mijn penis, naast de plasbuisopening. Niet pijnlijk, niet rood, maar het zat er wél. Eerst dacht ik dat het vanzelf weg zou gaan.” Maar weken gingen voorbij, en het knobbeltje bleef. “Het voelde een beetje ongemakkelijk tijdens het plassen, alsof de straal soms wat afweek. Maar ik durfde het tegen niemand te zeggen. Niet tegen m’n ouders, niet tegen m’n vrienden.”

Na veel twijfelen besloot hij toch naar de huisarts te gaan. “Ik had online gezocht en werd er niet veel wijzer van. Alles leek ernstig of vaag. De huisarts keek er even naar en stelde me gerust: het was een parameatale cyste. Een goedaardig, met vocht gevuld bobbeltje naast de urinebuis. Onschuldig, zei ze, en vaker voorkomend dan je denkt – vooral bij jongens en jonge mannen.” Geen infectie, geen soa, geen reden tot paniek.

Omdat de cyste bij Daan niet pijnlijk was en niet groeide, besloot hij het eerst even aan te kijken. “De arts zei dat zoiets vaak vanzelf open gaat of langzaam verdwijnt. Maar als het groter wordt of gaat irriteren, kan het makkelijk worden weggehaald met een klein chirurgisch ingreepje.” Die duidelijkheid gaf Daan rust. “Alleen al dat iemand zei: je bent niet vies, je bent niet vreemd, dit is gewoon een lichaam dat zijn eigen weg gaat.”

Een maand later was de cyste kleiner geworden en voelde hij er eigenlijk niks meer van. “Ik ben blij dat ik ben gegaan. Het is iets kleins, letterlijk – maar het gaf me een groot gevoel van controle terug.” Zijn advies? “Als je ergens mee zit, ook al lijkt het gênant: zoek iemand die er wél iets vanaf weet. Je hoeft het niet alleen te doen.”

Wat is een parameatale cyste?

Een parameatale urethrale cyste is een uiterst zeldzame goedaardige aandoening, waarbij er een cyste naast de opening van de plasbuis zit. Deze cysten zijn meestal asymptomatisch (zonder ziekteverschijnselen) en kunnen spontaan verdwijnen, hoewel chirurgische excisie noodzakelijk in geval van klachten.

Synoniemen

Een parameatale cyste staat ook bekend als:

• parameatale urethrale cyste
• parameatal urethral cyst

Vóórkomen

Het is een uiterst zeldzaam verschijnsel. Er zijn slechts enkele gevallen gerapporteerd in de literatuur. Het werd voor het eerst beschreven in 1956 door Thomson en Lantin.¹LANTIN PM, THOMPSON IM. Parameatal cysts of the glans penis. J Urol. 1956 Dec;76(6):753-5. doi: 10.1016/s0022-5347(17)66761-2. PMID: 13385942.

Oorzaak van een parameatale cyste

Een klein bobbeltje met een oorsprong die dieper teruggaat dan je denkt

De precieze oorzaak van een parameatale cyste is anno 2025 nog niet met zekerheid vastgesteld. Toch zijn er sterke vermoedens, gebaseerd op medisch onderzoek en praktijkervaring. Wat we wél weten: het gaat om een goedaardige zwelling, meestal gevuld met helder vocht, die ontstaat vlak naast de uitmonding van de plasbuis – bij jongens of jonge mannen.

De belangrijkste theorie is dat een parameatale cyste ontstaat door een afsluiting van een para-urethrale ductus, een klein kanaaltje naast de urinebuis dat al vóór de geboorte wordt aangelegd. Deze ductus is een embryologisch overblijfsel – een soort bouwrest uit de tijd dat het lichaam zich in de baarmoeder nog volop aan het vormen was. Soms blijft zo’n kanaaltje na de geboorte open, en raakt het later afgesloten. Dan ontstaat er een klein reservoir, en dat wordt zichtbaar als cyste.²Hack, W. W. M., & van Eijkelenburg, N. K. A. (2004). Diagnose in beeld (194). Een jongen met een doorzichtige zwelling op de glans. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 148(25), 1235.

Zo’n cyste noemen we congenitaal: het is er van jongs af aan, maar je merkt het niet meteen. En belangrijk om te weten: het is niet erfelijk. Het gaat hier niet om een fout in de genen, maar om een toevallige kleine afwijking in de aanleg. In veel gevallen openbaart de cyste zich pas op latere leeftijd, bijvoorbeeld in de puberteit, wanneer de anatomie zich verder ontwikkelt of de doorbloeding verandert. Dan valt het pas op – en lijkt het dus “plotseling” te ontstaan, terwijl het eigenlijk al langer aanwezig was.

Maar er zijn ook gevallen waarbij een parameatale cyste pas later in het leven wordt gevormd, zonder dat er al vanaf de geboorte sprake was van een restkanaaltje. In die situaties zou de afsluiting van een para-urethraal kanaaltje zijn ontstaan door:

• een klein trauma (zoals een val op het perineum, fietsen, sporten of een stoot tegen de penis)

• een milde infectie van de plasbuis of glans, die de uitgang van een klier tijdelijk of blijvend afsluit

• mechanische irritatie door bijvoorbeeld piercings, masturbatie of strakke kleding

• of na een inflammatoire reactie door lokale overgevoeligheid of contactallergie

Ook in deze gevallen leidt de verstopping ertoe dat vocht niet goed kan worden afgevoerd, waardoor het zich ophoopt onder het slijmvlies – en zo ontstaat een cyste.³Ibid

Of je nu geboren bent met een aanleg ervoor, of het later hebt ontwikkeld: het goede nieuws is dat een parameatale cyste niet kwaadaardig is, niet besmettelijk, en meestal goed te behandelen. Maar zoals bij veel kleine afwijkingen geldt: hoe beter je begrijpt waar het vandaan komt, hoe rustiger je ernaar kunt kijken.

Symptomen van een parameatale cyste

Deze cysten zijn meestal klein, ongeveer enkele millimeters in doorsnede. Ze kunnen reeds aanwezig zijn bij de geboorte of op elk moment in de kindertijd optreden. Zowel aangeboren als spontaan verschijnende cysten zijn beschreven in de medische literatuur. Ze zijn vaak doorschijnend en gevuld met helder vocht.

Hoewel het vaak asymptomatisch is, kun je ook last hebben van een verstoring van de urinestroom, moeite met de urinelozing (dysurie,) plasproblemen of urine sproeien. Er kan ook pijn bij het plassen of een branderig gevoel bij het plassen optreden. Ook kan er pijnlijke geslachtsgemeenschap optreden.

De cyste kan getraumatiseerd raken en en gaan bloeden of geïnfecteerd raken of spontaan verdwijnen na een ruptuur.

Onderzoek en diagnose

De meeste parameatale urethrale cysten kunnen worden gediagnosticeerd door lichamelijk onderzoek.

Behandeling van de cyste naast de opening van de plasbuis

Van afwachten tot ingrijpen – wat kun je verwachten?

Een parameatale cyste is meestal klein, goedaardig en pijnloos. Toch kan zo’n bobbeltje op een gevoelige plek een hoop vragen oproepen: Moet dit weg? Wordt het groter? Kan het kwaad? Gelukkig is de behandeling meestal eenvoudig – en in veel gevallen zelfs niet eens nodig. Hier leggen we stap voor stap uit wat de opties zijn, wat je zelf kunt doen, en wanneer medisch ingrijpen aan de orde is.

Niets doen is vaak genoeg

De eerste stap in de behandeling is vaak: niks doen – en dat is medisch gezien meestal prima.

• Veel parameatale cysten verdwijnen spontaan binnen enkele weken tot maanden

• Sommige cysten openen vanzelf en lopen leeg, waarna het lichaam ze langzaam afbreekt

• Zolang je geen pijn, infectie of functionele klachten hebt, hoef je meestal niet in te grijpen

• Huisartsen zullen meestal adviseren om het even aan te kijken

Dit heet expectatief beleid, oftewel: het volgen van het natuurlijke verloop. Vaak is dit de beste, minst belastende aanpak.

Hygiëne en zelfzorg

Als je besluit het even aan te kijken, zijn er een paar dingen die je kunt doen om je huid gezond te houden en ongemak te voorkomen:

• Was de plek dagelijks met lauw water, zonder agressieve zeep

• Vermijd wrijving, bijvoorbeeld door strak ondergoed of sportkleding

• Ga niet zelf knijpen of openprikken – dit vergroot de kans op infectie

• Let op veranderingen in grootte, kleur of pijn

Een zachte aanpak en goede hygiëne geven je lichaam de ruimte om het zelf op te lossen. En vaak doet het dat verrassend goed.

Lokale klachten? Dan een kleine ingreep

Als de cyste hinderlijk is – door pijn, een verstoorde urinestraal, ontsteking of esthetische bezorgdheid – kan deze eenvoudig verwijderd worden.

• Dit gebeurt meestal onder lokale verdoving in een kleine poliklinische setting

• De arts maakt een kleine incisie en verwijdert de cyste volledig

• De ingreep duurt vaak minder dan 20 minuten en je mag daarna gewoon naar huis

• Na een paar dagen is de plek meestal genezen – met een klein littekentje

De kans dat de cyste daarna terugkomt is klein, zolang de hele cystewand is verwijderd.

Wat als het terugkomt?

Heel soms ontstaat er opnieuw een cyste op dezelfde plek. Dan spreken we van een recidief.

• Dit komt vaker voor als de cyste eerder vanzelf is opengegaan maar niet volledig is opgeruimd

• Bij een tweede ingreep wordt meestal extra zorgvuldig geopereerd om ook de wandresten te verwijderen

• Ook in deze gevallen is het resultaat vaak goed en blijvend

Terugkeer is vervelend, maar niet gevaarlijk – en gelukkig goed te verhelpen.

Wanneer naar de arts?

Ga altijd even langs bij je huisarts als je:

• Niet zeker weet of het om een parameatale cyste gaat

• Last hebt van pijn, pus, roodheid of zwelling

• Moeite hebt met plassen of je urinestraal sterk afwijkt

• Je je zorgen maakt over wat je ziet of voelt

Een snelle beoordeling geeft duidelijkheid én rust. En soms is dat precies wat je nodig hebt.

Prognose

De behandeling bestaat uit volledige excisie van de cyste. In dat geval is de kans op terugkeer nihil. De laesie komt vaak terug na spontane ruptuur of aspiratie.

Complicaties bij een parameatale cyste

Wanneer iets kleins toch voor ongemak kan zorgen

Een parameatale cyste ziet er vaak onschuldig uit: een glad, witgeel bolletje naast of rondom de uitmonding van de plasbuis (meatus), meestal bij jongens of jongvolwassen mannen. In veel gevallen veroorzaakt het geen klachten en verdwijnt het vanzelf. Maar soms loopt het nét even anders. Dan kan zo’n klein cysteuze bobbeltje toch voor gedoe zorgen. Hier lees je welke complicaties kunnen optreden – zeldzaam, maar belangrijk om te kennen.

Plasklachten en urinestraalvervorming

De meest voorkomende complicatie van een parameatale cyste is een verstoring van het plassen. De cyste zit namelijk op een strategische plek: direct naast of zelfs iets over de opening van de plasbuis heen.

• De straal kan afwijkend of gespleten zijn

• Plassen kan langer duren of moeizamer gaan

• Soms ontstaat een gevoel van residu (niet helemaal leeg plassen)

• Bij jonge kinderen kan dit leiden tot ongelukjes of onzekerheid

Dit zijn geen ernstige problemen, maar wél hinderlijk – zeker in sociale situaties of bij toiletbezoek buiten de deur.

Lokale irritatie of infectie

Hoewel de meeste parameatale cysten niet ontstoken raken, kan dat in sommige gevallen wél gebeuren – bijvoorbeeld als de cyste openbarst, beschadigd raakt of langdurig wordt blootgesteld aan wrijving of vocht.

• De plek kan rood worden, opzwellen of gevoelig raken

• Er kan pussige afscheiding of bloederig vocht ontstaan

• Soms ontstaat een lichte ontsteking of bacteriële infectie

• In zeldzame gevallen is antibiotische zalf of orale kuur nodig

Vooral bij slechte hygiëne of wanneer de cyste door een ongelukje openspringt, kan de situatie tijdelijk verslechteren. Gelukkig blijft het meestal beperkt.

Angst en onzekerheid

Een complicatie die vaak wordt vergeten – maar zeker niet onbelangrijk is – is de psychologische impact. De plek van de cyste maakt dat mensen zich er vaak voor schamen of erover zwijgen.

• Jongens of jonge mannen kunnen zich onzeker voelen over hun lichaam

• Er kan verwarring ontstaan (“Is het een soa? Is het gevaarlijk?”)

• Sommige jongens vermijden lichamelijk contact of praten er met niemand over

• Angst kan leiden tot vermijden van zorg of onnodige paniek

Juist omdat het zich voordoet op een intieme plek, wordt er vaak veel spanning omheen gebouwd. Tijdige en duidelijke uitleg kan veel van deze zorgen wegnemen.

Belemmering bij seksuele activiteit

Bij volwassenen kan een parameatale cyste ook seksueel ongemak veroorzaken, al komt dit niet vaak voor. Denk aan:

• Lichte pijn of irritatie tijdens erectie of gemeenschap

• Schaamtegevoelens die seksuele spontaniteit belemmeren

• Angst voor afwijzing of onbegrip bij een partner

Dit speelt vooral als de cyste zichtbaar blijft of gevoelig is bij aanraking. In zulke gevallen kiezen sommige mannen bewust voor een kleine chirurgische verwijdering – niet vanwege medische noodzaak, maar vanwege comfort en zelfvertrouwen.

Zeldzame doorgroei of recidief

Hoewel de meeste parameatale cysten stabiel blijven of vanzelf verdwijnen, zijn er uitzonderingen:

• In zeer zeldzame gevallen kan een cyste in omvang toenemen

• Soms groeit de cyste iets dieper richting de plasbuis, waardoor verwijdering iets gecompliceerder wordt

• In een klein aantal gevallen keert de cyste terug na eerdere spontane leegloop of behandeling (recidief)

Bij herhaling of groei is een beoordeling door een arts, soms met doorverwijzing naar een uroloog of chirurg, aan te raden.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over parameatale cyste, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.