Last Updated on 14 april 2023 by M.G. Sulman
Een baardschimmel of baardschurft is een schimmelinfectie van de baardstreek bij mannen. De medische term is tinea barbae. Het komt minder vaak voor dan tinea capitis: een schimmelinfectie die op het hoofd voorkomt, met name bij kinderen. De oorzaak van tinea barbae is meestal een zoöfiele (dierlijke) schimmel: T. verrucosum (afkomstig van rundvee) en T. mentagrophytes var. equinum (afkomstig van paarden). De meeste runderen dragen deze schimmelsoort bij zich. Een overdracht naar de boer gaat vrij gemakkelijk. Soms ontstaat de infectie ook bij een eigenaar van een huisdier, zoals een kat.
Wat is baardschimmel?
Baardschimmel of tinea barbae is een zeldzame schimmelinfectie van de baardstreek van mannen. Tinea is de medische term voor ringworm. Barbae is het Latijnse woord voor baard.
Synoniemen
De medische benaming van baardschimmel is ’tinea barbae’. Het staat ook bekend als:
- baardschurft
- dermatomycosis barbae
- sycosis trichophytica barbae
- barber’s itch
- jeuk van de barbier
- schimmelinfectie van de baardstreek
- tinea sycosis
- sycosis
- baardringworm
De aandoening stond ook wel bekend als ‘kappersjeuk’, omdat vroeger kappers de infectie verspreidden door dezelfde besmette scheermesjes bij verschillende klanten te gebruiken.
Risicofactoren
Baardschimmel komt bijna uitsluitend voor bij mannen. Het komt vaker voor bij mannen die:
- werken met boerderijdieren
- een zwak immuunsysteem hebben
Kunnen vrouwen tinea barbae krijgen?
Tinea barbae treft bijna uitsluitend mannen. In zeldzame gevallen kunnen vrouwen baardschimmel ontwikkelen. Vrouwen die de aandoening kunnen ontwikkelen, hebben overmatige haargroei (hirsutisme).
Is baardschurft besmettelijk?
Ja, baardschimmel of -schurft is besmettelijk en wordt van mens op mens, dier op mens en van besmette voorwerpen (zoals scheergerei, handdoeken en kussens) op mens overgedragen. De schimmelinfectie wordt verspreid door nauw contact met een besmet persoon, of door kammen, haarborstels, hoeden, kleding, handdoeken, scheergerei, bedden en ander meubilair te delen met iemand die besmet is. Het is ook mogelijk om baardschimmel te krijgen van besmette dieren zoals honden, katten, paarden, runderen of andere boerderijdieren. De schimmel kan lange tijd in de omgeving leven en daarom kan infectie vele maanden later optreden.
Oorzaken van baardschimmel
Baardschimmel wordt veroorzaakt door een infectie met een schimmel (dermatofyt). De oorzaak van tinea barbae is meestal een zoöfiele (dierlijke) schimmel:
- Trichophyton verrucosum (afkomstig van runderen)
- Trichophyton mentagrophytes var. equinum (afkomstig van paarden)
Bijna iedereen met gezichtshaar kan tinea barbae krijgen, hoewel het het meest voorkomt bij mannen die zich scheren en bij vrouwen met overmatig en/of dik gezichtshaar. (Ofschoon alle vrouwen gezichtshaar hebben, is het bij de meesten bijna niet zichtbaar.)
Baardschurft komt ook vaker voor bij mensen die in warme, vochtige klimaten leven en mensen die met boerderijdieren werken, zoals boeren.
Symptomen van baardschimmel
Tinea barbae treft thans meestal boeren en is te wijten aan direct contact met een besmet boerderijdier. Het wordt zelden van de ene op de andere persoon overgedragen.
Voorkeursplekken
De meest voorkomende locaties voor baardschimmel zijn de volgende:
- kin
- wangen
- snorgebied
- hals en nek (in ernstige gevallen)
Verschijnselen
Een schimmelinfectie van de baardstreek een diepe ontsteking van de haarzakjes (diepe folliculitis). Baardschimmel ziet er meestal uit als een erg ontstoken (begrensd) gebied met rode bultjes, puistjes (puskopjes), plakkaten, korstvorming rond de haren (kerion) en onderhuidse zwelling. Vaak zie je ook kenmerkende roodschilferende ringvormige vlekken zien rondom de ontstekingen.1Huidarts. Baardschimmel / Tinea barbae. https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/baardschimmel-tinea-barbae/ (ingezien op 14-4-2023) De haren kunnen gemakkelijk worden uitgetrokken. Verrassend genoeg is het niet overdreven jeukend of pijnlijk.
Bij ernstiger gevallen verspreidt de infectie zich naar hals en nek. In dat geval kunnen waarbij ook de halslymfeklieren vergroot zijn (vergrote lymfeklieren in de hals).
Onderzoek en diagnose
De huisarts zal van de huidschilfers een uitstrijkje maken. Deze worden vervolgens onder de microscoop onderzocht. Hierbij zijn er duidelijk schimmeldraden te zien.
Ten behoeve van de diagnose kan ook een schimmelkweek gedaan worden. Voor een schimmelkweek worden vaak wat huidschilfers op kweek gezet. Een medische microbioloog kan de precieze schimmelsoort aantonen.
Bij twijfel over de diagnose kan de arts ook besluiten een huidbiopsie te nemen.
Behandeling van baardschimmel
Vaak zijn er diepe ontstekingen. Dan zullen plaatselijke antischimmelcrèmes weinig soelaas bieden. De huisarts zal bij baardschimmel meestal een oraal middel voorschrijven, zoals itraconazol. Itraconazol werkt tegen schimmels en gisten. Vaak moet je het gedurende 4 tot 6 weken slikken.
Preventie
De volgende maatregelen kunnen het risico op het krijgen van baardschimmel verkleinen:
- Was je handen grondig met water en zeep nadat je in nauw contact bent gekomen met vee of andere mogelijk besmette dieren.
- Deel geen attributen voor baardverzorging of andere persoonlijke hygiëneproducten met anderen.
- Behandel geïnfecteerde dieren met antischimmelmiddelen tegen ringworm.
Een triest verhaal uit de oude doos
Uit de Nieuwe Veendammer courant d.d. 25 augustus 1891:
“Uit een sloot aan de Kalfjeslaan te Amsterdam is het lijk van den barbier B., uit de Marnixstraat, opgehaald. Vermoedelijk heeft de man een einde aan zijn leven gemaakt. Voor eenige dagen had genoemde barbier een man geschoren, die een paar dagen later kwam klagen over baardschurft, welke hij toeschreef aan het doorsnijden van een puisje met een vuil mes. Hij dreigde den barbier dit geval ter algemeene kennis te zullen brengen, hetgeen de man zich zoo aantrok, dat hij Dinsdag in opgewonden toestand zijne woning verliet, en op genoemde wijze waarschijnlijk een einde aan zijn leven maakte. De ongelukkige laat eene vrouw met vier kinderen na.”
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over baardschimmel, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
