Last Updated on 2 februari 2024 by M.G. Sulman
Antisperma-antilichamen (ASA) zijn stoffen in het lichaam die gericht zijn op het bestrijden van sperma. Deze stoffen steken de kop op wanneer het immuunsysteem van een persoon het sperma van een man als een bedreiging ziet en probeert het aan te vallen of te vernietigen. Antisperma-antilichamen komen gelukkig niet vaak voor. Zowel mannen als vrouwen kunnen ze produceren. ASA kunnen de kans op conceptie voor koppels bemoeilijken, omdat ze het sperma beschadigen. Het komt echter zelden voor dat deze antilichamen op zichzelf volledig voorkomen dat er een zwangerschap optreedt.
Wat zijn antisperma-antilichamen (ASA)?
Antisperma-antilichamen zijn bepaalde soorten eiwitten (immunoglobulinen genaamd IgG, IgA en/of IgM) die gericht zijn tegen stoffen in sperma. Deze antilichamen kunnen worden gevonden in sperma, baarmoederhalsslijm, vocht rond de eicel en bloed van zowel mannen als vrouwen. IgG en IgA kunnen aanwezig zijn in bloed en/of vloeistoffen in de geslachtsorganen. IgM wordt echter alleen gevonden in het bloed. IgG in geslachtsvloeistoffen kan lokaal worden aangemaakt of uit het bloed komen, terwijl IgA (van het secretoire type) altijd ter plaatse wordt geproduceerd.
Anti-sperma-antilichamen zijn stoffen die het lichaam kan aanmaken. ASA kunnen zowel bij mannen als vrouwen voorkomen, maar meestal bij mannen. Als ze bij mannen worden geproduceerd, kunnen ze ervoor zorgen dat sperma aan elkaar blijft plakken (agglutinatie) of de beweging van het sperma belemmeren. Dit maakt het moeilijker voor het sperma om een eitje te bevruchten. Eerder letsel aan de teelballen is bij mannen een veelvoorkomende oorzaak van deze antilichamen eerder letsel aan de testikels.
Bij vrouwen wordt de oorzaak anno 2024 nog niet volledig begrepen. ASA zijn soms te vinden in het baarmoederhalsslijm. Deze antilichamen kunnen zich aan het sperma hechten, waardoor de beweeglijkheid van het sperma wordt verminderd en ze vatbaar worden voor aanvallen door witte bloedcellen. Dit kan het moeilijker maken voor het sperma om zich voort te bewegen en een eicel te bevruchten.
Oorzaak van ASA
De oorzaak van anti-sperma-antilichamen (ASA) worden anno 2024 nog niet volledig begrepen. Men vermoedt dat beschadiging van de bloedtestisbarrière (BTB) een rol speelt. Dit wordt geassocieerd met situaties zoals letsel aan de testikels, testikelchirurgie, orchitis of teelbalontsteking (bof), varicocèle (een spatader van de bloedvaten van de zaadbal), bacteriële infecties (epididymitis c.q. bijbalontsteking en prostatitis c.q. prostaatontsteking), teelbalkanker en onbeschermde anale geslachtsgemeenschap. Echter, het verband tussen deze factoren en ASA-productie is omstreden, behalve bij chronische obstructie, zoals bij een vasectomie en omkering daarvan, wat consistent leidt tot hoge en permanente ASA-niveaus. Sterilisatie van de man door middel van vasectomie is een ingreep waarbij de beide zaadleiders tussen de teelballen en de prostaat worden onderbroken.
Sommige vrouwen kunnen ASA ontwikkelen, vooral als hun mannelijke partners ASA in hun sperma hebben. Mogelijke oorzaken bij vrouwen zijn kruisreactiviteit met microbiële antigenen, antilichamen tegen ASA in het sperma van hun partner, en een immuunrespons op ASA in het sperma van hun partner. Bij vrouwen spelen zaadcellen normaal gesproken geen rol bij ASA-productie na geslachtsgemeenschap, behalve bij traumatisch letsel aan het vaginale slijmvlies tijdens seksuele activiteit of als sperma wordt afgezet in het maag-darmkanaal door orale of anale geslachtsgemeenschap.
Onderzoek en diagnose
Als jij en je partner moeite hebben om zwanger te worden, kan het verstandig zijn om vruchtbaarheidstesten te laten uitvoeren, waaronder het controleren op antisperma-antilichamen.
Voor jou als vrouw kan dit worden gedaan met een sperma-immobilisatietest in een bloedmonster. In sommige gevallen kan de arts ook het baarmoederhalsslijm controleren op antisperma-antistoffen.
Voor jou als man kan een immunobeadtest op sperma worden uitgevoerd. Gedurende deze test wordt onderzocht of je antistoffen tegen je eigen permacellen aanmaakt. Hiervoor moet je een monster sperma leveren door te masturberen. Een andere optie is om na te gaan of je antilichamen aanmaakt tegen je eigen zaadcellen in een MAR-test (Mixed Antiglobulin Reaction test).
Behandeling van anti-sperma-antilichamen
Niet alle deskundigen zijn het eens over het nut van het testen op antisperma-antistoffen. Sommigen zeggen dat er onvoldoende bewijs is over de beste manier om mensen te helpen die deze antistoffen hebben en zwanger willen worden.
Voor mannen
Voor mannen kan de arts medicijnen voorschrijven die de immuunrespons van het lichaam verminderen. Dit kan leiden tot minder antistoffen en de kans vergroten dat de vrouwelijke partner zwanger raakt.
Voor vrouwen
Voor vrouwen is intra-uteriene inseminatie (afgekort IUI) een behandeling die bewezen effectief is in het vergroten van de kans om zwanger te worden. Dit is een methode waarbij de arts met een dun slangetje zaadcellen in de baarmoeder van de vrouw brengt. Hierdoor kunnen de zaadcellen contact met antisperma-antilichamen in het baarmoederhalsslijm van de vrouw vermijden.
Prognose
Bij aanwezigheid van antisperma-antilichamen hangt de prognose af van verschillende factoren, waaronder de mate van antilichaamproductie, de oorzaak van de antilichaamvorming en de gekozen behandeling. Het is belangrijk op te merken dat niet alle gevallen van antisperma-antilichamen tot vruchtbaarheidsproblemen leiden, en sommige paren kunnen nog steeds succesvol zwanger worden.
Voor mannen die antisperma-antilichamen hebben, kan de behandeling met medicijnen om de immuunrespons te verminderen, de kans op zwangerschap vergroten. In sommige gevallen kan intra-uteriene inseminatie (IUI) ook effectief zijn.
Voor vrouwen met antisperma-antilichamen is intra-uteriene inseminatie ook een gangbare behandelingsoptie. Deze procedure helpt bij het omzeilen van antilichamen in het baarmoederhalsslijm en vergroot de kans op zwangerschap.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over antisperma-antilichamen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
