Prostaatstenen: oorzaken en behandeling van een prostaatsteen

Last Updated on 5 mei 2025 by M.G. Sulman

Iedere man heeft een prostaat, ook wel voorstanderklier genoemd. Deze klier ligt vlak onder de blaas en zit om de urinebuis heen. Een deel van het zaadvocht wordt gevormd in de prostaat. Prostaatstenen kunnen ontstaan ​​door vocht in de prostaat of door een ontsteking van de prostaat. Prostaatstenen zijn kleine afzettingen van kalk in de prostaat die bij mannen vanaf middelbare leeftijd veel voorkomen, maar meestal onschadelijk zijn. Meestal veroorzaken stenen in de prostaat geen ongemak. Je hebt dan geen symptomen. Maar soms kunnen ze wel ongemak veroorzaken. Dan heb je pijn bij het plassen, of kun je slechter plassen.

“Alsof er iets knaagt van binnen” – hoe Theo ontdekte dat hij prostaatstenen had

Theo (58) had al maanden zo’n zeurend gevoel onderin zijn buik. Niet elke dag, maar vaak genoeg om op te vallen. En dan dat plassen… het liep gewoon niet lekker. Soms druppelde het na, soms voelde het alsof er iets blokkeerde. Hij dacht eerst aan “iets met de prostaat – hoort erbij als je ouder wordt,” zei hij tegen z’n vrouw. Maar toch knaagde er iets. Letterlijk én figuurlijk.

Uiteindelijk besloot hij naar de huisarts te gaan. Bloed prikken, PSA meten, urine nakijken – niks alarmerends. Toch bleef de uroloog bij het onderzoek iets voelen: kleine, harde stukjes in de prostaat. Na een echo en een MRI kwam de verrassende conclusie: prostaatstenen. Geen nierstenen, geen kalk in de blaas, maar écht kleine verkalkingen ín de prostaat zelf. “Ik had er nog nooit van gehoord,” zei Theo verbaasd. “Maar ik had ze dus gewoon bij me.”

De uroloog legde uit dat prostaatstenen best vaak voorkomen, vooral bij mannen boven de 50. Meestal veroorzaken ze geen klachten. Maar als ze op een onhandige plek zitten, of als er een ontsteking omheen ontstaat, kunnen ze voor een hoop ongemak zorgen: moeite met plassen, een zwaar gevoel in het bekken, of zelfs pijn bij het klaarkomen. Bij Theo werd gekozen voor een combinatie van een ontstekingsremmer, veel drinken, en bekkenbodemfysiotherapie om de spanning in het gebied te verlagen.

Na een paar weken merkte Theo dat het beter ging. De pijn zakte weg, hij plaste weer met wat meer gemak, en het idee alleen al – dat hij wist wat het was – gaf rust. “Ik voelde me geen piekeraar meer, maar iemand die gewoon even moest weten wat er speelde,” zegt hij. “En nu weet ik: je hoeft niet met alles door te lopen, zelfs als het maar vaag is.”

Wat zijn prostaatstenen?

Prostaatstenen zijn kleine kalkafzettingen die zich gewoonlijk in de prostaat vormen vanuit de prostaatsecretie. Deze steentjes zijn meestal enkele millimeters groot, ongeveer ter grootte van een gierstkorrel. Maar je kunt ook veel grotere stenen ontwikkelen. Sommige mannen hebben slechts één prostaatsteen, terwijl anderen er honderden hebben.

Waaruit bestaat een prostaatsteen?

In meer dan 80 procent van de gevallen bestaan ​​de prostaatstenen uit calciumfosfaat (hydroxyapatiet), dat ook in je botten voorkomt. Ze zijn meestal bruingrijs of bruinzwart van kleur. Maar ook stenen van calciumcarbonaatfosfaat, calciumoxalaatmonohydraat en een mengsel van beide komen voor, zij het veel minder vaak.

Vóórkomen

Anno 2025 is niet bekend hoe vaak prostaatstenen bij mannen in Nederland voorkomen. In de literatuur lopen de aantallen nogal nogal uiteen: tussen de 10 en 80 procent van alle mannen zou prostaatstenen hebben (gehad). ze komen echter het meeste voor bij mannen met goedaardige prostaatvergroting en prostaatontsteking.

Soorten prostaatstenen

Prostaatstenen zijn primair (endogeen) of secundair (exogeen).

Primaire (endogene) prostaatstenen

Primaire prostaatstenen worden vaak geassocieerd met een goedaardige prostaatvergroting. Chronische prostaatontsteking of prostatitis kan ook de oorzaak zijn van endogene prostaatstenen. Ze zijn meestal klein, maar er kunnen wel veel stenen aanwezig zijn. Soms wel tientallen tot honderden.

Secundaire (exogene) prostaatstenen

Secundaire prostaatstenen wijzen op een oorzaak buiten de prostaat (nier of blaas). Ze worden gevormd uit de urinestroom van de bovenste urinewegen naar de urethra of plasbuis. Daarom worden secundaire prostaatstenen vaak rond de urethra aangetroffen. Deze loopt immers dwars door de prostaat. Tussen de urethra en de prostaatklier bevinden zich 15 tot 30 kanaaltjes die met elkaar in verbinding staan. Zo komen de stenen in de prostaat.

Secundaire prostaatstenen worden meestal veroorzaakt doordat urine terugstroomt in de prostaat. Dit komt voor bij mannen met neurogene blaasaandoeningen en chronische urineweginfecties. Het aantal exogene prostaatstenen is meestal lager dan endogene prostaatstenen, maar ze zijn meestal wel groter in omvang. Indien de chemische samenstelling van prostaatstenen bestaat uit urinezuur of oxaalzuur, dan duidt dit meestal op secundaire stenen in de prostaatklier.

Oorzaken van prostaatstenen

De oorzaken van prostaatstenen worden anno 2025 nog niet volledig begrepen. Prostaatstenen vormen zich vaak bij mannen van middelbare of oudere leeftijd. Ze komen vooral voor vanaf de leeftijd van 50 jaar. Het ouder worden is daarom een ​​risicofactor voor verkalkingen in de prostaatklier.

Prostaatsecretie of ontsteking van de prostaat vernauwt of blokkeert de kanaaltjes tussen de prostaat en de urethra. Daarnaast zijn er holtes in de prostaat waarin de afscheiding zich ophoopt. Bijvoorbeeld door een vergrote prostaat kunnen secreties van de prostaat niet door de klier ontsnappen. Of er sprake van een infectie met pus en ander infectiemateriaal, wat uiteindelijk transformeert in stenen. De klierafscheiding wordt steeds dikker en uiteindelijk verkalkt het, waardoor er prostaatstenen ontstaan.

Prostaatstenen worden ook bij sommige ziekten aangetroffen, zoals:

• goedaardige prostaatvergroting
• chronische prostaatontsteking
• chronisch bekkenpijnsyndroom
• prostaatkanker

Symptomen van prostaatstenen

Geen symptomen

Een groot aantal mannen met prostaatstenen heeft geen symptomen.

Pijn

Pijn is een relatief veel voorkomend probleem waar mannen over klagen als ze prostaatstenen hebben. De pijn kan gevoeld worden in de penis (penispijn).  Sommige mannen ervaren dat hun perineum pijnlijk wordt (perineale pijn). Dit is het gebied tussen het scrotum en de anus. Je kunt ook last krijgen van lage rugpijn bij prostaatstenen. Bekkenpijn kan optreden wanneer de prostaatstenen ontstaan ​​als onderdeel van chronische prostaatontsteking.

Plasproblemen

Moeilijkheden bij het plassen is een ander potentieel symptoom van prostaatstenen. Sommige mannen melden frequent nachtelijk urineren, overmatig urineren en frequent urineren gedurende de dag, of onvrijwillig urineverlies

Onderzoek en diagnose

Prostaatstenen kunnen worden gediagnosticeerd met behulp van bijvoorbeeld transrectale echografie (TRUS) of computertomografie (CT-scan).  TRUS is een inwendig onderzoek van de prostaat met behulp van geluidsgolven (echografie). Een röntgenfoto van de nieren, urethra en blaas kan ook stenen in de prostaat onthullen.

Behandeling van een prostaatsteen

Antibiotica

De behandeling bestaat vaak uit het gebruik van antibiotica. Dit is om eventuele bacteriën te verwijderen die mogelijk bijdragen aan een infectie in de prostaatklier. Als er echter geen bacteriële infectie wordt gedetecteerd, worden er geen antibiotica voorgeschreven. Antibiotica ruimen de stenen niet op. Het zal alleen helpen bij het verwijderen van bacteriën die een infectie in de prostaatklier kunnen veroorzaken.

Operatieve ingreep

Andere mogelijke behandelmethoden zijn onder meer:

• transurethrale resectie van de prostaat
• suprapubische prostatectomie

Bij transurethrale resectie van de prostaat wordt tijdens de operatie een deel van de prostaat verwijderd. Het is mogelijk dat niet alle stenen tijdens de operatie met succes worden verwijderd.

Slechts in enkele gevallen wordt een suprapubische prostatectomie geadviseerd. Dit kan de aanbeveling zijn voor een man met grote prostaatstenen. Het kan ook worden gedaan bij een man met een flinke vergroting van de prostaatklier. Bij suprapubische prostatectomie wordt de klier chirurgisch verwijderd via een snede in de blaas zonder dat het buikvlies wordt ingesneden.

Leefstijlveranderingen

Bepaalde voedingsmiddelen moeten uit je dieet worden geschrapt. Dit omvat voedingsmiddelen met veel suiker en verzadigde vetten. (Sterk) bewerkte voedingsmiddelen moeten ook worden vermeden om ontstekingen in de prostaatklier te helpen beperken. Het is belangrijk om zoveel mogelijke gezonde voedingsmiddelen, zoals noten, zaden, vers fruit en groenten en vette vis, te eten.

Video over de behandeling van prostaatstenen

En hoe loopt dit af? – de prognose van prostaatstenen

Het klinkt misschien heftig: prostaatstenen. Je denkt al snel aan scherpe pijn, operaties of langdurige ellende. Maar hier komt het goede nieuws: in de meeste gevallen zijn prostaatstenen volledig goedaardig. Ze groeien langzaam, zijn vaak klein, en je zou ze niet eens opmerken als ze niet toevallig ontdekt werden. Sterker nog: heel veel mannen hebben ze zonder dat ze het weten – en zonder dat ze er ooit last van krijgen.

Maar… als je wél klachten hebt – zeurende pijn, moeilijk plassen, of irritatie bij het klaarkomen – dan is het wél belangrijk om ze serieus te nemen. Want hoewel ze op zich niet levensbedreigend zijn, kunnen prostaatstenen het leven flink verstoren als ze op de verkeerde plek zitten of ontstekingen veroorzaken.

Het goede nieuws is: in de meeste gevallen hoef je niet onder het mes. De klachten kunnen vaak goed worden behandeld met een combinatie van ontstekingsremmers, pijnstilling, voldoende vocht, en bekkenbodemfysiotherapie. Soms wordt gekozen voor een minimaal invasieve ingreep als de stenen echt hinderlijk zijn – maar dat is eerder uitzondering dan regel.

De prognose? Heel goed, mits je je klachten niet wegwuift. Laat ernaar kijken, laat het uitleggen, en weet: je bent niet de enige. En vooral: je hoeft er niet mee te blijven rondlopen. Je prostaat is misschien klein, maar als hij protesteert, verdient hij wél aandacht. En die aandacht loont – vaak sneller dan je denkt.

Wat als je er niks aan doet? – de complicaties van prostaatstenen

Laten we meteen iets uit de weg ruimen: prostaatstenen zijn zelden levensbedreigend. Ze groeien niet uit tot kanker, ze barsten niet zomaar open, en ze exploderen niet op je werk. Maar… als ze zich op de verkeerde plek nestelen of als je er te lang mee doorloopt, kunnen ze wél een bron van ellende worden. Niet omdat ze spectaculair groot zijn, maar omdat ze stilletjes je dagelijks leven binnensluipen – via vage klachten, ongemak en gedoe onder de gordel.

Hieronder lees je wat er kan gebeuren als je prostaatstenen hebt die je lijf of hoofd niet met rust laten. Geen bangmakerij. Gewoon: weten wat er speelt, zodat jij op tijd aan de bel kunt trekken.

Plasproblemen die niet vanzelf verdwijnen

Prostaatstenen kunnen de afvoer van urine belemmeren, vooral als ze dicht bij de plasbuis zitten of in combinatie met prostaatvergroting voorkomen.

Wat je kunt merken:

• Moeizaam beginnen met plassen (alsof je motor warm moet draaien)

• Zwakke urinestraal of nadruppelen

• Een gevoel van “niet leeg zijn” na het plassen

• Vaker moeten plassen – ook ‘s nachts

Het lijkt onschuldig, maar op de lange termijn kan het leiden tot blaasvermoeidheid, verhoogde kans op blaasontstekingen, en soms zelfs schade aan de nieren door terugstroming van urine. En dat wil je écht voor zijn.

Terugkerende ontstekingen – het sluimerende vuur

Een van de meest vervelende complicaties van prostaatstenen is hun vermogen om een ontstekingsbron te worden. Niet altijd acuut, maar net irritant genoeg om je lijf onrustig te houden.

Mogelijke gevolgen:

• Chronische prostaatontsteking (prostatitis)

• Pijn bij ejaculatie

• Drukkend gevoel in het perineum of onderbuik

• Suf, grieperig gevoel zonder koorts

Sommige mannen lopen maanden of jaren rond met vage klachten, denken aan stress, oververmoeidheid of ‘ouder worden’ – terwijl de oorzaak gewoon steenhard in hun prostaat zit. En ja, het kan ook mentaal gaan knagen. Want leven met een sluimerende ontsteking is uitputtend.

Seksuele klachten – die niemand je uitlegt

Het onderwerp dat het vaakst wordt verzwegen, maar het hardst binnenkomt. Prostaatstenen kunnen (in sommige gevallen) je seksleven beïnvloeden. Niet altijd direct, maar wel via ongemakken en frustratie.

Wat kan er gebeuren:

• Pijn bij of na zaadlozing

• Verminderde zaadstroom (de “kracht” is eruit)

• Spanning in de bekkenbodem, waardoor erecties minder vanzelfsprekend zijn

• Soms zelfs een verminderde zin in seks door chronisch ongemak of onzekerheid

Belangrijk om te weten: deze klachten zijn meestal niet blijvend – maar ze gaan ook niet vanzelf weg als je niks doet. Vroeg signaleren en behandelen kan het verschil maken tussen jaren modderen of gewoon weer ontspannen intimiteit beleven.

Emotionele en mentale impact – klein probleem, groot gevoel

We vergeten het vaak, maar langdurige lichamelijke klachten hebben bijna altijd een mentale schaduw. En prostaatstenen zijn daar geen uitzondering op. Het zijn geen ‘grote jongens’ qua medische ernst, maar ze kunnen je wel uit balans halen.

Wat je kunt ervaren:

• Frustratie of schaamte (“Waarom ik? Waarom daar?”)

• Angst om naar de dokter te gaan – want tja, je prostaat…

• Afnemende levenskwaliteit: minder energie, minder slaap, minder zin in dingen

• Twijfel aan je mannelijkheid – vooral als seks, plassen of ontspanning niet meer vanzelf gaan

En het erge is: je vertelt het niet zomaar aan vrienden, collega’s of zelfs je partner. Dus je blijft er in stilte mee rondlopen – terwijl hulp gewoon mogelijk is.

Tot slot – je hoeft het niet zover te laten komen

De meeste complicaties van prostaatstenen ontstaan niet ineens. Ze komen langzaam, in fases, vaak terwijl je het negeert of weg relativeert. En dat is precies waarom het belangrijk is om je klachten niet af te doen als “zal wel niks zijn”. Want hoe eerder je erbij bent, hoe makkelijker het op te lossen is.

Er is geen schaamte in zorg dragen voor je lijf. Zeker niet als het iets is dat zo veel mannen treft, maar zo weinig besproken wordt. Jouw klachten zijn echt. En er is hulp. Je hoeft geen held te zijn. Gewoon een man die z’n lijf serieus neemt. Dat is al meer dan genoeg.

Kun je prostaatstenen voorkomen? – zo geef je ze zo min mogelijk kans

Prostaatstenen ontstaan meestal niet van de ene op de andere dag. Ze vormen zich langzaam, vaak zonder dat je het merkt, uit een mix van verharding van prostaatsap, kalkafzetting en soms restjes van ontstekingen. Sommige mannen hebben er aanleg voor – dat kun je niet veranderen. Maar je kunt wél invloed uitoefenen op hoe je prostaat zich gedraagt. Zie het als tuinonderhoud: je haalt de wortels van het onkruid misschien niet weg, maar je zorgt er wél voor dat het geen bos wordt.

Blijf in beweging – je prostaat houdt van ritme

Een zittend bestaan is funest voor je bekken. Urenlang op een bureaustoel, lange autoritten, bankhangen zonder pauze – je prostaat krijgt letterlijk geen ruimte.

Wat helpt:

• Sta elk uur even op (ja, ook op kantoor).

• Wandel dagelijks minstens 30 minuten – buitenlucht is bonus.

• Wissel zitten af met fietsen of zwemmen – licht, soepel en prostaatvriendelijk.

• Vermijd sport met veel druk op het perineum (zoals spinning zonder goed zadel).

Je hoeft geen marathonloper te worden, maar elke vorm van beweging die je bekkenbodem stimuleert zonder te forceren is goud waard.

Drink slim – niet te weinig, niet te veel ineens

Hydratatie is belangrijk, ook voor je prostaat. Maar het gaat niet alleen om hoeveel je drinkt – ook wanneer en wat telt mee.

Prostaatproof drinken:

• Verdeel je vochtinname over de dag – dus niet alles ‘s avonds.

• Drink liever water of kruidenthee dan frisdrank of energiedrank.

• Matig alcohol – vooral bier en rode wijn kunnen je prostaat prikkelen.

• Ga plassen zodra je moet – ophouden zorgt voor druk en irritatie.

Een blaas die rustig geleegd wordt = een prostaat die minder hoeft te vechten.

Plas met aandacht – het klinkt gek, maar het werkt

Veel mannen plassen alsof het een race is. Even snel, staand, half aandachtig, en dan hup weer verder. Maar dat is zonde – letterlijk. Want restjes urine in de prostaat zijn dé ideale basis voor kleine steenvorming.

Wat helpt:

• Neem de tijd om uit te plassen – ook na seks of inspanning.

• Ga liever zittend plassen als je merkt dat je ‘niet leeg’ voelt.

• Probeer niet te persen – ontspannen werkt beter dan duwen.

• Heb je het gevoel dat je niet alles kwijt kunt? Meld het bij de huisarts.

Denk: plassen als een ritueel, niet als een haastklus.

Houd ontstekingen buiten de deur

Veel prostaatstenen vormen zich na een (soms onopgemerkte) ontsteking in de prostaat. En die kun je soms gewoon voor zijn.

Hoe dan?

• Goede hygiëne: wassen met water, geen agressieve zeep tussen je benen.

• Plas na het vrijen – spoelt eventuele bacteriën weg.

• Slik een kuurtje altijd af als je prostaatontsteking hebt gehad – incomplete behandeling = risico op restontsteking.

• Signaleer symptomen vroeg: zeurende pijn, troebele urine, vaak plassen → niet negeren.

Een kleine ontsteking kan veel ongemak geven als je ‘m laat sudderen.

Zorg goed voor je bekkenbodem

Je bekkenbodem is de stille kracht achter je plassen, klaarkomen, houding én – jawel – prostaatgezondheid. Maar als die spieren te gespannen of juist te slap zijn, raakt het evenwicht zoek.

Wat helpt:

• Bekkenbodemfysiotherapie (ja, ook voor mannen – steeds normaler!)

• Regelmatige ontspanningsoefeningen (ademhalen, stretchen, bewust zitten)

• Let op je houding – niet ingezakt zitten of hangen

• Probeer eens een warm bad om je onderlijf te ontspannen

Een ontspannen bekkenbodem voorkomt overdruk in de prostaat. En minder druk = minder kans op klachten.

Leef liever, niet strakker

Je prostaat is geen stopwatch. Hij wil geen strakke planningen, stressvolle dagen of nachtelijke piekermarathons. Chronische stress tast je immuunsysteem aan, je hormoonbalans én de doorbloeding van je onderlijf.

Prostaatvriendelijke leefstijl:

• Slaap goed en voldoende – herstel is prostaatonderhoud

• Eet gevarieerd, met veel groenten, zink en omega 3

• Beperk overmatige zuivel, rood vlees en suiker

• Adem. Echt. Rustig en bewust.

En misschien wel het belangrijkste: gun jezelf pauzes. Rust is geen luxe – het is onderhoud.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over prostaatstenen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.