Last Updated on 1 mei 2023 by M.G. Sulman
Intertrigo (smetten) is een uitslag die meestal de huidplooien treft, zoals oksels, liezen en onder de borsten. Daar waar de huid tegen elkaar wrijft en waar het vaak vochtig en warm is. Dit wrijven kan een afbraak van de bovenste huidlagen veroorzaken, met ontsteking en uitslag tot gevolg. In de kapotte huid kunnen bacteriën of schimmels zich gemakkelijker ontwikkelen. Een secundaire infectie is dan het gevolg. Dit kan de uitslag verergeren. Intertrigo komt het meest voor bij mensen met overgewicht of diabetes.
Wat is intertrigo?
Intertrigo is een type ontstekingsgevoelige uitslag (dermatitis) aan de oppervlakte van de huid, die (meestal) optreedt in de lichaamsplooien. In de plooien van de huid wrijft de huid tegen elkaar en kan het warm en vochtig zijn. Het is een veel voorkomende huiduitslag die gedurende het hele leven kan opduiken. Het risico op smetplekken is hoger bij mensen met diabetes, obesitas en verminderde weerstand.
Synoniemen
Andere benamingen van intertrigo zijn:
- smetplekken
- smetten
- dermatitis intertriginosa
- eczema intertriginosa
- intertrigineus eczeem
Symptomen van intertrigo
Hoe ziet intertrigo eruit?
Intertrigo begint als roodheid of kleine bultjes of vlekjes in huidplooien. Ook zijn er kleine schilfers (velletjes) in de huidplooien. Er kunnen ook pijnlijke scheurtjes (kloofjes) of wondjes komen. De uitslag kan als volgt aanvoelen:
- jeukend
- ongemakkelijk
- irriterend
- brandend
- stekend
- pijnlijk
De intertrigo verschijnt vaak aan beide zijden van de huidplooi, bijna als een spiegelbeeld. Het roodachtige gebied (oksels, liezen, onder de borsten, bilnaad) kan snel ontstoken en ruw worden. De huid kan barsten, bloeden, nattend zijn en er kan korstvorming optreden. De omgeving kan schilferig worden.
Huidplooien en lichaamsafscheiding
Symptomen van intertrigo worden vaak erger wanneer het gebied in contact komt met lichaamsafscheidingen, zoals zweet, urine of ontlasting. Smetten kunnen voorkomen in alle huidplooien die tegen elkaar wrijven en vocht vasthouden. Bij zuigelingen komt intertrigo vaak voor in de vorm van luieruitslag.
Secundaire infectie
Wanneer er een bacteriële infectie bij komt, treedt er pusvorming op en ontstaan er korstje. Dit kan gepaard gaan met een vieze geur. Infectie met Candida (een schimmel) wordt gekenmerkt door een schilferende rand. Daarbuiten zie je rode schilferende bultjes en pustels.
Voorkeursplekken
Intertrigo kan op de volgende plekken optreden:
- tussen tenen en vingers
- in oksels
- aan de binnenkant van de dijen
- in de lies
- bij het scrotum
- onder je borsten
- op de buik(plooien)
- in de plooi van je nek
- tussen de billen (in de bilnaad)
Smetplekken kunnen in meer dan één plek op je lichaam optreden. Ook kunnen kleinere huidplooigebieden, zoals achter je oren, rond je kin of op je oogleden, worden getroffen.
Complicaties
Als intertrigo niet goed wordt behandeld, kan dit complicaties veroorzaken, waaronder:
Schimmelnagel
Een schimmelinfectie van intertrigo tussen je tenen of vingers die niet goed wordt behandeld, kan leiden tot schimmelnagels. Hierbij heb je witgele, groene of bruine nagels. De nagels worden dik en brokkelig. Ze kunnen loslaten en loskomen van het nagelbed (loslatende nagel).
Cellulitis
Cellulitis is een bacteriële infectie van de huid en het onderhuidse bindweefsel. Het onderhuids bindweefsel is een losse weefsellaag onder de lederhuid. Niet goed behandelde cellulitis kan levensbedreigend zijn. Deze complicatie komt vaker voor bij mensen met intertrigo die diabetes hebben.
Sepsis
Sepsis of bloedvergiftiging is een ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie die dermate ernstig verloopt dat weefsels beschadigd raken en orgaanfuncties uitvallen. Een niet goed behandelde infectie die wordt veroorzaakt door intertrigo, kan leiden tot sepsis. Dit kan levensbedreigend zijn.
Oorzaak van intertrigo
Oorzakelijke factoren
Huidschade door wrijving, warmte en vocht zijn de belangrijkste factoren bij de ontwikkeling van intertrigo. De factoren zijn vooral aanwezig in je huidplooien (liezen, onder de borsten, buikplooien, bilnaad). Deze plooien zijn perfecte gebieden voor micro-organismen. In het vochtige klimaat van een huidplooi, kunnen bacteriën en/of schimmels gaan overgroeien. Deze bacteriën of schimmels verergeren de uitslag en houden de intertrigo in stand.
Secundaire intertrigo-infecties
Een secundaire infectie met plaatselijke huidbacteriën en schimmels verergert en onderhoudt de smetplekken.
Schimmels
Candida is een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels. Deze schimmel wordt het meest geassocieerd met intertrigo. Ongeveer 80% tot 90% van alle huidinfecties wordt veroorzaakt door Candida albicans. Candida komt onder meer voor op de huid en in huidplooien en het kan gemakkelijk profiteren van een kapotte huid om zich te vermenigvuldigen. Een Candida-uitslag ziet er felrood en rauw uit. Er kunnen zich plaques vormen, die verheven en schilferig zijn. Puistjesachtige bultjes kunnen ook aanwezig zijn.
Bacteriën
Bacteriën geassocieerd met intertrigo zijn onder meer:
- stafylokokken
- streptokokken
- pseudomonas
- corynebacterium
Virussen
Ook virussen kunnen gemakkelijk groeien in deze warme en vochtige omgeving en de uitslag verergeren. Bijvoorbeeld het humaan papillomavirus of HPV.
Risicofactoren
Risicofactoren voor het krijgen van intertrigo zijn onder meer:
Obesitas (fors overgewicht)
Intertrigo wordt sterk geassocieerd met obesitas. Mensen met obesitas hebben meestal meer uitgesproken huidplooien en meer zweten. Ook kan het voor mensen met obesitas moeilijker zijn om hun huidplooien goed schoon te maken en te verzorgen.
Diabetes
Het hebben van een chronische hoge bloedsuikerspiegel kan de pH-waarde van je huid verhogen. Als je je huid weerbaar en gezond wil houden, dient de pH-waarde rond 5.5 te zijn. Hoe hoger de pH, hoe gevoeliger je huid is voor ongewenste schimmels en bacteriën. Hierdoor kunnen diabetici een hoger risico lopen om een infectie als gevolg van intertrigo te krijgen.
Incontinentie voor plas en/of poep
Incontinentie duidt op een situatie waarbij je je urine (plas) en/of ontlasting (poep) niet kunt ophouden. Dit leidt tot ongewild verlies van plas en/of poep. Hierbij loop je een groter risico op intertrigo omdat plas en/of poepen een warme en vochtige omgeving creëert. Als je al intertrigo hebt, kan contact met zweet, plas of poep een intertrigo verergeren.
Overmatig zweten
Overmatig zweten (hyperhidrose) vergroot het risico op intertrigo. Warmte en vocht in de plooien zijn risicofactoren voor het krijgen van smetten.
Overtollig huid
Na extreem gewichtsverlies blijft er heel vaak overtollig weefsel aan buik, rug, billen, bovenbenen en bovenarmen over. Hierdoor heb je meer kans om intertrigo te krijgen doordat de huidplooien tegen elkaar wrijven.
Wonen in een warme en vochtige omgeving
Intertrigo wordt veroorzaakt door wrijving van de huid als gevolg van opgesloten vocht en warmte. Wonen of verblijven in een warme en vochtige omgeving vergroot derhalve het risico om intertrigo te krijgen. Je zweet immers meer in een warme omgeving, vooral als het er ook vochtig en broeierig is.
Verminderde weerstand
Mensen met een verminderde weerstand lopen meer risico op het krijgen van smetplekken.
Leeftijd
Intertrigo komt vaker voor bij baby’s en ouderen. In de plooien blijven makkelijk zweet, kwijl of etensrestjes achter. Je komt smetplekken bij baby’s daarom meestal tegen in de halsplooi, onder de oksels, in de knieholtes of achter de oren. Ook tussen de billen en in de liezen ontstaan ze makkelijk. Dat staat bekend als luieruitslag.
Oudere hebben vaak te maken met beperkingen in de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) en tekortschietende persoonlijke hygiëne. Bovendien hebben ouderen vaker te maken met incontinentie. Ook zijn ouderen vaker bedlegerig.
Bedlegerigheid
Patiënten die langdurig bedlegerig zijn kopen meer kans op een intertrigo.
Onderzoek en diagnose
Je huisarts of een dermatoloog zal intertrigo diagnosticeren. Het onderscheidt tussen ‘primair’ intertrigo en een (secundaire) mycotische (schimmel) of bacteriële infectie in de huidplooi kan lastig zijn. De arts stelt de diagnose door vragen te stellen over je klachten en door de huid te inspecteren. Ook zal de arts je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.
Bij vermoeden van een secundaire schimmel- of bacteriële infectie, kan de arts een uitstrijkje nemen en dit voor analyse naar een laboratorium sturen.
Behandeling van intertrigo
De behandeling van intertrigo is als volgt:
- Bij acute of ernstig nattende smetten geven natte kompressen direct verlichting van de klachten. Dit kun je doen door een theedoek nat te maken en op de smetplek te leggen.
- Was het getroffen gebied met ketoconazol 1% shampoo. Ketoconazol doodt schimmel en gisten. Laat het 2-5 minuten intrekken en daarna goed afspoelen.
- Gebruik een föhn op een lage stand om ervoor te zorgen dat het gebied helemaal droog is.
- Breng een indrogende zalf aan, bijvoorbeeld een zinkbevattende zalf of smeersel.
- De arts zal vaak een middel (zalf) voorschrijven met een combinatie van een antischimmelmiddel, een antibacterieel middel en een zwak werkende corticosteroïd.
- Vermijd wrijving van de huid en voorkom tevens druk op de huid. Draag bij voorkeur geen strakke kleding.
- Zorg dat de smetplek voldoende kan luchten. Zo kan de huid drogen.
- Een mogelijke onderliggende aandoening moet ook worden behandeld.
Prognose
Intertrigo is weliswaar onaangenaam en pijnlijk, maar het is goed behandelbaar. De prognose hangt af van je algehele gezondheid. In de meeste gevallen herstel je goed van intertrigo bij adequate behandeling.
Intertrigo kan chronisch (langdurig) zijn of steeds terugkomen (recidiveren). Het is daarom belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en een goede hygiëneroutine te volgen om te voorkomen dat intertrigo terugkomt.
Preventie
De beste manier om intertrigo te voorkomen, is door huidplooien schoon en droog te houden. Mensen met obesitas doen er verstandig aan om af te vallen. Diabetici moeten hun bloedsuikerspiegel onder controle houden.
Video over smetten
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over smetplekken, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
