Last Updated on 11 januari 2024 by M.G. Sulman
Een gebroken schaambeen of schaambeenbreuk is een breuk in het bot dat zich aan de voorkant van het bekken bevindt. Wat het heupbeen (os coxae) wordt genoemd is in feite drie afzonderlijke botten: schaambeen of os pubis, het zitbeen ofos ischii, en darmbeen ofos ilium. Het schaambeen zelf bestaat uit twee kleinere botten: de superieure ramus en de inferieure ramus. Deze twee rami, die zich aan de voorkant van elke kant van het bekken bevinden, zijn wat het schaambeen wordt genoemd. De twee zijden van het bekken zijn in het midden verbonden door de schaambeenvoeg of symphysis pubica, een speciaal gewricht dat bestaat uit taai fibreus kraakbeen. De rami van het schaambeen kan breken, hetzij door herhaalde stress (bekend als een stressfractuur), hetzij door een kracht van buitenaf (bekend als een traumatische fractuur). Een schaambeenfractuur en andere bekkenfracturen worden geclassificeerd als stabiele fracturen (wanneer slechts een deel van het bekken breekt) of onstabiele fracturen (wanneer het bekken op meerdere punten breekt). Hoewel slechts ongeveer 3% van de fracturen bij volwassenen stabiele rami-fracturen van de schaamstreek zijn, lopen sommige atleten een groter risico op deze blessure. Zo hield wielrenster Annemiek van Vleuten aan een val in Parijs-Roubaix, de kasseienklassieker die voor het eerst door de vrouwen werd gefietst, in 2021 een gebroken schaambeen over. Door osteoporose zijn ouderen kwetsbaarder voor fracturen. Dus ook voor een schaambeenbreuk. Des te ouder, des te groter het risico op osteoporose. Ongeveer twee keer zoveel vrouwen als mannen krijgen osteoporose.
Inhoud
- 1 Het schaambeen
- 2 Oorzaken van een gebroken schaambeen
- 3 Microfracturen van het schaambeen
- 4 Laag energetisch trauma en hoog energetisch trauma
- 5 Typen schaambeenfractuur
- 6 Een gebroken schaambeen bij ouderen
- 7 Symptomen van een schaambeenfractuur
- 8 Onderzoek en diagnose
- 9 Behandeling van een gebroken schaambeen
- 10 Zelfzorg middels gezonde voeding
- 11 Prognose
- 12 Reacties en ervaringen
Het schaambeen
Het schaambeen bestaat uit vier botten die zich langs de symphysis pubica bevinden en door kraakbeenweefsel met elkaar zijn verbonden. Samen vormen ze het onderste uiteinde van het bekken. Ze vormen een belangrijk onderdeel van je bewegingsapparaat omdat ze rechtstreeks in verbinding staan met de heupkom. het schaambeen heeft ook een beschermende functie ten aanzien van de (geslachts)organen die daarachter liggen.
Een gebroken schaambeen of schaambeenfractuur is problematisch in die zin dat de hele architectuur van het bekken instabiel kan worden als het niet correct geneest.
Oorzaken van een gebroken schaambeen
Schaambeenfracturen bij atleten zijn meestal zogeheten ‘stressfracturen’ die optreden als gevolg van repetitieve heupbewegingen en herhaalde belasting van het bekken, zoals bij langeafstandslopen. Het schaambeen bestaat zoals gezegd uit een lichaam, of corpus, een bovenste ‘tak’, ramus superior, en een onderste tak, ramus inferior. Stressfracturen van de rami van de schaamstreek komen het meest voor bij deze sporten:
- langeafstandslopen
- dans
- voetbal
- lacrosse
Het is ook mogelijk om het schaambeen te breken bij een botsing bij contactsporten zoals:
- American football
- voetbal
- hockey
- rugby
Microfracturen van het schaambeen
Bij een microfractuur zijn er haarscheurtjes ontstaan in een bot. In de meeste gevallen is dit type breuk terug te voeren op permanente overbelasting van het bot. Het bot wordt broos. Een proces als osteoporose (botontkalking) kunnen haarscheurtjes en microbreuken bevorderen. In dit verband spreekt men van stressfractuur. In dit geval moet het woord ‘stress’ worden begrepen als permanente overbelasting van het bot.
Microfracturen behoren tot de eenvoudigste van de schaambeenfracturen. Ze kunnen complicaties veroorzaken als je de fractuur lange tijd niet opmerkt. Je raakt gewend aan toenemende pijn. De normale belasting van het schaambeen in het dagelijks leven wordt verminderd door middel van compenserende houdingen. Op de lange termijn kan gevolgschade zoals bekkenklachten of degeneratie van andere botdelen worden bevorderd.
Laag energetisch trauma en hoog energetisch trauma
Een breuk van de bekkenring, waaronder die van het schaambeen, kan worden veroorzaakt door zowel laag energetisch trauma als hoog energetisch trauma.
- Laag energetisch trauma: Dit omvat gebeurtenissen met een lage impact, zoals een val van sta-hoogte. Bij ouderen, vooral degenen met verminderde botdichtheid door osteoporose, kunnen zelfs ogenschijnlijk kleine ongevallen leiden tot breuken van de bekkenring.
- Hoog energetisch trauma: Een dergelijk trauma omvat krachtige gebeurtenissen met een grote impact, zoals auto-ongelukken, val van grote hoogte of andere ernstige verwondingen. Hierbij kan de bekkenring breken als gevolg van de kracht die wordt uitgeoefend op het bekkengebied tijdens het trauma. Dit type breuk komt voornamelijk voor bij jongvolwassenen.
Typen schaambeenfractuur
Er worden in de literatuur drie typen schaambeenfractuur onderscheiden; Type A, B en C.
Type A-fractuur
Bij een type A-fractuur is het schaambeen volledig gebroken. Maar er is geen verplaatsing van de botgebieden. Type A fracturen kunnen bij complicaties of door voortijdige belasting uitgroeien tot type B fracturen.
Type B-fractuur
Bij type B-fracturen zijn de botdelen verschoven op de plaats van de breuk. De botsegmenten kunnen zachte weefsels beschadigen en inwendige bloedingen veroorzaken.
Type C-fractuur
Type C is wanneer de verplaatsing van de botten leidt tot aanzienlijke instabiliteit van het bekken.
Plaats van de breuk
De breuk kan optreden in de bovenste of onderste schaamstreek. Als slechts de helft van het schaambeen is gebroken, is er sprake van een bekkenringbreuk. Als, in bijzonder ernstige gevallen, beide takken van het schaambeen gebroken zijn, spreekt men van een volledige schaambeenfractuur.
Een gebroken schaambeen bij ouderen
De toename van bekkenfracturen, waaronder gebroken schaambeenderen, bij ouderen is vaak gerelateerd aan de veranderingen in botdichtheid en -kwaliteit als gevolg van het ouder worden. In het bijzonder hangt het samen met met osteoporose. De belangrijkste redenen waarom de kans op ene gebroken schaambeen toeneemt met het voortschrijden der jaren, zijn:
Osteoporose
Osteoporose wordt in de volksmond ‘botontkaling’ genoemd. Dit is een aandoening waarbij de botdichtheid afneemt en de botten fragieler worden. Het risico op fracturen wordt hoierdoor aanzienlijk groter, zelfs bij minimale belasting of traumatische gebeurtenissen met weinig impact, zoals vallen. Osteoporose komt vaker voor bij ouderen, vooral bij vrouwen na de overgang en mannen ouder dan 70 jaar.
Een breuk van de bekkenring als gevolg van een laag energetisch trauma, ook wel bekend als een fragility fracture of de pelvis, komt voornamelijk voor bij ouderen. Deze breuken ontstaan bij gebeurtenissen met een lage impact, zoals een val van sta-hoogte of zelfs bij het maken van een draaiende beweging. Dit type fractuur wordt vaak gezien bij mensen met osteoporose.
Minder veerkrachtig kraakbeen en bindweefsel
Naarmate je lichaam ouder wordt, zal het kraakbeen en het bindweefsel rond de botten minder veerkrachtig worden. Dit kan de impact van een val verminderen, waardoor het risico op breuken toeneemt.
Veranderingen in mobiliteit en stabiliteit
Ouderen krijgen vaak te maken met verminderde mobiliteit en stabiliteit. Dit vergroot het risico op vallen. Een val op oudere leeftijd kan, zelfs bij een ogenschijnlijk lage impact, leiden tot fracturen, waaronder een gebroken schaambeen.
Algemene gezondheidsproblemen
Ouderen kunnen ook algemene gezondheidsproblemen hebben die hun risico op vallen en fracturen verhogen, zoals verminderd zicht, spierzwakte of medicatiegebruik met bijwerkingen die van invloed zijn op de spierkracht of het evenwicht. Bij verslapte spieren en/of evenwichtsklachten val je gemakkelijker.
Symptomen van een schaambeenfractuur
Atleten met een ramus-stressfractuur in de schaamstreek krijgen last van lichte pijn in de lies die in de loop van de tijd erger wordt en toeneemt bij activiteit. In het begin kun je mogelijk alleen pijn hebben tijdens het beoefenen van sport. Als de fractuur onbehandeld blijft, kan deze pijn al optreden bij eenvoudige gewichtsbelasting en dan zelfs in rust. Atleten die hun schaambeen breken als gevolg van een botsing, zullen op het moment van de blessure onmiddellijk pijn in de lies ervaren.
Onderzoek en diagnose
De arts zal eerst een vraaggesprek met je voeren aangaande je klachten. Hoe is de pijn ontstaan, hoe lang zit die er al, is er een ongeluk of impact geweest? Nadat dit is opgehelderd, zal de arts beeldvormend onderzoek laten verrichten middels röntgenstralen. De arts zal hoogstwaarschijnlijk in een later stadium een CT-scan laten maken. Dit geeft gedetailleerde informatie over de breuklijnen, etc. De foto’s tonen niet alleen gebroken botten, maar ook mogelijke aantasting van het omliggende weefsel, organen en andere delen van het bekken.
Behandeling van een gebroken schaambeen
Schaambeenbreuken vereisen veelal geen operatie en genezen vanzelf. Het genezingsproces duurt normaal gesproken 6 tot 8 weken, maar het kan langer duren. Dit is afhankelijk van de ernst.
Conservatieve behandeling
De behandeling van stabiele stressfracturen of stabiele traumatische fracturen van het schaambeen is niet-chirurgisch, waarbij de nadruk ligt op het verminderen van het gewicht aan de zijkant van de fractuur. De behandeling kan onder meer bestaan uit:
- het gebruik van krukken ter ontlasting van het schaambeen
- medicatie om pijn te verlichten
- bloedverdunners om bloedstolsels in het bekken of de benen te voorkomen (meestal bij traumatische fracturen)
- fysiotherapie
Operatieve behandeling
Bij één enkele fractuur van het schaambeen, is een operatie zelden of nooit nodig. Chirurgie kan worden aanbevolen in gevallen van meerdere en onstabiele fracturen, wanneer verschillende delen van het bekken zijn gebroken als gevolg van een ernstige verwonding. In deze gevallen kunnen door de arts pinnen en schroeven worden gebruikt om het bekken chirurgisch te stabiliseren terwijl het geneest. Dit soort bekkenfracturen komt gelukkig niet vaak voor bij sportgerelateerde verwondingen.
Zelfzorg middels gezonde voeding
Voedzaam eten bevordert de genezing. Zorg voor een gezond en gevarieerd dieet met voldoende vitaminen en mineralen. Hier zijn enkele voedingstips:
Eiwitrijk voedsel
Eiwitten zijn essentieel voor de reparatie van beschadigd weefsel. Kies voor magere eiwitbronnen zoals kip, vis, eieren en peulvruchten.
Calcium en vitamine D
Calcium zorgt voor sterke botten en vitamine D zorgt ervoor dat calcium uit de voeding goed door het lichaam wordt opgenomen.
Natuurlijke bronnen van vitamine D zijn vette vis zoals makreel en zalm. Minder vind je in vlees en eieren, maar geen zorgen! Fabrikanten voegen het toe aan halvarine, margarine en bak- en braadproducten. En vergeet niet, je lichaam kan onder invloed van zonlicht zelf vitamine D aanmaken. Toch kan dat wat lastiger zijn als je ouder wordt of een donkere huidskleur hebt. In dat geval kan vitamine D-suppletie uitkomst bieden.
Zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt zijn topbronnen van het mineraal calcium, ongeacht of het nu vol, halfvol, of mager is. Ook peulvruchten, groenten en noten voegen wat extra calcium toe aan je menu. Naarmate de jaren verstrijken, absorbeert je lichaam calcium iets minder efficiënt. Maar maak je geen zorgen! Een dagelijkse dosis calciumrijke voeding, zoals een glas melk, een bakje yoghurt of een stukje kaas van 20 gram, doet wonderen. Zorg ervoor dat je dit ongeveer vier keer per dag doet. Mocht je dit niet halen, dan kan een extra calciumtablet een slimme zet zijn. Het is wel verstandig om dit eerst even met je arts te overleggen.
Vitamine C
Vitamine C bevordert de vorming van collageen, wat belangrijk is voor het genezingsproces. Vooral citrusvruchten (sinaasappel, citroen), kiwi’s, aardbeien, bessen, koolsoorten, paprika, tomaten, broccoli, zoete en normale aardappelen zijn rijk aan vitamine C.
Omega-3 vetzuren
Omega-3 vetzuren hebben ontstekingsremmende eigenschappen en dragen bij aan een goede ontwikkeling en dichtheid van de botten. Omega 3 zorgt er bovendien voor dat er meer calcium in de botten wordt opgenomen. Omega 3-vetzuren zitten in grote mate in vette vis, zoals zalm, haring en sardines. Ook zijn noten en zaden goede omega-3 bronnen. Bijvoorbeeld walnoten en lijnzaad.
Voldoende drinken
Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt. Voldoende drinken is ontzettend belangrijk voor het algemene welzijn en het herstelproces.
Prognose
Genezing kan acht tot twaalf weken duren, en soms nog een aantal weken langer. De genezing van meer ernstige bekkenfracturen kunnen langer duren, vooral als er andere verwondingen of medische complicaties zijn als gevolg van jet incident dat het bekkenfractuur heeft veroorzaakt.
Ernstige verwondingen aan het bekken kunnen levensbedreigend zijn. Er kan sprake zijn van shock, uitgebreide inwendige bloedingen en schade aan inwendige organen. Het directe doel is om het bloeden onder controle te krijgen en je toestand te stabiliseren.
Bij ouderen zal het herstelproces van een gebroken schaambeen over het algemeen langer duren en vaak zal er meer aandacht moet worden besteed aan mobiliteit en revalidatie om complicaties te voorkomen. De behandelend arts zal een behandelplan opstellen dat is afgestemd op jouw individuele omstandigheden.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een gebroken schaambeen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
Ik heb 13 mei 2022 een breuk in het schaambeen opgelopen. Heb tot op heden erg veel pijn bij het opstaan en lopen vooral in de lage rug en lies. Is nu al meer dan 3 maanden. Ben 76 jaar maar nog altijd actief met werken en sociale contacten. Dit duurt wel erg lang! Gebruik paracetamol en ibuprofen in overleg met de huisarts.
Toevallig lees ik dit…
Mijn moeder heeft dit ook gehad en daardoor ook vreselijke pijn…
Het enige wat werkt is een Amitriptyline..dat werkt nl tegen zenuwpijn… Bij haar was de pijn na een paar uur weg..
Daarvoor lagen ze uren voorover gebogen op de grond van de pijn… Uw arts hoort dit te weten…
Hallo joke,
Ik had vorige jaar ook een gebroken schaambeenbot opgelopen, het heeft precies 8 weken geduurd, toen helemaal geen pijn meer. Ik heb wel vrij snel alle medicatie aan de kant gegooid die ik in Spanje kreeg. Ik ben 68 jaar en wandel 6 km per dag. Dit ben ik in die 8 weken al weer beginnen in te voeren, dus ik geloof in bewegen bewegen, maar het was wel heel erg pijnlijk. Sterkte en anders fysiotherapie, groet Anneke.
Heb nu een gebroken schaambeen. Doordat ik ook mijn arm en hand heb gekneusd kan ik niet met krukken lopen. Heb net een klein stukje met rollator gelopen en dat ging, het was wel pijnlijk aan hand en arm en been maar het is ook nog geen week geleden dat het is gebroken. Ik ben 70 jaar, erg sportief dus heb goede hoop dat het wel goed komt.
12 juni was ik gevallen. Had scheurtjes in mijn schaambeen. 6 weken in de revalidatie. 3 weken thuis. In de tuin geholpen. Zitten op een stiel zakken gevuld met tuinafval. Daarna pijn onder in de rug en laag bij billen en vooraan. Daarna veel morfine slikken. Wat nu, nog steeds pijn.
8 weken geleden heb ik door een val (gestruikeld in mijn woonkamer) een dubbele schaambeenbreuk rechts opgelopen. (Fractuur os pubis ramus inferior en superior). Ik ben 58, dan is dit een zeer ongebruikelijke toestand.
Het was de eerste week zeer pijnlijk, daarna was de pijn goed te doen.
De spoedarts had niet door dat het om een dubbele breuk ging, dus de fysiotherapeuten wilden me heel snel ‘mobiliseren’, laten lopen (met rollator) en trappenlopen met een kruk. Bij een dubbele (mogelijk niet stabiele) breuk met een kleine dislocatie achteraf geen goed idee, heb onnodige pijn en mogelijk vertraging van herstel opgelopen omdat ik te weinig rust heb gehad.
Momenteel loop ik afwisselend met krukken en rollator, ik heb nauwelijks meer pijn. Maar lopen, of staan op mn rechterkant gaat nog niet goed; erg oncomfortabel en de motoriek werkt nog niet mee, ik beweeg langzamer dan normaal en heb de neiging met m’n been te slepen. Ook ervaar ik een trekkende pijn in de achter/bovenzijde van m’n rechterbeen, volgens de fysiotherapeut mogelijk een probleempje van een van de spieraanhechtingen.
Ik hoop dat het snel weer helemaal goed gaat. Heeft iemand vergelijkbare ervaringen?