Last Updated on 4 april 2023 by M.G. Sulman
Een botvliesontsteking (ook wel botvliesirritatie, beenvliesontsteking of periostitis genoemd), is een aandoening die wordt veroorzaakt door een ontsteking van het beenvlies (periosteum), een laag bindweefsel dat het bot omringt. De aandoening is over het algemeen chronisch van aard en wordt gekenmerkt door symptomen als gevoeligheid en zwelling van het bot, en pijn. Botvliesontsteking is niet altijd te voorkomen, maar je kunt je risico om het te krijgen wel verminderen.
Wat is botvliesontsteking?
Botvliesontsteking is een ontsteking van het vlies dat een van de botten omhult. Het is vaak een overbelastingsblessure en deze aandoening treft meestal mensen die herhaaldelijk springen, hardlopen of zware gewichten tillen.
Als je een fervent hardloper bent, ben je misschien bekend met scheenbeenvliesontsteking, ook wel ‘shin splints’ genoemd, een overbelastingsblessure van het onderbeen die vaak gezien wordt bij hardlopers, militairen en mensen die sporten beoefenen waarbij veel gesprongen wordt. Het is een vorm van periostitis.
Acute en chronische periostitis
Er worden twee vormen periostitis onderscheiden: acuut en chronisch.
Door verscheidene oorzaken kan er een ontsteking (infectie) in het bot ontstaan. Dit heet dan een botinfectie ofwel een osteomyelitis. Dit kan leiden tot acute periostitis, wat een pijnlijke aandoening is.
Chronische periostitis kan het gevolg zijn van trauma en stress op de botten. Vaka betreft het een overbelastingsblessure.
Symptomen van botvliesontsteking
Symptomen worden beschreven als acuut of chronisch.
Symptomen van acute periostitis
De symptomen van acute botvliesontsteking zijn:
- intense pijn
- moeite met het dragen van gewicht op het aangedane ledemaat
- vorming van pus
- koorts
- rillingen
- zwelling van het weefsel rond het bot
- necrose (weefselsterfte)
Symptomen van chronische periostitis
De aandoening is over het algemeen chronisch en wordt gekenmerkt door gevoeligheid en zwelling van het bot, en pijn. Met chronische periostitis ben je vaak niet zo ziek als bij acute periostitis. Voorkeursplekken zijn:
- Scheenbeen
- Voet
- Elleboog
- Staartbeen of stuitje
Oorzaken van botvliesontsteking
De oorzaken van botvliesontsteking variëren, afhankelijk van of de aandoening acuut of chronisch is.
Oorzaken van acute botvliesontsteking
Acute botvliesontsteking kan door verschillende infecties in andere delen van je lichaam ontstaan. Mogelijke oorzaken zijn een urineweginfectie of (in vroegere tijden) syfilis, een soa. Een andere mogelijke oorzaak is een snee die niet geneest en dieper wordt en uiteindelijk het bot bereikt.
Mensen met chronische zweren, zoals bij diabetes, of mensen met doorligwonden, lopen een groter risico op het ontwikkelen van botvliesontsteking. Dit is vooral het geval als de ulcus of de wond niet geneest.
Ook kunnen bepaalde auto-immuunziekten leiden tot acute botvliesontsteking, evenals leukemie en verschillende vormen van kanker en bloedaandoeningen.
Osteomyelitis is een infectie van het bot, beenmerg en beenvlies die door bacteriën wordt veroorzaakt. Dit kan ook leiden tot botvliesontsteking.
Oorzaken van chronische botvliesontsteking
Overbelasting kan leiden tot chronische botvliesontsteking. Sporters die vaak springen, draaien of gewichtheffen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van shin splints (scheenbeenvliesontsteking). Het gaat hierbij om een steriele ontsteking. Een steriele ontsteking een ontsteking die niet wordt veroorzaakt door een organisme, maar door bijvoorbeeld mechanische overbelasting.
Onderzoek en diagnose
De arts zal informeren naar je klachten en daarna lichamelijk onderzoek doen. Hij kan wat druk uitoefenen op het gebied om het probleem te diagnosticeren. Aanvullend onderzoek kan bestaan uit:
- een röntgenfoto, die breuken of tekenen van schade als gevolg van infectie kan onthullen
- een MRI-scan, die een gedetailleerd beeld kan geven van het bot en het omliggende zachte weefsel
- botscans om te bepalen of er een infectie aanwezig is
- een volledig bloedbeeld om het aantal witte bloedcellen te bepalen en te zoeken naar tekenen van infectie
Behandeling van botvliesontsteking
De behandeling hangt af van het type beenvliesontsteking.
Behandeling van acute botvliesontsteking
Bij een onderliggende infectie zal de arts antibiotica voorschrijven. Soms is ene operatieve ingrepe nodig. Mogelijk moet er wat botweefsel verwijderd worden dat door infectie necrotisch is geworden. Chirurgisch debridement is de meest agressieve en ook de meest effectieve methode om necrotisch weefsel te verwijderen. Dit gebeurt in de praktijk meestal met een scherpe lepel (curette) of mes.
Behandeling van chronische botvliesontsteking
Voor shin splints en andere overbelastingsgerelateerde blessures, kan rust en koelen met icepacks helpen. Verricht een tijdje geen high-impact activiteiten, zoals hardlopen of springen. In plaats daarvan kun je low-impact oefeningen doen, zoals fietsen of zwemmen.
Het aanbrengen van ijs (nooit rechtstreeks op de huid!) kan zwelling en ontsteking tegengaan. Het nemen van een ontstekingsremmend medicijn, zoals ibuprofen, kan ook zinvol zijn. Vervolgens kan de activiteit weer rustig worden opgebouwd. Blijven de klachten terugkeren, dan kan het raadzaam zijn om contact op te nemen met een fysiotherapeut. Die kan je helpen bij het versterken van omringende spieren zodat je een te hoge belasting van de gevoelige plek kan voorkomen.
Preventie
Het voorkomen van chronische botvliesontsteking is vaak een kwestie van het voorkomen van overbelasting. Ga niet over je grenzen en neem pijnsignalen serieus.
De belangrijkste stap bij het voorkomen van acute botvliesontsteking is het beheersen van alle aandoeningen die je risico op het ontwikkelen van deze ziekte vergroten. Neem de volgende maatregelen in acht:
- het onder controle houden van je bloedsuikerspiegel bij diabetes
- stop met roken
- het onder controle houden van je gewicht en overgewicht voorkomen
- dieetveranderingen aanbrengen om de bloeddruk en het cholesterolgehalte onder controle te houden
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over botvliesontsteking, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
