Warmtebultjes: symptomen en behandelen van warmte-uitslag

Last Updated on 7 juli 2023 by M.G. Sulman

Warmte-uitslag, ook wel bekend als ‘warmtebultjes’, ‘zweetbrand’ of ‘miliaria’, is een veelvoorkomende aandoening bij pasgeborenen. Het komt voort door afsluiting van eccriene zweetklieren, dat zijn de kleine zweetklieren die over het hele lichaam voorkomen. Het wordt veroorzaakt doordat de afvoergangen van de zweetkliertjes verstopt raken en kunnen scheuren. Baby’s en jonge kinderen zijn bijzonder gevoelig voor warmte-uitslag omdat ze kleinere poriën hebben dan volwassenen. De baby krijgt bij warmte-uitslag last van met helder vocht gevulde blaasjes of rode bultjes. Voorkeurslocaties van warmtebultjes zijn het hoofd, gezicht, nek, billen en de romp. Het is een aandoening die vanzelf weer overgaat. Van alle pasgeborenen heeft ongeveer 4,5% warmtebultjes met een piek ronde de eerste levensweek. Er is geen ras- of geslachtsverschil. Jongens en meisje hebben er even vaak last van.

Miliaria, warmte-uitslag of warmtebultjes
Miliaria, warmte-uitslag of warmtebultjes op de borst van een man / Bron: Bron: Evanherk, Wikimedia Commons

Wat zijn warmtebultjes?

De taak van de huid is om de binnenkant van het lichaam te beschermen tegen de buitenwereld. Het fungeert als een preventieve barrière of buffer tegen indringers die ervoor zorgen dat infectie, chemicaliën of ultraviolet licht het lichaam binnendringen of beschadigen. De huid speelt ook een belangrijke rol bij de temperatuurregeling van het lichaam. Een manier waarop het lichaam zichzelf afkoelt, is door te zweten en dat zweet of transpiratievocht te laten verdampen. Zweet wordt geproduceerd in zweetklieren die het hele lichaam bekleden (met uitzondering van een paar plekjes zoals vingernagels, teennagels en de gehoorgang).

Zweetklieren bevinden zich in de dermis of lederhuid en worden gereguleerd door de temperatuurcontrolecentra in de hersenen. Zweet van de klier komt via een kanaal naar de oppervlakte van de huid.

Je krijgt last van warmtebultjes wanneer zweetkanalen verstopt raken en het zweet niet naar de oppervlakte van de huid kan komen. In plaats daarvan komt het vast te zitten onder het huidoppervlak en veroorzaakt het een milde ontstekingsreactie of uitslag.

Synoniemen

Medisch worden warmtebultjes ‘miliaria’ genoemd, maar de kans is groter dat je ze kent als zweetbultjes, zweetpukkeltjes, hittebultjes, warmtebultjes of zweetbrand.

Symptomen van warmtebultjes

Baby’s en (jonge) kinderen

Vaak gaat het om baby’s in de eerste levensmaand, die overmatig last heeft van blaasjes en pukkeltjes over het lichaam en soms ook jeuk. De jeukende rode plekjes en blaasjes zie je vooral in zijn gezicht, nek, borst en rug. Warmte-uitslag ontstaat als de zweetkliertjes verstopt raken. Baby’s hebben hier vooral last van bij warm weer en het wordt ook uitgelokt door te warme en afsluitende kleding. Het kan zich ook manifesteren bij kleintjes die verhoging hebben, of wanneer de luchtvochtigheid erg hoog is. Warmte-uitslag wordt beschouwd als een self-limiting disease: de klachten verdwijnen gaan na een tijdje meestal vanzelf weer over.

Volwassenen

Ook volwassenen mannen en vrouwen kunnen last krijgen van van warmtebultjes. De meest kenmerkende symptomen zijn:

  • blaasjes
  • jeuk
  • aanhoudende branderigheid of prikkend gevoel

Het gaat bij warmte-uitslag om kleine, rode bultjes of blaasjes die met vocht gevuld zijn, zoals duidelijk op de afbeelding is te zien.

Als de zweetklieren verstopt raken, vormen zich op de huid kleine, oppervlakkige blaasjes ter grootte van gerstekorrels, die gevuld zijn met een heldere tot melkachtige vloeistof (miliaria cristallina of miliaria alba). Deze blaasjes kunnen ernstige jeuk of een branderig gevoel op het huidoppervlak veroorzaken.

In zeldzame gevallen kunnen echter kleine knobbeltjes (papels) en diepe ontstekingen optreden. Warmte-uitslag komt voornamelijk voor op delen van het lichaam die bedekt zijn, zoals de romp en de buik. Delen van het lichaam waar de huid op de huid rust, zoals onder de oksels of in de lies, hebben vaak meer last van warmtepuistjes.

Warmte-uitslag op de rug na herhaaldelijk slapen in een warme kamer tijdens een hittegolf / Bron: Wikimedia Commons

Voorkeursplekken

Hittebultjes manifesteren zich vaak op plekken waar twee huidoppervlakken elkaar raken of over elkaar wrijven. Hierdoor is dit deel van de huid gevoelig voor meer vocht, warmte en irritatie door gebrek aan luchtstroom., Zoals bij je oksels, knieholten, de liesplooien of de binnenkant van je bovenbenen. Ook op plekken waar veel wrijving is kunnen warmtebultjes ontstaan. Bijvoorbeeld op je billen bij het dragen van een strakke broek, vooral op warme dagn. Ook kun je warmtebultjes op je voet krijgen als je bijvoorbeeld strakke, niet ademende sokken draagt. Warmtebultjes op je handen komen weer veel minder voor.

Soorten warmtebultjes

De soorten miliaria worden geclassificeerd op basis van hoe diep de geblokkeerde zweetkanalen zijn. De symptomen voor elk type variëren.

Miliaria crystallina

De mildste en meest voorkomende vorm van warmte-uitslag (miliaria crystallina) treft de zweetkanalen in de bovenste huidlaag. Deze vorm wordt gekenmerkt door heldere, met vocht gevulde blaasjes en bultjes (papels) die gemakkelijk breken. De lichte vorm behoeft in principe geen behandeling.

Miliaria rubra

Een type dat dieper in de huid voorkomt (miliaria rubra) wordt soms tropische rodehond of prickly heat genoemd. Deze vorm komt meestal niet in het gezicht, handpalmen (de binnenkant van je handen) of voetzolen voor. Tekenen en symptomen zijn onder meer rode bultjes en jeuk of prikkeling in het getroffen gebied. de klachten kunnen dagen aanhouden. Deze ernstige vorm wordt behandeld met rust, afkoeling, luchtige kleding en lokale anti-​jeukmiddelen (zogeheten ‘antipruriginosa’). Ook zijn verkoelende talkpoeders zinvol.

Miliaria rubra op het voorhoofd, van slapen in een hete, niet geventileerde kamer met temperaturen van 32-37 graden Celcius gedurende 6 dagen tijdens een hittegolf / Bron: Wikimedia Commons

Miliaria pustulosa

Af en toe raken de blaasjes van miliaria rubra ontstoken en raken deze met pus gevuld. Deze vorm wordt miliaria pustulosa genoemd. Er is nu tevens sprake van een bacteriële ontsteking die het geheel compliceert. Deze vorm geneest over het algemeen niet snel en vaak zijn antibiotica nodig om de huid weer tot rust te brengen.

Miliaria profunda

Bij dit type warmtebultjes is er niet alleen een afsluiting van de zweetkliertjes, maar wordt er ook zweet vanuit de zweetklieren of vanuit de afvoergangetjes ín de huid geperst. Dit veroorzaakt een jeukende en ook pijnlijke ontstekingsreactie. Vastgehouden zweet lekt uit de zweetklier in de huid en veroorzaakt stevige, vleeskleurige laesies die op kippenvel lijken.

Complicaties

Warmte-uitslag geneest meestal zonder problemen, maar het kan leiden tot een infectie met bacteriën, waardoor ontstoken en jeukende puisjes ontstaan (miliaria pustulosa).

Oorzaken van warmte-uitslag

Warmte-uitslag treedt op wanneer je veel zweet en als  verdamping van het zweet wordt belemmerd door bijvoorbeeld strakke of niet-ademende kleding. Als het zweet onvoldoende kan verdampen, kunnen de zweetklieren verstopt raken. Door het sluiten van de zweetklieren kunnen zogenaamde warmtebultjes ontstaan.

Het is niet altijd duidelijk waarom de zweetkanalen verstopt raken, maar bepaalde factoren lijken een rol te spelen, waaronder:

  • Onrijpe zweetkanaaltjes, zoals bij een pasgeborene. Ze kunnen gemakkelijker scheuren, waardoor transpiratievocht onder de huid wordt vastgehouden. Een boreling kan dan last krijgen van warmtebultjes als het te warm is aangekleed of als het koorts heeft.
  • Tropische klimaten. Heet, vochtig weer kan warmte-uitslag veroorzaken.
  • Lichamelijke inspanning. Intensieve lichaamsbeweging, intensief sporten, zware lichamelijke arbeid of in feite elke activiteit waarbij je heftig gaat zweten, kan leiden tot warmte-uitslag.
  • Oververhitting door bijvoorbeeld te warm aankleden of slapen onder een elektrische deken.
  • Langdurige bedrust of bedlegerigheid. Warmtebultjes kunnen ook voorkomen bij mensen die langdurig in bed moeten liggen, vooral als ze koorts hebben.

Onderzoek en diagnose

Er zijn geen tests nodig om warmte-uitslag te diagnosticeren. De huisarts stelt de diagnose à vue. Dat wil zeggen: op het oog.

Risicofactoren

Factoren die je vatbaarder maken om warmtebultjes te krijgen, zijn onder meer:

  • Leeftijd. Borelingen zijn het meest vatbaar.
  • Tropische klimaten. Mensen die in de tropen wonen, hebben veel meer kans op warmte-uitslag dan mensen in meer gematigde klimaten.
  • Lichamelijke inspanning. Alles waardoor je hevig gaat transpireren, vooral als je geen kleding draagt ​​die het zweet laat verdampen, kan warmte-uitslag veroorzaken.

Risicogroepen

Risicogroepen voor het krijgen van warmtebultjes zijn:

  • Zuigelingen en jonge kinderen: Als gevolg van een onderontwikkeld zweetkliersysteem zijn borelingen en jonge kinderen gevoeliger voor warmte-uitslag. Te warme kleding of omgeving vergroot nog eens het risico.
  • Ouderen: Verminderd vermogen om lichaamstemperatuur te reguleren door oduerdom, verhoogt de kans op warmtebultjes bij warm weer.
  • Mensen in hete, vochtige klimaten: Hogere temperatuur en luchtvochtigheid verhogen het risico, ongeacht leeftijd. Meer zweetproductie, minder verdamping.
  • Overmatige zweters: Hyperhidrose verhoogt het risico doordat zweetklieren sneller verstopt raken.
  • Mensen met beperkte mobiliteit: Langdurig in dezelfde positie, bijvoorbeeld bij bedlegerige mensen, verhoogt wrijving en verstopping van zweetklieren en verhoogt daarmee het risico op warmtebultjes.

Behandelen van warmtebultjes: wat te doen?

Baby’s en kinderen

Warmtebultjes of warmte-uitslag is een onschuldige aandoening die vanzelf overgaat. De volgende adviezen kunnen het herstel van warmtebultjes bevorderen:

  • Het dragen van luchtige kleding en trek bij de baby niet te veel laagjes kleren aan. Het lichaam moet de warmte kwijt kunnen.
  • Houd de omgevingstemperatuur op een prettig niveau.
  • Doe je kindje vaak schone kleren aan.
  • Een koel bad kan helpen.
  • Bij het baden kun je beter geen zeep gebruiken, aangezien dat kan irriteren.
  • Droog de jeukende plekjes goed af door ze voorzichtig droog te deppen.
  • Wanneer de baby last heeft van jeuk, kun je talkpoeder op de plekjes strooien. Dat werkt verzachtend.

Volwassenen

Het vermijden van de uitlokkende factoren is de belangrijkste maatregel die je kunt nemen in geval van warmtebultjes. Zorg tevens voor goede ventilatie en luchtige kleding. Voorkom ook irritatie en wrijving met bijvoorbeeld kleding.

Verkoelende gels en lotions kunnen de jeuk verlichten. Calamine-schudsel verkoelt de huid en stilt jeuk. Bij ernstige gevallen kan de huisarts een corticosteroidcrème voorschrijven.

Preventie

De volgende maatregelen kunnen warmtebultjes helpen voorkomen:

  • Vermijd te warme kleding. Draag in de zomer zachte, lichtgewicht katoenen of linnen kleding. In de winter moeten kinderen zich net zo warm kleden als een volwassene.
  • Vermijd nauwsluitende kleding die de huid kan irriteren.
  • Als het warm is, blijf dan in de schaduw of in een gebouw met airconditioning of gebruik een ventilator om de lucht te laten circuleren.
  • Houd je slaapkamer koel en goed geventileerd.
  • Baad of douche in lauw tot koud water zonder zeep, en laat je huid vervolgens aan de lucht drogen in plaats van af te drogen.
  • Gebruik calamine-schudsel of koele kompressen om jeukende, geïrriteerde huid te kalmeren.
  • Vermijd het gebruik van crèmes en zalven die petroleum of minerale oliën bevatten, die de poriën verder kunnen verstoppen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over warmtebultjes of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.