Last Updated on 25 augustus 2021 by M.G. Sulman
Osler-noduli zijn pijnlijke, rode tot roodpaarse, verheven laesies of huidafwijkingen op de handen en voeten. Ze worden geassocieerd met een aantal aandoeningen, waaronder infectieuze endocarditis. Bacteriële endocarditis is een ontsteking van de binnenbekleding van het hart en de hartkleppen. De noduli worden veroorzaakt door afzetting van immuuncomplexen. Een immuuncomplex is het binden van voornamelijk IgG antilichamen aan lichaamsvreemde antigenen waardoor het mogelijk wordt om ze af te voeren.
Inhoud
Symptomen van Osler-noduli
Osler-noduli zijn rood-paarse, licht verheven, zachte knobbeltjes, vaak met een bleek midden. Voordat de laesies verschijnen, gaat er vaak pijn aan vooraf. De huidafwijkingen zijn meestal te vinden op de vingers en/of tenen. Ze kunnen op elk moment optreden in de loop van endocarditis en blijven enkele uren tot meerdere dagen aanwezig.
Naamgeving
De laesies zijn genoemd naar Sir William Osler (1849-1919), een in Canada geboren arts. Zijn eerste beschrijving van deze huidafwijkingen was in 1893.
Oorzaken van Osler-noduli
Osler-noduli ontstaan door de afzetting van immuuncomplexen. Een immuuncomplex is het binden van IgG antilichamen aan lichaamsvreemde antigenen De daaruit voortvloeiende ontstekingsreactie leidt tot zwelling, roodheid en pijn die kenmerkend zijn voor deze laesies.
Osler-noduli zijn vaak indicatief voor subacute bacteriële endocarditis. Grofweg 10-25% van de patiënten met endocarditis zal deze huidafwijkingen krijgen. Andere tekenen van endocarditis zijn onder meer:
- Roth spots: retinale bloedinkjes met een helder centrum; en
- Janeway-laesies, die ook voorkomen op de handpalmen en voetzolen, maar kunnen worden onderscheiden van de Osler-noduli omdat ze geen pijn doen.
Osler-noduli zijn ook te zien bij de volgende aandoeningen:
- systemische lupus erythematodes (SLE), een auto-immuunziekte
- marantische endocarditis, een ontsteking van de binnenbekleding van het hart en de hartkleppen die ontstaat door afwijkingen in de bloedstolling, waarbij er steriele afzettingen van bloedplaatjes en fibrine op de hartkleppen zijn
- een gedissemineerde gonokokkeninfectie, die ontstaat als gonokokken zich via de bloedbaan verspreiden
- katheter-gerelateerde infecties
Onderzoek en diagnose
Bij Osler-noduli zal de arts onderzoeken of er sprake is van endocarditis. Onderzoek bestaat uit bloedkweken (dit zijn de gouden standaard voor het aantonen van een bacterie in de bloedbaan), andere bloedonderzoeken, urinetests, hartfilmpje (ECG), thoraxfoto (een röntgenfoto van de borstkas) en een echocardiogram (echografie van het hart). Een huidbiopsie kan ook nuttig zijn om de diagnose te bevestigen.
Behandeling van Osler-noduli
De behandeling van Osler-noduli is gericht op de onderliggende oorzaak. De behandeling bij endocarditis bestaat uit antibiotica die je via een infuus krijgt. Soms is ene hartklepoperatie nodig.
De huidlaesies genezen meestal spontaan zonder achterlating van littekens.
