Lichen planus aan de nagels: symptomen en behandeling

Last Updated on 23 januari 2024 by M.G. Sulman

Laten we het hebben over lichen planus en de impact ervan op de nagels en zijn omgeving, ofwel nagelunit,. Lichen planus is een inflammatoire aandoening die vaak voorkomt en gepaard gaat met ernstige jeuk. Het treft voornamelijk volwassenen tussen de 40 en 60 jaar. Het komt zelden voor bij kinderen (0,2-1% prevalentie). de aandoening is niet besmettelijk is. De gebieden die getroffen kunnen worden, zijn divers: de huid, het haar, de mond, de genitale huid en ook de nagelunit. Hierbij verwijzen we naar de complete structuur rondom de nagel, inclusief het nagelbed, de omliggende huid en de nagelmatrix – het gebied waar de nagel wordt gevormd.

Wat is lichen planus (aan de nagel)?

Lichen planus is een chronische aandoening die je huid, slijmvliezen en nagels treft. Grofweg 10% tot 15% van de mensen met lichen planus krijgt vroeg of laat ook nagelproblemen. Dat gebeurt vaker bij volwassenen dan bij kiinderen en het verkiest de vingernagels boven teennagels.

Wat zo tricky is, is dat de nagelafwijkingen kunnen variëren, afhankelijk van waar de narigheid zich precies bevindt: in de nagelmatrix of het nagelbed. “Dorsaal pterygium” klinkt als een moeilijk woordspel, maar het is eigenlijk een veelvoorkomend kenmerk van lichen planus aan de nagels. Het verwijst naar de aanwezigheid van weefselovergroei aan de bovenkant van de nagel in het midden, wat een karakteristieke verschijning geeft.

Het slechte nieuws? Het kan blijvende misvormingen veroorzaken, wat niet alleen fysiek maar ook mentaal behoorlijk wat impact kan hebben.

Het diagnosticeren van nagel lichen planus kan een uitdaging zijn, vooral als er geen andere huid- of slijmvliesproblemen zijn. Dokters grijpen vaak naar systemische corticosteroïden als eerste verdedigingslinie, maar eerlijk gezegd, zijn de resultaten daarvan inconsistent.

Oorzaak van lichen planus

Lichen planus heeft geen duidelijke oorzaak, maar het lijkt voort te komen uit mogelijk een overactieve reactie van het immuunsysteem van de huid. Er zijn verschillende factoren in het spel, waaronder medicijnen, virussen en contactallergenen. Ongeveer één op de vier patiënten met lichen planus van de huid heeft ook nagelproblemen.

Symptomen van lichen planus aan de nagels

Hieronder staat een overzicht van hoe lichen planus aan de nagels  eruit kan zien:

Afhankelijk van de locatie van de beschadiging op de nagelunit:

1. Matrix van de nagel (plaats van nagelproductie):
   • Dunne, ruwe en geribbelde nagels.
   • Duimen zijn vaak het meest aangetast.
   • Bij vernietiging van de nagelmatrix kunnen de nagels splijten en de huid kan over de nagel bewegen, waardoor een vleugelvormig uiterlijk ontstaat (pterygium). Dit is zeldzaam maar kan leiden tot dunner wordende nagels en littekens, waarvoor onmiddellijke orale steroïden nodig zijn om verdere onomkeerbare schade aan d egetroffen nagels te voorkomen.
2. Nagelbed:
   • Dikke en opgezwollen nagels die loskomen van het bed.
   • Alle twintig nagels kunnen aangetast zijn en lijken op schuurpapier. Deze presentatie is goedaardig, meestal zelflimiterend en komt vaker voor bij kinderen.
   • Gele en dikke nagels.
3. Andere presentaties:
   • Zeer zeldzame verschijning van blaren op de nagels en de omliggende huid, wat littekenvorming kan veroorzaken.
4. Bij kinderen:
   • Kinderen kunnen ook nagel lichen planus hebben, maar dit is minder gebruikelijk dan bij volwassenen.
   • Klassiek beeld is de aanhechting/ingroei van weefsel (huid) aan een beschadigde nagel.

Combinaties van symptomen kunnen omvatten:

• Dunne gespleten nagels met zwelling en opbolling aan de voorkant.
• Dunne nagels met een ruw oppervlak.
• Kwetsbare nagels met groeven en/of splijting.
• Loslaten van de nagelplaat van het nagelbed.
• Groeven over de lengte of breedte van de nagel.
• Splijting van de nagel (in de lengte, breedte of aan het einde).
• Groeistoornis van de nagel (nageldystrofie).
• Verdikking van de nagels.
• Ontbreken/totale uitval van de nagel.
• Hele dikke nagelgroei.
• Brokkelende nagels.

Onderzoek en diagnose

De diagnose van lichen planus aan de nagels is voornamelijk klinisch, gebaseerd op observatie van de arts en de symptomen. Er zijn een aantal kenmerken die kunnen wijzen op lichen planus:

Het merendeel van de gevallen kan klinisch worden vastgesteld, maar er zijn situaties waarin het moeilijk is om de diagnose te stellen. Vooral als er sprake is van langdurige ontstekingen die onomkeerbare nagelveranderingen (littekenvorming) hebben veroorzaakt, kan een diagnostische nagelbiopsie nodig zijn. Dit houdt in dat een klein stukje weefsel van de nagel wordt genomen en onder een microscoop wordt onderzocht om de diagnose te bevestigen. Het stellen van de juiste diagnose is van belang voor de juiste behandeling.

Behandeling van lichen planus aan de nagels

De behandeling vanlichen planus, zoals ontstekingsremmende middelen (corticosteroïden en/of calcineurine-remmers), lichttherapie en vitamine A-preparaten, richten zich vaak op het verlichten van symptomen. Het is een langdurig proces, met minimaal zes maanden behandeling, tenzij bijwerkingen eerder stoppen noodzakelijk maken. de behandeling van lichen planus aan de nagels is dus echt een kwestie van de lange adem. Als na zes maanden geen duidelijke verbetering optreedt, kan een andere behandeling worden overwogen. Bespreek dit met de arts.

De behandeling van nagel lichen planus blijft echter trial and error, omdat wat bij de een werkt, bij de ander averechts kan uitpakken. Ook kan de effectiviteit van behandelingen mettertijd variëren. Als de nagelmatrix onherstelbaar beschadigd is, heeft verdere behandeling helaas weinig zin. Bij terugkerende symptomen kan de behandeling opnieuw worden gestart, op voorwaarde dat er bij eerdere behandeling geen bijwerkingen optraden. Het blijft een voortdurende uitdaging met de hoop op betere behandelingsbenaderingen in de toekomst.

Zelfzorg

Praktische adviezen voor het omgaan met nagel lichen planus:

1. Vermijd beschadiging en irritatie:
   • Draag handschoenen bij activiteiten die de nagels kunnen beschadigen.
   • Vermijd direct huidcontact met agressieve stoffen en schoonmaakmiddelen.
2. Verzorging van de nagels:
   • Wees terughoudend met vijlen en frezen, en gebruik geen instrumenten om vuil onder de nagels te verwijderen.
   • Gebruik indien nodig een nagelborsteltje.
   • Houd de nagels kort en vijl voorzichtig uitstekende nagelfragmenten weg om haakvorming te voorkomen.
   • Scheuren in de nagels kunnen worden opgevuld met een druppeltje seconde lijm.
3. Psoriatec (in overleg met de dermatoloog):
   • Dit is een speciale nagellak ontwikkeld om nagels te remineraliseren bij aandoeningen zoals nagelpsoriasis en nagel lichen planus.
   • Regelmatig gebruik kan groeistoornissen, splijten en broosheid verminderen, waardoor de nagel de kans krijgt zich te herstellen.
   • Dagelijks aanbrengen; oud laagje eenvoudig verwijderen met water.
4. Nagelriemen:
   • Duw de nagelriemen niet terug, aangezien dit kan leiden tot meer irritatie van de nagelplooi en niet bijdraagt aan snellere groei of zuurstofopname.
5. Medisch pedicure:
   • Overweeg een medisch pedicure voor professionele nagelverzorging of om te leren hoe je dit het beste zelf kunt doen.
6. Bescherming van vingertoppen:
   • Draag katoenen handschoentjes om vingertoppen te beschermen tijdens activiteiten.
   • Gebruik eventueel rubberen handschoenen over de katoenen handschoenen als je met water werkt.
   • Overweeg het gebruik van vingercondooms om individuele vingers te beschermen.

Deze praktische adviezen kunnen helpen bij het verminderen van de ziektelast en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over lichen planus aan de nagel, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.