Gescheurde biceps: oorzaken, behandeling en herstel

Last Updated on 6 maart 2024 by M.G. Sulman

Een gescheurde biceps of bicepspeesruptuur is een verwonding die ontstaat wanneer de bicepspees, die de bovenarm aan het schouderblad bevestigt, scheurt. Dit veroorzaakt een plotselinge pijn die optreedt aan de voorkant van de elleboog, bovenarm of schouder. De bicepspees heeft twee delen, een korte bicepspees en een lange bicepspees. Een bicepsruptuur kan het gevolg zijn van overbelasting of verkeerde bewegingen, zoals het heffen van zware objecten. Op het moment dat de scheur ontstaat, kun je mogelijk een ‘krak’ horen of voelen, direct gevolgd door een scherpe pijn. Naderhand kan een blauwe plek verschijnen in het midden van de bovenarm. Andere symptomen van een gescheurde biceps kunnen bestaan uit zwakte in de bovenarm, evenals een balvormige knobbel of uitstulping in de bovenarm, op de plek waar de bicepspees is gescheurd. Behandeling van een gescheurde biceps kan bestaan uit fysiotherapie, medicatie en soms chirurgie. 

Wat zijn biceps?

De biceps (bi- betekent twee, ceps betekent koppen) is een spier die zich bevindt aan de voorkant van de bovenarm. Het heeft twee koppen die samenkomen in één pees die vastzit aan de ellepijp. De lange kop van de biceps bevindt zich aan de buitenkant van de biceps en de korte kop zit aan de binnenkant.

De biceps wordt vastgehouden aan de botten door pezen en ligamenten. De pees die vastzit aan de schouder (supraspinatuspees) en de pees die vastzit aan de ellepijp (bicipitale pees) zorgen voor de verbinding tussen de biceps en de botten.

De primaire functie van de biceps is om de elleboog te buigen en het ondersteunen van bewegingen van de schouder. Wanneer je bijvoorbeeld iets optilt, werkt de biceps samen met andere spieren om deze beweging uit te voeren. De biceps oefent ook een stabiliserende functie uit voor de elleboog en de schouder.

De biceps is een tweekoppige spier in de bovenarm, die samenkomen in één pees. Het zorgt voor het buigen van de elleboog en voor de vorm van de spierbal in de bovenarm. De korte kop bevindt zich aan de bovenkant van de bovenarm en de lange kop bevindt zich aan de buitenkant van de bovenarm. Deze twee koppen werken samen om de elleboog te laten buigen en bewegingen van de schouder te mogelijk te maken.

Wat is een gescheurde biceps?

Een gescheurde biceps is een verwonding waarbij je bicepspees scheurt of losraakt van de ellepijp of de schouder. Dit kan gebeuren tijdens zware lichamelijke werkzaamheden, zoals het optillen van zware voorwerpen, of door een ongeluk, zoals een val.

Symptomen van een gescheurde biceps zijn onder meer pijn en zwelling aan de bovenarm, het onvermogen om de arm te bewegen of te gebruiken, en een knappend geluid tijdens het scheuren van de pees.

De diagnose wordt meestal gesteld aan de hand van een vraaggesprek over je klachten, je medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek, zoals röntgenfoto’s of een MRI-scan.

De behandeling van een gescheurde biceps is afhankelijk van de ernst van de verwonding en kan bestaan uit een operatie of fysiotherapie. In sommige gevallen kan een conservatieve behandeling, zoals rust, ijs, compressie en medicijnen, volstaan. In ernstiger gevallen is echter operatieve ingreep noodzakelijk teneinde de pees te repareren en de functie van de biceps te herstellen.

Medische benaming

De medische naam voor een gescheurde biceps(pees) is ‘bicepspeesruptuur’.

Bij wie komt een bicepsruptuur voor?

Een gescheurde biceps kan iedereen treffen. Het komt echter vaker voor bij ouderen of bij mensen die lichamelijk zware activiteiten uitvoeren, zoals gewichtheffers of bouwarbeiders.

Mensen die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van een bicepsrutuur, zijn onder meer:

• Mannen en vrouwen boven de 40 jaar, omdat de sterkte van pezen en spieren met het voortschrijden der jaren afnemen.
• Bodybuilders of krachtsporters doordat ze zware gewichten optillen of heffen.
• Mensen die lichamelijk zware arbeid verrichten, zoals metselaars, timmerlieden, stukadoors, betonwerkers en boeren.
• Mensen die bepaalde sporten beoefenen waarbij de biceps relatief zwaar belast wordt, zoals gewichtheffen, honkbal of basketbal.

Locatie van de ruptuur

De bicepspees is een belangrijk onderdeel van de bicepsspier, dat zorgt voor kracht en stabiliteit. Indien je één van de twee pezen aan de bovenkant (schouderkant) hebt gescheurd, dan spreekt men van een ‘proximale bicepspeesruptuur’. Bij een scheur aan onderkant (elleboogkant), wordt gesproken van een ‘distale bicepspeesruptuur’.

De lange bicepspees is de belangrijkste pees van de biceps en loopt van de schouder tot aan de ellepijp. Ongeveer 96% van alle gescheurde bicepspeesverwondingen betreft een scheur van deze pees. Dit komt vooral voor bij mensen die fysiek zwaar werk uitvoeren of bij ouderen die vanwege hun leeftijd kwetsbaarder zijn voor verwondingen.

De pees aan de onderkant, ook wel bekend als de onderste bicepspees, loopt van de ellepijp tot aan de biceps en is betrokken bij bewegingen van de elleboog. In ongeveer 3% van de gevallen betreft het een scheur van deze pees. Dat is dus zelden het geval.

De korte pees loopt van de schouder tot aan de biceps. In minder dan 1% van de gevallen betreft een scheur van deze pees. Een scheur in deze pees is dus uitermate zeldzaam.

Het is van belang om te weten op welke plek de scheur zich bevindt, aangezien dit van invloed is op de behandeling en het herstel. Een scheur van de lange pees vereist vaak een operatieve ingreep, terwijl een scheur van de pees aan de onderkant van de biceps meestal kan worden behandeld met conservatieve methoden, zoals fysiotherapie.

Oorzaken van een gescheurde bicepspees

Een gescheurde bicepspees is meestal het gevolg van plotselinge hevige kracht op de spier of pees. Dit kan gebeuren tijdens lichamelijke activiteiten zoals het tillen van zware voorwerpen (tijdens krachtsport). De bicepspees kan ook afscheuren als gevolg van trauma, zoals een auto-ongeluk of een val.

Risicofactoren

Sommige factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van een gescheurde bicepspees verhogen, zoals:

• Leeftijd: spieren en pezen worden kwetsbaarder naarmate je ouder wordt en de slijtage toeneemt.
• Overbelasting: overbelasting verhoogt het risico op blessures. Er kan schade ontstaan wanneer er te vaak en/of te zware spanning staat op de pees.
• Fysieke conditie: mensen met slechte lichamelijke conditie hebben een verhoogd risico op blessures.
• Bepaalde sporten: Een gescheurde bicepspees komt veel voor bij gewichtheffen of bij andere sporten die de armen en biceps flink belasten.
• Voorgeschiedenis van blessures: mensen die eerder blessures aan de arm hebben opgelopen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van nieuwe blessures.

Symptomen gescheurde biceps

De volgende symptomen kunnen wijzen op een gescheurde bicepspees:

Pijn

De pijn is meestal plotseling en hevig en zit aan de bovenkant van de arm, dicht bij de schouder.

Zwelling en blauwe plekken

De arm kan opzetten en zwellen op de plaats van de blessure. Er kan ook ene blauwe plek onstaan.

Verminderde beweeglijkheid

Je arm kan stijf worden, waardoor je deze moeilijk kunt bewegen. Je kan last hebben van pijn bij het bewegen van de schouder of elleboog. Dit leidt vaak tot functiebeperkingen.

Knappend geluid

Soms is er een knappend geluid te horen wanneer de bicepspees scheurt.

Knobbel op de bovenarm

Je kunt een knobbel of uitstulping voelen en zien op de bovenarm, waar de pees van de biceps is gescheurd. De bicepsspier lijkt nu plotseling dikker alsof je aan krachttraining hebt gedaan, de zogenaamde ‘Popeye-arm’ (zie foto).

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De diagnose van een gescheurde biceps wordt door een arts gesteld. Dit doet hij op basis van:

• Anamnese: de arts zal vragen aan je stellen over de symptomen, de manier waarop de blessure is opgetreden en hij zal je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen.
• Lichamelijk onderzoek: de arts zal je arm grondig onderzoeken, waarbij hij let op zwelling, pijn en verminderde beweeglijkheid. Hij kan ook knobbels of uitstulpingen voelen op de plaats van de blessure.
• Beeldvormend onderzoek: de arts kan röntgenfoto’s, MRI-scan of CT-scans gebruiken om de diagnose te bevestigen.
• Lichamelijke testen: de arts kan bepaalde testen uitvoeren om de functie van de biceps en de pezen te beoordelen.
• Hook Test: Bij een ruptuur van de distale bicepspees kan de Hook Test worden afgenomen. Bij de Hook Test wordt aan je gevraagd om de elleboog in 90 graden te buigen en de onderarm op een tafel te leggen met de handpalm naar boven. De arts plaatst vervolgens zijn of haar vinger aan de radiale zijde van de elleboog over de bicepspees en haakt deze vast. Vervolgens wordt aan je gevraagd om de onderarm met weerstand omhoog te bewegen, alsof je een gewicht optilt. Als de bicepspees is gescheurd, kan je niet tegen de weerstand op en ervaar je pijn en zwakte.

Differentiaaldiagnose

Er zijn een aantal aandoeningen die symptomen kunnen vertonen die lijken op een gescheurde biceps, waaronder:

• Rotator cuff scheur: De rotator cuff bestaat uit vier schouderspieren. Een rotator cuff scheur kan pijn en verminderde beweeglijkheid in de schouder veroorzaken en lijkt op een gescheurde biceps.
• Schouderinstabiliteit: Bij schouderinstabiliteit voelt je schouder als het ware los aan. Schouderinstabiliteit kan onder meer leiden tot felle pijnscheuten, meestal aan de voorkant van de schouder en bij kracht zetten.
• Schouderartrose: artrose van de schouder kan leiden tot stijfheid en pijn.
• Elleboogluxatie: De elleboog die uit de kom is of de ontwrichting van de elleboog (elleboogluxatie) kan pijn veroorzaken.
• Tenniselleboog: tenniselleboog is een aandoening waarbij de pezen en spieren rond de elleboog overbelast raken.

Behandeling van gescheurde biceps

De behandeling van een gescheurde bicepspees hangt af van de ernst en locatie van de ruptuur. Behandeling kan bestaan uit:

Eerste hulp

RICE is een afkorting die staat voor:

• Rest: Relatieve rust
• Ice: IJs/koelen
• Compression: Compressie/druk
• Elevation: Elevatie/hoogstand van de arm

Het is een eenvoudig te volgen behandelingsprotocol voor veel soorten blessures, waaronder bicepsruptuur. RICE wordt als volgt toegepast bij een gescheurde biceps:

• Rest: Het is belangrijk om de geblesseerde arm te laten rusten en te voorkomen dat je het gebruikt voor zware taken. Dit helpt pijn te verminderen en bevordert de genezing.
• Ice: Koel de geblesseerde plek om pijn en zwelling te verminderen. Houd het ijs gedurende ongeveer 15-20 minuten op de plek en herhaal dit om de twee uur. Nóóit rechtstreeks ijs op de huid aanbrengen, want dit kan tot bevriezing leiden.
• Compression: Draag een elastische bandage rond de geblesseerde arm om de zwelling te verminderen. Zorg ervoor dat de bandage niet te strak is, omdat dit de bloedstroom kan belemmeren.
• Elevation: Probeer je geblesseerde arm zo veel mogelijk boven het hart te houden. Dit zal de zwelling verminderen en de bloedstroom verbeteren.

Conservatieve behandeling

Bij een gedeeltelijke scheur is een operatie niet altijd nodig en kan conservatieve behandeling, zoals fysiotherapie en het nemen van ontstekingsremmers, worden ingezet om de pees en de spier te versterken en te herstellen.

Chirurgische behandeling

Een volledige scheur vereist meestal een operatie om de pees te repareren, zodat de functie van de arm weer hersteld kan worden. Een operatie zo snel mogelijk uitvoeren is het beste om het herstel van de pees en de functie van de arm te bevorderen. Hierbij wordt de beschadigde pees of spier hersteld of vervangen door weefsel uit een andere locatie op het lichaam of door kunststof materiaal.

De operatie zelf duurt ongeveer één tot twee uur, afhankelijk van de gekozen techniek en de complexiteit van het letsel. Na de operatie zal het gebruik van je arm beperkt zijn en zul je fysiotherapie moeten ondergaan om de beweeglijkheid en kracht van je arm te herstellen. Het herstelproces duurt meestal enkele maanden en je zult regelmatig controles moeten ondergaan om te checken of het herstel soepel verloopt.

Revalidatie

Na chirurgische behandeling is het belangrijk om een revalidatieprogramma te volgen om de biceps en de arm te herstellen en om herhaling (een recidief) te voorkomen.

Prognose, beloop en herstel

De prognose en het herstel van een gescheurde bicepspees hangen af van verschillende factoren, waaronder de ernst en locatie van de ruptuur, de behandelmethode en de naleving van het revalidatieprogramma.

In het algemeen is de prognose gunstig bij een vroege diagnose en behandeling, en bij een nauwkeurige naleving van het behandelprogramma. In veel gevallen kan een gescheurde biceps volledig genezen en kun je na verloop van tijd je normale activiteiten hervatten. Het kan ook zo zijn dat je stijfheid of zwakte blijft ervaren.

Chirurgische behandeling heeft in de meeste gevallen een betere prognose dan conservatieve behandeling,. Het leidt vaak tot een snellere hersteltijd en een beter resultaat. Het herstelproces na chirurgische behandeling varieert van 6 tot 9 maanden, afhankelijk van de ernst van de ruptuur en je individuele herstelproces.

Preventie

Er zijn een aantal maatregelen die je kan nemen om het risico op het krijgen van een gescheurde biceps te verminderen:

• Voordat je begint met je krachttraining of een andere sportactiviteit, is het belangrijk om warm te worden. Voer altijd een goede warming-up uit voordat je aan fysieke activiteiten begint om je spieren en gewrichten op te warmen en te activeren.
• Vermijd overbelasting door frequent herhaalde bewegingen of het heffen van te zware objecten of gewichten.
• Versterk de bicepsspier: Versterk je bicepsspieren door middel van oefeningen zoals curls en chin-ups, zodat ze beter bestand zijn tegen overbelasting en blessures. Dumbbell curls is een oefening die vaak door krachtsporters wordt gebruikt ter versterking of vergroting van vooral de biceps. Bijvoorbeeld bij bodybuilding, powerlifting, krachttraining, fitness en andere sporten. De chin-up is een van de meest effectieve bewegingen voor het bovenlichaam.
• Rust na een blessure: Als je een blessure hebt opgelopen, moet je het aangedane gebied rust geven totdat het volledig is genezen.
• Zorg voor voldoende hersteltijd: Als je aan krachtsport doet, moet je voldoende hersteltijd tussen trainingen inbouwen teneinde blessures en chronische klachten te voorkomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over gescheurde biceps, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.