Koffie en cholesterol

Last Updated on 19 oktober 2023 by M.G. Sulman

Als je last hebt van een hoog cholesterolgehalte of een familiegeschiedenis van deze aandoening hebt, ben je waarschijnlijk goed op de hoogte van welke voedingsmiddelen je moet vermijden en welke je aan je dieet moet toevoegen om je LDL (“slechte”) cholesterol laag te houden. Maar hoe zit het met koffie? Dit is een van de meest geconsumeerde dranken ter wereld en het komt vaak in het nieuws vanwege de mogelijke gezondheidsvoordelen die dit zwarte brouwsel heeft. Hier is wat je moet weten over de mogelijke relatie tussen koffie en een hoog cholesterolgehalte.

Inhoud verberg

1 De goede kanten van koffie

2 Koffie en cholesterol

3 Gefilterde koffie is beter

4 Drink niet meer dan 4 kopjes koffie per dag

5 Welke koffie is het beste?

5.1 Gefilterde koffie, koffiepads, een percolator en oploskoffie

5.2 Nespresso en senseo en cholesterol

5.3 Cafeïnevrije koffie en cholesterol

6 Samenvattend

7 Reacties en ervaringen

De goede kanten van koffie

Koffie bevat antioxidanten en bioactieve stoffen die goed zijn voor je lichaam. Bovendien wordt koffie vaak in verband gebracht met een lager risico op bepaalde aandoeningen en ziektes, waaronder beroerte, diabetes type 2 en bepaalde vormen van kanker.

De onderzoeksresultaten zijn gemengd wat betreft cholesterol. Sommige onderzoeken suggereren dat koffieconsumptie LDL-cholesterol kan verhogen, terwijl andere studies geen duidelijk verband aantonen. Het lijkt erop dat het effect van koffie op je cholesterolgehalte afhankelijk is van verschillende factoren, zoals genetica en de bereidingswijze van koffie.

In koffie is het bestanddeel cafestol aanwezig, wat het LDL-cholesterolgehalte kan verhogen. Een teveel aan LDL-cholesterol in het bloed kan zich aan de binnenwanden van bloedvaten hechten, wat het risico op aandoeningen zoals hartaanvallen en beroertes vergroot.

De meeste onderzoeken naar koffie en gezondheid tonen aan dat matige hoeveelheden (4 kopjes of minder per dag) gunstig kunnen zijn voor je algehele gezondheid, maar meer dan 4 kopjes zijn geassocieerd met een verhoogd risico op overlijden door hartziekten. Koffie bevat twee natuurlijke oliën met chemische verbindingen – cafestol en kahweol – die het cholesterolgehalte kunnen verhogen. En studies hebben aangetoond dat oudere koffiedrinkers hogere cholesterolniveaus hebben. Er was echter tot voor kort weinig onderzoek gedaan naar jongere mensen.

Gefilterde koffie is beter

Uit een onderzoek blijkt dat het drinken van gekookte koffie het totale cholesterol- en LDL-cholesterolgehalte verhoogt, terwijl gefilterde koffie dit niet doet.¹ Kookkoffie,welke ongefilterd, wordt ook wel Turkse of Griekse koffie genoemd. Bij het maken van kookkoffie wordt water met gemalen koffiebonen gekookt in een pannetje. In het onderzoek consumeerden 64 gezonde vrijwilligers eerst gekookte koffie die vervolgens werd gefilterd met papieren koffiefilters. Na 17 dagen steeg hun totale cholesterolgehalte, LDL-cholesterolgehalte en apolipoproteïne B-gehalte wanneer ze ongefilterde gekookte koffie dronken in vergelijking met degenen die gefilterde gekookte koffie consumeerden. Er werden geen significante effecten waargenomen op de triglyceriden, HDL-cholesterol en apolipoproteïne A-I niveaus. De groep die gefilterde gekookte koffie consumeerde, vertoonde geen significante veranderingen in hun lipidenniveaus in vergelijking met de groep die helemaal geen koffie dronk. De onderzoekers suggereren dat de papieren filters die worden gebruikt bij het zetten van gefilterde koffie de lipiden in gekookte koffie vasthouden en daardoor de hypercholesterolemische factor verwijderen.

Verschillende onderzoeken hebben een verband gevonden tussen het drinken van koffie en verhoogde niveaus van serumcholesterol, hoewel niet alle studies dit effect aantonen. In een bepaald onderzoek werden 14 gepubliceerde klinische onderzoeken geanalyseerd, waarbij een systematische zoektocht in de Medline-database en overleg met experts werd uitgevoerd.²
De resultaten toonden aan dat er een dosis-responsrelatie bestaat tussen de consumptie van koffie en zowel het totale cholesterol als het LDL-cholesterolgehalte. Dit betekent dat naarmate de koffieconsumptie toeneemt, de niveaus van totaal cholesterol en LDL-cholesterol ook toenemen (p < 0,01).
Het onderzoek ontdekte dat de toename in serumlipiden groter was bij studies met patiënten met hyperlipidemie en bij onderzoeken naar cafeïnehoudende of gekookte koffie. Aan de andere kant was er weinig tot geen toename in serumcholesterol bij gebruik van gefilterde koffie. Kortom, het consumeren van ongefilterde koffie, in tegenstelling tot gefilterde koffie, verhoogt de niveaus van totaal cholesterol en LDL-cholesterol in het bloed.

Drink niet meer dan 4 kopjes koffie per dag

Onderzoek toont aan dat koffieconsumptie een J-vormige relatie heeft met sterfte.³ In deze context betekent het dat naarmate de ene variabele toeneemt, de andere variabele in het begin misschien niet significant verandert, maar op een bepaald punt begint deze aanzienlijk te veranderen.

Matige koffiedrinkers hebben mogelijk een beschermend effect, maar het drinken van meer dan 4 kopjes koffie per dag kan leiden tot meer sterfgevallen door hart- en vaatziekten. Dit komt mogelijk door stoffen in koffie, cafestol en kahweol, die het cholesterolgehalte verhogen. Eerdere studies toonden hogere cholesterolniveaus aan bij oudere koffiedrinkers. Dit onderzoek wilde testen of jongere koffiedrinkers ook verhoogde cholesterolniveaus hebben.

In het onderzoek werden 116 gezonde studenten onderzocht. Ze hielden een week lang bij hoeveel koffie ze dronken, uitgedrukt in espresso-equivalenten. Vervolgens werden hun cholesterol- en triglycerideniveaus gemeten. Er werd een positieve correlatie gevonden tussen dagelijkse koffie-inname en zowel het totale cholesterol als het LDL-cholesterol, wat betekent dat meer koffie drinken samenging met hogere cholesterolniveaus.

Zelfs het dagelijks drinken van slechts één grote Starbucks Americano-koffie (4 espresso-equivalenten) werd geassocieerd met een toename van zowel het totale cholesterol als het LDL-cholesterol. Omdat steeds meer mensen espresso-gebaseerde dranken drinken, die meer van de cholesterolverhogende stoffen bevatten dan gefilterde of instantkoffie, heeft dit onderzoek implicaties voor de volksgezondheid en is verder onderzoek van belang.

Welke koffie is het beste?

Gefilterde koffie, koffiepads, een percolator en oploskoffie

Koffie gezet met een papieren filter, koffiepads, een percolator en oploskoffie bevatten over het algemeen de minste cafestol, aldus het Voedingscentrum.⁴ Daarentegen bevat koffie gemaakt met cups, espresso en een mokkapot doorgaans meer cafestol. De hoogste hoeveelheid cafestol wordt aangetroffen in koffie van een cafetière en vooral in kookkoffie, waardoor deze laatste twee niet worden aanbevolen volgens de voedingsrichtlijnen.

Nespresso en senseo en cholesterol

Koffie gezet met Nespresso- en Senseo-machines heeft over het algemeen geen significant effect op cholesterol. Dit komt omdat deze koffiezetmethoden gebruikmaken van voorgeprepareerde koffiepads of capsules, die meestal gefilterd zijn of de oliën bevatten die het cholesterol verhogen, zoals cafestol en kahweol, in zeer kleine hoeveelheden. Dus, in vergelijking met koffiezetmethoden waarbij de koffie niet gefilterd wordt, is het effect op cholesterolgehaltes doorgaans minimaal bij Nespresso en Senseo koffie. Echter, als je al een hoog cholesterolgehalte hebt, is het altijd verstandig om met een arts te spreken en je dieet en koffieconsumptie aan te passen volgens hun advies.

Cafeïnevrije koffie en cholesterol

Cafeïnevrije koffie bevat over het algemeen lagere hoeveelheden cafeïne dan gewone koffie, maar de cafeïnevrije varianten dezelfde potentiële effecten op cholesterol als gewone koffie vanwege de aanwezigheid van cafestol en kahweol.

Samenvattend

Het verband tussen koffie en cholesterol hangt af van hoe je je koffie zet. Papieren filters kunnen helpen om de hoeveelheid natuurlijke oliën in koffie te verminderen en daardoor de impact op je cholesterolniveau te verminderen. Des te beter koffie gefilterd is, des te minder cafestol, en hoe gezonder deze is.

Mensen met een hoog cholesterolgehalte kunnen het beste kiezen voor gefilterde koffie dan ongefilterde koffie. Wanneer je koffie bereid zonder papieren filter, dan belanden er meer van de oliën die het cholesterol verhogen in de koffie.

De mate waarin koffie van invloed is op het cholesterolgehalte hangt niet alleen af van de manier waarop je je koffie zet, maar vooral van de hoeveelheid koffie die je drinkt. Volgens Dr. Eric Rimm, een hoogleraar epidemiologie en voeding aan Harvard, zou het dagelijks drinken van vijf tot acht kopjes ongefilterde koffie nodig zijn om LDL-niveaus te verhogen.⁵

Als je minder dan vijf kopjes drinkt, zullen deze niveaus waarschijnlijk niet significant stijgen. Niettemin is het raadzaam om gefilterde koffie te drinken als je al een hoog cholesterolgehalte hebt of het risico loopt dit te ontwikkelen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over koffie en cholesterol , of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.

Koffie en cholesterol

De goede kanten van koffie