Last Updated on 25 februari 2023 by M.G. Sulman
De uitbraak van het coronavirus heeft wereldwijd veel impact gehad, met name op de volksgezondheid. Om de impact van de coronapandemie op de gezondheid van de bevolking in kaart te brengen, wordt de Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19 uitgevoerd. Dit meerjarige onderzoek richt zich op de gevolgen van de coronapandemie op de gezondheid van de jeugd, in de leeftijd van 0 tot 25 jaar. Het eerste resultaat van dit onderzoek is een literatuurstudie van nationaal en internationaal onderzoek van het Nivel en het RIVM, waarin gekeken is naar de gevolgen van de coronapandemie voor de fysieke en mentale gezondheid van jongeren.1Bosmans, M., Marra, E., Alblas, E., Baliatsas, C., Vetten, M. de, Gameren, R. van, Schulpen, S., Moleman, Y., Bhattathiri, G., Gerbecks, J., Ditchev, L., Dückers, M. De gevolgen van de coronapandemie voor de gezondheid en het welzijn van de jeugd: een systematische literatuurstudie. Utrecht/Bilthoven: Nivel, RIVM, 2022.
Zes thema’s
De literatuurstudie heeft zich gericht op zes thema’s:
- fysieke gezondheid
- behoefte aan zorg
- mentale gezondheid
- sociale effecten
- overige effecten
- risico- en beschermende factoren
De coronapandemie heeft een negatieve invloed gehad op de fysieke en mentale gezondheid van veel jongeren
Uit de studies blijkt dat de coronapandemie voor veel jongeren een negatieve invloed heeft gehad op de fysieke en mentale gezondheid. Jongeren zijn minder gaan bewegen, ongezonder gaan eten en hebben vaker last gehad van klachten als depressie, angsten en eenzaamheid. Jongeren die al mentale of lichamelijke problemen hadden, hebben meer negatieve gevolgen ervaren van de coronapandemie. Andere factoren die de negatieve gevolgen van de coronapandemie vergroten zijn armoede en problemen in gezinnen. De invloed van de crisis is groter als jongeren verschillende problemen tegelijk hebben.
Het onderzoek laat ook zien dat jongeren minder vaak naar een zorgverlener gingen voor fysieke of mentale klachten, terwijl de behoefte aan mentale zorg juist toenam. Desondanks zijn jongeren veerkrachtig gebleken, in ieder geval in het begin van de crisis. Velen hadden in de onderzochte periode geen of weinig klachten, of de klachten namen weer af nadat maatregelen werden versoepeld. Jongeren gaven ook aan dat ze minder druk of prikkels ervoeren tijdens lockdowns en dat ze dat prettig vonden. Ook konden de onderlinge contacten binnen gezinnen verbeteren. Het is echter nog onduidelijk wat de effecten op de lange termijn zijn.
Slechte gezondheid en chronisch zieken
Mensen die al voor de coronapandemie gezondheidsproblemen hadden, zoals fysieke of mentale problemen, ervaren tijdens de pandemie meer problemen en uitdagingen. Bijvoorbeeld, kinderen met overgewicht zijn tijdens de lockdown zwaarder geworden en kinderen en jongeren met bestaande mentale problemen worden harder getroffen door de negatieve effecten van de pandemie dan leeftijdsgenoten zonder mentale problemen voor de pandemie. Chronisch zieke kinderen vermijden tijdens de pandemie vaker de nodige zorg en als ze wel zorg nodig hebben, kan deze worden uitgesteld of zelfs volledig worden stopgezet.
Geslacht en leeftijd
Als we kijken naar leeftijd, kunnen we concluderen dat verschillende leeftijdsgroepen gevoelig zijn voor verschillende negatieve effecten van de pandemie en/of de maatregelen. Jonge kinderen (0-4 jaar) laten bijvoorbeeld de sterkste daling zien in het gebruik van zorgfaciliteiten. Adolescenten van 16 tot 24 jaar hebben daarentegen een hoger risico op depressieve gevoelens en angststoornissen vergeleken met voorgaande jaren. Uit onderzoek blijkt ook dat vrouwen (13 tot 18 jaar) zich meer zorgen maken over de pandemie dan mannen en dat de prevalentie van stemmingsklachten, neurotische stoornissen en stressgebonden stoornissen vaak hoger is bij vrouwen. In tegenstelling tot vrouwen, kwamen mannen (16 tot 18 jaar) vaker op de spoedeisende hulp terecht wegens ernstig alcoholmisbruik, voornamelijk na het opheffen van de lockdown.
Meer aandacht nodig voor preventie
Gezien de langdurige aard van deze crisis en de terugkerende maatregelen, is het belangrijk dat beleid gericht is op een brede aanpak. Hierbij moet er aandacht zijn voor het toegankelijk houden van de gezondheidszorg, het gedeeltelijk openhouden van scholen en het gebruik van preventieve strategieën die zich richten op leefstijl (zoals dieet en beweging), opvoeding, het omgaan met stress (op werk en school), sociale interactie en mentaal welzijn voor zowel ouders als kinderen. Het is ook belangrijk om kwetsbare groepen in het bijzonder te ondersteunen. Daarnaast is het noodzakelijk om de problemen bij de bron aan te pakken en aandacht te hebben voor armoede en sociaaleconomische ongelijkheden, die kwetsbaarheden in de hand werken.
Al met al is er meer aandacht nodig voor preventie om gezondheidsproblemen te voorkomen en de jeugd veerkrachtig te maken en houden. Het is daarbij van belang om speciale aandacht te hebben voor kwetsbare groepen.
Uitvoering van het onderzoek
Dit onderzoek werd uitgevoerd voor de Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19, die wordt uitgevoerd door het netwerk Gezondheidsonderzoek bij Rampen (GOR), bestaande uit de lokale GGD’en, GGD GHOR Nederland, RIVM, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum. Het project wordt gesubsidieerd door ZonMw namens het ministerie van VWS.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de gevolgen van de coronapandemie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
