Last Updated on 5 januari 2024 by M.G. Sulman
De grote kattenstaart is een vaste plant uit de kattenstaartfamilie. De plant groeit bossig en bloeit meestal van juni tot en met augustus. De bloemen hebben een lilaroze kleur. Volgroeid kan de grote kattenstaart een hoogte van wel 100 cm bereiken. Hij kan temperaturen verdragen tot -35 °C. Zowel de bladeren als de bloemen van deze plant zijn eetbaar. In het verleden werd de plant medicinaal gebruikt vanwege zijn bloedstelpende eigenschappen. Het werd ook ingezet bij zoals diarree, dysenterie, maagslijmvliesontsteking en vlektyfus.
Boshommel op grote kattenstaart / Bron: Wikimedia Commons
Wat is grote kattenstaart?
De grote kattenstaart (Lythrum salicaria) is een vaste plant uit de kattenstaartfamilie (Lythraceae). Andere planten uit de Kattenstaartfamilie zijn onder andere:
- Gewone of grote kattenstaart (Lythrum virgatum)
- Kleine kattenstaart (Lythrum hyssopifolia)
- Granaatappel (Punica granatum)
- Hennastruik (Lawsonia inermis)
- Kruipkattenstaart (Lythrum junceum)
- Waterpostelein (Lythrum portula)
De grote kattenstaart is een opmerkelijke plant die te vinden is in natte graslanden waar de waterstand kan variëren, en komt oorspronkelijk uit Eurazië. In Noordwest-Europa zijn er ook nog twee of drie andere soorten uit deze familie te vinden.
Gedurende de lente ontwikkelt de grote kattenstaart zich snel. De plant valt vooral op wanneer de karakteristieke bloeiwijzen met aarvormige schijnkransen van roodpaarse bloemen tevoorschijn komen in de weelderige begroeiing waarin hij groeit. De rechtopstaande stengels kunnen vertakkingen hebben aan de bovenkant en zijn vier- of zeskantig, soms met smalle lijsten. De bladeren lijken enigszins op die van de katwilg, vandaar de soortnaam ‘salicaria’, wat betekent ‘op wilg lijkend’. De bladeren staan tegenover elkaar in een kruisgewijze bladstand of in kransen van drie. De bladrand is glad.
De bloemen van de grote kattenstaart hebben meestal vijf of zes bloemblaadjes. Vijftallige bloemen hebben twee kransen van vijf, wat betekent dat er in totaal 10 meeldraden zijn, terwijl zestallige bloemen 12 meeldraden hebben. Beide vijftallige en zestallige bloemen komen voor in dezelfde schijnkrans. De beste zaadvorming vindt plaats door kruisbestuiving, die wordt uitgevoerd door insecten die de bloemen bezoeken voor pollen en nectar. Om kruisbestuiving te bevorderen, heeft de plant een trucje meegekregen in zijn ontwerp, genaamd ’tristyly’. Dit is een zeldzame vorm van bloemenvariatie waarbij er drie verschillende bloemvormen zijn met afwijkende lengtes van meeldraden en stijlen. Sommige planten hebben bloemen met allemaal lange stijlen, middellange stijlen of korte stijlen. Bij planten met lange stijlen zijn beide kransen van meeldraden korter dan de stijl, bij planten met korte stijlen zijn beide kransen van meeldraden langer dan de stijl, en bij planten met bloemen met middellange stijlen zijn de korte meeldraden uit de ene krans korter dan de stijl en de lange meeldraden uit de andere krans iets langer dan de stijl.
In de herfst sterft het bovengrondse deel van de plant af. Doch de wortels en een verhoutend ondergronds deel van de stengel zorgen voor opslag van voedsel- en energievoorraden.
Grote kattenstaart groeit vooral langs waterkanten, op natte en voedselrijke grond in natte graslanden, veenmoerassen, lichte loofbossen, rietlanden en duinvalleien. De soort komen overal voor in Nederland, behalve in zeekleigebieden en hooggelegen zand- en lössgronden.
Grote kattenstaart heeft veel nectar en stuifmeel en wordt graag bezocht door wilde bijen en vlinders.
Kenmerken van de grote kattenstaart
- Nederlandse naam: Kattenstaart
- Familie: kattenstaartfamilie (Lythraceae)
- Bloemkleur: Lilaroze
- Bloeitijd: Juni tot en met augustus
- Bladkleur: Groen
- Hoogte van bladeren: Ongeveer 40 cm
- Volwassen hoogte van de plant: Ongeveer 100 cm
- Vorstbestendigheid: Kan temperaturen tot -35 °C verdragen
- Eetbare delen: Blad, bloem
- Medicinaal gebruik: Bloedstelpend, tegen diarree, dysenterie, maagslijmvliesontsteking en vlektyfus
- Standplaats: Natte graslanden, veenmoerassen, lichte loofbossen, rietlanden en duinvalleien
- Bodemvoorkeur: Voedselrijke grond
- Lichtbehoefte: Volle zon tot halfschaduw
- Waterbehoefte: Houdt van vochtige omstandigheden
- Groeivorm: Vaste plant
- Verspreiding: Algemeen in Nederland, met uitzondering van zeekleigebieden en hooggelegen zand- en lössgronden.
Grote kattenstaart is eetbaar
Zowel de bladeren als de bloemen van de grotye kattenstaart zijn eetbaar. Je kan ze op verschillende manieren bereiden.
Bladeren
Je kunt de jonge bladeren van de grote kattenstaart aan salades toevoegen voor een frisse smaak. Je kunt de bladeren ook koken, stomen of roerbakken als een groente. Gedroogde bladeren kunnen worden gebruikt voor het zetten van kruidenthee (vaak in mengsels).
Bloemen
De bloemen van grote kattenstaart kun je toevoegen aan salades, desserts of andere gerechten. Dit is tevens heel decoratief vanwege zijn aantrekkelijke kleur. Je kan de bloemen ook confijten of gebruiken voor siropen, jam en gelei. Daarnaast kunnen de bloemen worden gedroogd en vervolgens gebruikt worden voor het zetten van bloementhee.
De geneeskracht van paardenstaart
Mensen gebruiken kattestaart als thee voor diarree, dysenterie, maagslijmvliesontsteking, vlektyfus, menstruatieproblemen en bacteriële infecties. Het wordt ook uitwendig gebruikt om spataderen, bloedingen van het tandvlees, aambeien en eczeem te behandelen.1Tunalier Z, Koşar M, Küpeli E, Caliş I, Başer KH. Antioxidant, anti-inflammatory, anti-nociceptive activities and composition of Lythrum salicaria L. extracts. J Ethnopharmacol. 2007 Apr 4;110(3):539-47. doi: 10.1016/j.jep.2006.10.024. Epub 2006 Nov 27. PMID: 17125946.
Er is anno 2024 echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs om bovengenoemde toepassingen te ondersteunen.2WebMD. Purple Loosestrife – Uses, Side Effects, and More. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-389/purple-loosestrife (ingezien op 17-7-2023)
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over grote kattenstaart, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
