Grote kattenstaart: eetbaar en vol geneeskracht?

Last Updated on 4 augustus 2024 by M.G. Sulman

De grote kattenstaart is een vaste plant uit de kattenstaartfamilie. De plant groeit bossig en bloeit meestal van juni tot en met augustus. De bloemen hebben een lilaroze kleur. Volgroeid kan de grote kattenstaart een hoogte van wel 100 cm bereiken. Hij kan temperaturen verdragen tot -35 °C. Zowel de bladeren als de bloemen van deze plant zijn eetbaar. In het verleden werd de plant medicinaal gebruikt vanwege zijn bloedstelpende eigenschappen. Het werd ook ingezet bij zoals diarree, dysenterie, maagslijmvliesontsteking en vlektyfus.

Wat is grote kattenstaart?

De grote kattenstaart (Lythrum salicaria) is een vaste plant uit de kattenstaartfamilie (Lythraceae). Andere planten uit de Kattenstaartfamilie zijn onder andere:

• Gewone of grote kattenstaart (Lythrum virgatum)
• Kleine kattenstaart (Lythrum hyssopifolia)
• Granaatappel (Punica granatum)
• Hennastruik (Lawsonia inermis)
• Kruipkattenstaart (Lythrum junceum)
• Waterpostelein (Lythrum portula)

De grote kattenstaart is een opmerkelijke plant die te vinden is in natte graslanden waar de waterstand kan variëren, en komt oorspronkelijk uit Eurazië. In Noordwest-Europa zijn er ook nog twee of drie andere soorten uit deze familie te vinden.

Gedurende de lente ontwikkelt de grote kattenstaart zich snel. De plant valt vooral op wanneer de karakteristieke bloeiwijzen met aarvormige schijnkransen van roodpaarse bloemen tevoorschijn komen in de weelderige begroeiing waarin hij groeit. De rechtopstaande stengels kunnen vertakkingen hebben aan de bovenkant en zijn vier- of zeskantig, soms met smalle lijsten. De bladeren lijken enigszins op die van de katwilg, vandaar de soortnaam ‘salicaria’, wat betekent ‘op wilg lijkend’. De bladeren staan tegenover elkaar in een kruisgewijze bladstand of in kransen van drie. De bladrand is glad.

De bloemen van de grote kattenstaart hebben meestal vijf of zes bloemblaadjes. Vijftallige bloemen hebben twee kransen van vijf, wat betekent dat er in totaal 10 meeldraden zijn, terwijl zestallige bloemen 12 meeldraden hebben. Beide vijftallige en zestallige bloemen komen voor in dezelfde schijnkrans. De beste zaadvorming vindt plaats door kruisbestuiving, die wordt uitgevoerd door insecten die de bloemen bezoeken voor pollen en nectar. Om kruisbestuiving te bevorderen, heeft de plant een trucje meegekregen in zijn ontwerp, genaamd ‘tristyly’. Dit is een zeldzame vorm van bloemenvariatie waarbij er drie verschillende bloemvormen zijn met afwijkende lengtes van meeldraden en stijlen. Sommige planten hebben bloemen met allemaal lange stijlen, middellange stijlen of korte stijlen. Bij planten met lange stijlen zijn beide kransen van meeldraden korter dan de stijl, bij planten met korte stijlen zijn beide kransen van meeldraden langer dan de stijl, en bij planten met bloemen met middellange stijlen zijn de korte meeldraden uit de ene krans korter dan de stijl en de lange meeldraden uit de andere krans iets langer dan de stijl.

In de herfst sterft het bovengrondse deel van de plant af. Doch de wortels en een verhoutend ondergronds deel van de stengel zorgen voor opslag van voedsel- en energievoorraden.

Grote kattenstaart groeit vooral langs waterkanten, op natte en voedselrijke grond in natte graslanden, veenmoerassen, lichte loofbossen, rietlanden en duinvalleien. De soort komen overal voor in Nederland, behalve in zeekleigebieden en hooggelegen zand- en lössgronden.

Grote kattenstaart heeft veel nectar en stuifmeel en wordt graag bezocht door wilde bijen en vlinders.

Kenmerken van de grote kattenstaart

• Nederlandse naam: Kattenstaart
• Familie: kattenstaartfamilie (Lythraceae)
• Bloemkleur: Lilaroze
• Bloeitijd: Juni tot en met augustus
• Bladkleur: Groen
• Hoogte van bladeren: Ongeveer 40 cm
• Volwassen hoogte van de plant: Ongeveer 100 cm
• Vorstbestendigheid: Kan temperaturen tot -35 °C verdragen
• Eetbare delen: Blad, bloem
• Medicinaal gebruik: Bloedstelpend, tegen diarree, dysenterie, maagslijmvliesontsteking en vlektyfus
• Standplaats: Natte graslanden, veenmoerassen, lichte loofbossen, rietlanden en duinvalleien
• Bodemvoorkeur: Voedselrijke grond
• Lichtbehoefte: Volle zon tot halfschaduw
• Waterbehoefte: Houdt van vochtige omstandigheden
• Groeivorm: Vaste plant
• Verspreiding: Algemeen in Nederland, met uitzondering van zeekleigebieden en hooggelegen zand- en lössgronden.

Grote kattenstaart is eetbaar

Zowel de bladeren als de bloemen van de grotye kattenstaart zijn eetbaar. Je kan ze op verschillende manieren bereiden.

Bladeren

Je kunt de jonge bladeren van de grote kattenstaart aan salades toevoegen voor een frisse smaak. Je kunt de bladeren ook koken, stomen of roerbakken als een groente. Gedroogde bladeren kunnen worden gebruikt voor het zetten van kruidenthee (vaak in mengsels).

Bloemen

De bloemen van grote kattenstaart kun je toevoegen aan salades, desserts of andere gerechten. Dit is tevens heel decoratief vanwege zijn aantrekkelijke kleur. Je kan de bloemen ook confijten of gebruiken voor siropen, jam en gelei. Daarnaast kunnen de bloemen worden gedroogd en vervolgens gebruikt worden voor het zetten van bloementhee.

Grote kattenstaart thee recept

Ingrediënten

• 2 eetlepels gedroogde grote kattenstaart bloemen
• 500 ml water
• Honing of suiker naar smaak (optioneel)
• Een schijfje citroen (optioneel)

Benodigdheden

• Theepot of steelpan
• Theezeef of thee-ei
• Mok of theekop

Instructies

1. Water koken:
   • Breng 500 ml water aan de kook in een theepot of steelpan.
2. Bloemen toevoegen:
   • Voeg de gedroogde grote kattenstaart bloemen toe aan het kokende water. Als je een thee-ei gebruikt, plaats de bloemen dan in het thee-ei en doe het in het water.
3. Laten trekken:
   • Laat de bloemen ongeveer 5-10 minuten trekken, afhankelijk van hoe sterk je de thee wilt hebben.
4. Zeef de thee:
   • Giet de thee door een theezeef om de bloemen te verwijderen, tenzij je een thee-ei hebt gebruikt.
5. Zoeten van de thee (naar keuze):
   • Voeg honing of suiker toe naar smaak.
6. Serveren:
   • Serveer de thee warm. Je kunt ook een schijfje citroen toevoegen voor extra smaak.

Opmerkingen

• Zorg ervoor dat de bloemen die je gebruikt schoon en vrij van pesticiden zijn.
• Als je niet zeker bent van de herkomst of veiligheid van de bloemen, raadpleeg dan een kruidenspecialist voordat je de thee maakt.

Geniet van je grote kattenstaart thee!

Frisse salade met jonge bladeren van grote kattenstaart

Ingrediënten

• Een handvol jonge bladeren van de grote kattenstaart (goed gewassen)
• 100 gram gemengde sla (bijvoorbeeld rucola, spinazie, veldsla)
• 1 komkommer, in plakjes gesneden
• 1 rode paprika, in dunne reepjes gesneden
• 1 wortel, geraspt
• 100 gram cherrytomaten, gehalveerd
• 50 gram feta kaas, verkruimeld (optioneel)
• Een handvol geroosterde zonnebloempitten of pompoenpitten

Dressing

• 3 eetlepels olijfolie
• 1 eetlepel citroensap
• 1 theelepel honing of agavesiroop
• Zout en peper naar smaak

Instructies

1. Voorbereiden van de ingrediënten:
   • Was de jonge bladeren van de grote kattenstaart grondig en dep ze droog.
   • Snijd de komkommer in plakjes, de rode paprika in dunne reepjes en rasp de wortel.
   • Halveer de cherrytomaten.
2. Salade maken:
   • Meng in een grote kom de gemengde sla met de jonge bladeren van de grote kattenstaart.
   • Voeg de gesneden komkommer, paprika, geraspte wortel en gehalveerde cherrytomaten toe.
   • Verkruimel de feta kaas over de salade (optioneel).
   • Strooi de geroosterde zonnebloempitten of pompoenpitten over de salade voor een knapperige bite.
3. Dressing maken:
   • Meng in een klein kommetje de olijfolie, citroensap, honing of agavesiroop.
   • Voeg zout en peper naar smaak toe.
   • Klop de dressing goed door elkaar zodat alle ingrediënten goed gemengd zijn.
4. Salade serveren:
   • Giet de dressing over de salade en hussel alles voorzichtig door elkaar zodat de dressing goed verdeeld is.
   • Serveer de salade direct voor de beste smaak en textuur.

Opmerkingen

• Grote kattenstaart bladeren hebben een frisse en licht bittere smaak, wat een interessante twist aan de salade geeft.
• Zorg ervoor dat de bladeren goed gewassen zijn en vrij van pesticiden.
• Deze salade is perfect als lichte lunch of als bijgerecht bij het diner.

Eet smakelijk!

De geneeskracht van paardenstaart

Mensen gebruiken kattestaart als thee voor diarree, dysenterie, maagslijmvliesontsteking, vlektyfus, menstruatieproblemen en bacteriële infecties. Het wordt ook uitwendig gebruikt om spataderen, bloedingen van het tandvlees, aambeien en eczeem te behandelen.¹Tunalier Z, Koşar M, Küpeli E, Caliş I, Başer KH. Antioxidant, anti-inflammatory, anti-nociceptive activities and composition of Lythrum salicaria L. extracts. J Ethnopharmacol. 2007 Apr 4;110(3):539-47. doi: 10.1016/j.jep.2006.10.024. Epub 2006 Nov 27. PMID: 17125946.

Er is anno 2024 echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs om bovengenoemde toepassingen te ondersteunen.²WebMD. Purple Loosestrife – Uses, Side Effects, and More. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-389/purple-loosestrife (ingezien op 17-7-2023)

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over grote kattenstaart, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.