Last Updated on 21 april 2024 by M.G. Sulman
Blauw Glidkruid (Scutellaria galericulata L.) is een plant uit de Lipbloemenfamilie, een grote familie van vaak aromatische kruiden en kleinere struiken. De plant gekenmerkt door zijn vierkante stengel en lipbloemen. Opvallend is de bloeiwijze, waarbij twee bloemen naast elkaar in de oksel van een schutblad staan. Deze wijzen in dezelfde richting en ontwikkelen een tweelippige vruchtkelk. De plant groeit meestal laag tot middelhoog, met driehoekig-langwerpige bladeren en blauwpaarse bloemen die sterk behaard zijn en een gesloten kroon hebben. Saillant is het kammetje of schildje op de bovenste helft van de kelk, waarvan de wetenschappelijke naam Scutellaria, hetgeen “klein schild” betekent, is afgeleid.
Blauw Glidkruid of Blauwe Godsgenade
Wat een fascinerende geschiedenis gaat er schuil achter de naam ‘Blauwe Godsgenade’ voor Blauw Glidkruid! Volgens de Ecologische flora (1988) komt deze naam voort uit de oude kruidboekennaam Gratiola caerulea. Het lijkt erop dat Glidkruid ooit werd beschouwd als verwant aan genadekruid (Gratiola officinalis), een giftige, overblijvende plant die behoort tot de weegbreefamilie (Plantaginaceae), vanwege zijn uiterlijk en bitterheid. Genadekruid werd beschouwd als een geschenk van God aan de mensheid en werd gebruikt als geneesmiddel voor verschillende ziekten; het werd onder meer als laxeermiddel gebruikt. Ook aan blauw Glidkruid werden en worden diverse geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven.
Blauw Glidkruid komt vrij algemeen voor in Nederland en wordt vooral aangetroffen op vochtige locaties, zoals riet- en zeggemoerassen, langs waterkanten, in moerasbossen en op vochtige, stenige plaatsen. Interessant is dat Ton Denters de plant heeft opgenomen in zijn Stadsplantengids (2004) en aangeeft dat Blauw Glidkruid stedelijke groeiplaatsen bereikt via water dat vanuit het buitengebied naar het stadscentrum stroomt. Daarom wordt de plant vaak aangetroffen op muren langs waterwegen
Herkennen van blauw Glidkruid
Blauw glidkruid hefet net als alle lipbloemigen een kenmerkende vierkante stengel en tegenoverstaande bladeren. De bladeren zijn langwerpig driehoekig van vorm met een hartvormige voet en een gekartelde bladrand. De blauwe bloemen staan per twee, waarbij de bovenste en zijdelingse kroonslippen ertoe neigen om samen de bovenlip te vormen, terwijl de onderlip licht gekarteld is. De kroonbuis is lang trechtervormig en steekt ver uit de kelk uit. Een typisch kenmerk van het glidkruidgeslacht (Scutellaria) is de kelk, die bestaat uit twee lippen waarvan de bovenste lip een omhooggerichte holle uitstulping vertoont.
Je moet Blauw Glidkruid niet verwarren met sommige andere planten! Klein glidkruid (Scutellaria minor) heeft witroze bloemen en bladeren die bovenaan gaafrandig zijn en onderaan 1 tot 3 tanden hebben. Soms kan Blauw glidkruid met lichtroze bloemen worden aangetroffen. Daraom is de bladrand het beste herkenningskenmerk.
Hondsdraf (Glechoma hederacea) heeft blauwe lipbloemen die soms per twee staan, maar meestal zijn er meer bloemen in een krans. Het blad van Hondsdraf verschilt van Blauw glidkruid doordat het niet zo langwerpig van vorm is.
De geneeskracht van blauw Glidkruid
Geneeskrachtige werking
Glidkruid werd in vroegere tijden gebruikt als een sedativum (kalmerende middel) voor mensen met zenuwtrekjes en slapeloosheid. Het werd dan vaak gecombineerd met valeriaan, hetgeen licht rustgevend werkt. Ook werd het toegepast als remedie tegen epilepsie en om zenuwpijn te verlichten.
In de traditionele Chinese geneeskunde werd de Chinese variant van Glidkruid gebruikt in combinatie met andere middelen ter genezing van een ontstoken huid, maar ook om allergieën te bestrijden en om hoge bloeddrukwaarden en cholesterol te verlagen. De wortel van de Chinese variant bevat baicaline, een flavonoïde met beschermende effecten op de lever, en vertoont anti-allergische eigenschappen.
Er is minder onderzoek gedaan naar de Amerikaanse variant van Glidkruid. Wel is bekend dat het scuttelarian bevat, dat milde rustgevende en antispasmodische eigenschappen heeft.
Het gebruik van Glidkruid is geschikt bij verschillende aandoeningen zoals epilepsie, zenuwtrekjes, angsten, slapeloosheid en premenstruele spanningen veroorzaakt door een teveel aan hormonen. De bittere smaak van Glidkruid stimuleert je lever om gifstoffen uit het lichaam af te voeren, terwijl het tegelijkertijd zenuwversterkend en kalmerend werkt.
Glidkruidthee, tinctuur en gedroogd kruid
Je kunt glidkruidthee bereiden door 5-10 gram gedroogd kruid te laten trekken in 250 ml heet water gedurende 15 minuten. Drink dit driemaal daags. Tinctuur wordt driemaal daags 2-4 ml gebruikt, terwijl gedroogd kruid driemaal daags 1-2 gram wordt ingenomen.
Werking en werkzame stoffen
De belangrijkste werkzame stoffen in blauw glidkruid (Scutellaria galericulata) zijn:
- Flavonoïden: Deze plantaardige stoffen hebben antioxidatieve eigenschappen en kunnen ontstekingsremmend werken.
- Baicaline: Een flavonoïde die voorkomt in de wortels van blauw glidkruid en beschermende effecten op de lever heeft.
- Scuttelarian: Een stof die voorkomt in de Amerikaanse variant van glidkruid en milde rustgevende en antispasmodische eigenschappen heeft.
- Andere flavonoïden en fytochemicaliën: Deze kunnen bijdragen aan de algemene gezondheidsvoordelen van blauw glidkruid, zoals ontstekingsremming en het verlichten van allergische reacties.
Specifcaties
Dit zijn de specificaties van Glidkruid:
- Bestuiving/nectar: Aangetrokken tot hommels en bijen
- Bloeimaanden: Juni, juli, augustus, september
- Bloeiwijze begint in: Juni
- Bloeiwijze eindigt in: September
- Bloemkleur: Blauw
- Eigenschappen: Heemplanten
- Hoogte: Van 15 cm tot maximaal 50 cm
- Natuurlijk habitat: Inheems in Nederland, te vinden in bossen, graslanden, hellingen, moerassen, langs muren en stenen, en aan oevers
- Levensduur: Vaste plant
- Licht: Groeit goed in halfschaduw en zonnige plekken
- Bodemvochtigheid: Gedijt het beste in vochtige grond
- Bodemtype: Verkiest voedselrijke grond
Is het gevaarlijk?
Over het algemeen wordt Blauw Glidkruid als veilig beschouwd wanneer je het met mate gebruikt. Er zijn echter zeldzame gevallen gemeld van leverproblemen bij mensen die supplementen met blauw Glidkruid gebruikten, vooral wanneer het gecombineerd werd met andere kruiden. Deze gevallen van leverschade waren over het algemeen mild tot matig van aard, maar in sommige gevallen leidden ze tot ernstige complicaties zoals leverfalen. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn en medisch advies in te winnen bij je huisarts of apotheker voordat je blauw Glidkruid gebruikt. gebruik het ook niet als je zwanger bent of boerstvoeding geeft.
Het wordt aanbevolen om voorzichtig te zijn bij het combineren van blauw Glidkruid met de volgende kruiden of supplementen:
- Valeriaan: Beide kruiden hebben een kalmerend effect, en het combineren ervan kan het sedatieve effect versterken, wat slaperigheid kan veroorzaken.
- Kava: Dit kruid wordt ook gebruikt voor ontspanning en kan het effect van blauw Glidkruid versterken, waardoor slaperigheid kan optreden.
- Sint-janskruid: Sint-janskruid kan de leverenzymen veranderen, en het combineren ervan met blauw Glidkruid kan het risico op leverproblemen vergroten.
- Ginkgo biloba: Dit kruid kan het bloed verdunnen, en de combinatie met blauw Glidkruid kan het risico op bloedingen verhogen.
- Medicatie voor slaapstoornissen: Het combineren van blauw Glidkruid met voorgeschreven slaapmedicatie kan het sedatieve effect versterken, wat leidt tot overmatige slaperigheid en andere bijwerkingen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over (de geneeskracht van) Blauw Glidkruid, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
