Idiopathische en secundaire chondrolyse: symptomen en behandeling

Last Updated on 9 juli 2024 by M.G. Sulman

Chondrolyse wordt gedefinieerd als het snelle en voortschrijdende verlies van gewrichtskraakbeen van de heup. Het kan idiopathisch zijn (d.w.z. zonder bekende oorzaak) of secundair aan onderliggende aandoeningen, een epifysiolyse van de heup (een zeldzame aandoening waarbij de heupkop afglijdt), infectie, inflammatoire artritis (reuma), langdurige immobilisatie of ernstig trauma. Symptomen van chondrolyse zijn een pijnlijke heup (heuppijn), soms met bewegingsbeperking, vaak zonder aanwijsbare oorzaak.

Wat is chondrolyse?

Het heupgewricht is een kogelgewricht dat uit twee botdelen bestaat: een kop en een kom. Progressief verlies van gewrichtskraakbeen in de heupkop en de heupkom wordt chondrolyse van de heup genoemd. Dit fenomeen resulteert uiteindelijk in ernstige vernauwing van de gewrichtsspleet en beperkte gewrichtsbewegingen.

Chondrolyse is een aandoening waarbij kraakbeen in een gewricht snel afbreekt. Er zijn twee hoofdtypen: idiopathische (zonder bekende oorzaak) en secundaire (met een bekende oorzaak, zoals trauma of infectie).

Bij wie komt het voor?

Chondrolyse komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor. Idiopathische chondrolyse van de heup wordt vaak gezien bij kinderen in de leeftijdsgroep van 9-12 jaar en dan vooral meisjes. Het is meestal eenzijdig, vaak gezien met betrekking tot het rechtergewricht.

Oorzaken: idiopathische en secundaire chondrolyse

Veel aandoeningen kunnen leiden tot chondrolyse van de heup, zoals:

• een epifysiolyse van de heup (slipped capital femoral epiphysis, afgekort als SCFE), wat duidt op een afglijding van de heupkop ter plaatse van de groeischijf
• de ziekte van Perthes: hierbij is de doorbloeding van de heupkop verstoord
• trauma
• langdurige immobilisatie (het niet kunnen bewegen van de gewrichten), bijvoorbeeld door gips na een botbreuk
• infectieuze/inflammatoire gewrichtsaandoeningen
• maligniteiten (kwaadaardigheid, kanker)

Als er geen oorzaak voor chondrolyse wordt vastgesteld, wordt het als idiopathisch bestempeld. Idiopathisch betekent ‘zonder bekende oorzaak’. Idiopathische chondrolyse wordt tegenwoordig vaak beschouwd als een vorm van juveniele chronische artritis (JCA). Dit is de verzamelnaam voor chronische gewrichtsontstekingen bij kinderen onder de 16 jaar.

Symptomen chondrolyse van de heup

Chondrolyse van de heup kenmerkt zich door een sluipend begin van pijn rond de heup, progressieve (toenemende) stijfheid en slapheid. Het bewegingsbereik van de aangedane heup is in alle richtingen beperkt. Vaak is er snel progressie naar een flexiecontractuur van de heup, een lumbale lordose en moeilijk staan. Een flexiecontractuur is een verkorting van spierweefsels en pezen, als gevolg waarvan een gewricht in een gebogen positie wordt gedwongen en daar wordt vastgehouden. Lumbale lordose duidt op een holle rug.

Vaak is één heup aangetast, vaak de rechterheup. Maar soms zijn ook beide heupen getroffen.

Hier is een overzicht van de symptomen:

1. Pijn rond de heup:
   • Sluipend begin van pijn.
   • De pijn kan constant of intermitterend zijn en verergert vaak bij beweging.
2. Progressieve stijfheid en slapheid:
   • Geleidelijk toenemende stijfheid in de heup.
   • Moeite met bewegen en lopen.
3. Beperkt bewegingsbereik:
   • Verminderde beweeglijkheid van de heup in alle richtingen.
   • Moeilijkheden met dagelijkse activiteiten die beweging van de heup vereisen.
4. Flexiecontractuur van de heup:
   • Verkorting van spieren en pezen waardoor het gewricht in een gebogen positie wordt gehouden.
   • Vermindering van de mogelijkheid om de heup volledig te strekken.
5. Lumbale lordose:
   • Holle rug als gevolg van compensatie voor de verminderde heupbeweging.
   • Verandering in houding en gang.
6. Moeilijk staan:
   • Problemen met langdurig staan door pijn en stijfheid.
   • Verminderde stabiliteit en balans.
7. Aantasting van één of beide heupen:
   • Vaak is slechts één heup aangetast, meestal de rechterheup.
   • In sommige gevallen zijn beide heupen betrokken.

Onderzoek en diagnose

De eerste röntgenfoto’s van de heup zijn meestal normaal. Een MRI-scan is de beeldvormende modaliteit bij uitstek voor diagnose en ook om andere oorzaken van de klachten uit te sluiten. Soms wordt een CT-scan gemaakt. Je kunt ook artroscopisch worden onderzocht. Een artroscopie is een kijkoperatie in een gewricht, in dit geval het heupgewricht.

Behandeling

Het natuurlijke beloop van de ziekte is omkeerbaar met conservatieve behandeling gericht op het verlichten van pijn, rust en het vermijden van gewichtsbelasting. Het verlichten van de pijn gebeurt vaak met NSAID’s. Dit zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen die ook pijnstillend werken. Het niet belasten van de heup kan door het gebruik van krukken of bedrust. Daarnaast zijn bewegingsoefeningen, vaak onder leiding van een fysiotherapeut, van belang.

Soms treedt er een progressieve contractuur op. Een contractuur is een gedwongen stand van een gewricht. In zulke gevallen wordt de heup in functionele positie geplaatst en vervolgens geïmmobiliseerd met gips.

Als de klachten aanvankelijk worden verwaarloosd, kan het evolueren tot ernstige gewrichtsdeformatie en eindigen met spontane ankylose. Dit duidt op een situatie waarbij er in het gewricht geen bewegingsmogelijkheid is, doordat de botdelen aan elkaar vergroeid zijn. In dat geval is geval is een chirurgische ingreep geboden.

Preventie

Hier zijn preventieve maatregelen voor zowel idiopathische als secundaire chondrolyse:

Idiopathische chondrolyse

Preventieve Maatregelen:

1. Medische Controles:
   • Vroege detectie en monitoring kunnen subtiele veranderingen in kraakbeen opsporen.
2. Gezonde Levensstijl:
   • Voeding: Rijk aan vitaminen en mineralen (zoals vitamine D en calcium) ondersteunt kraakbeen.
   • Gewichtsbeheersing: Vermijd overgewicht om druk op gewrichten te verminderen.
3. Lichaamsbeweging:
   • Regelmatige, niet-belastende oefeningen zoals zwemmen en fietsen verbeteren gewrichtsfunctie.
4. Hydratatie:
   • Genoeg water drinken is belangrijk ten behoeve van gezond kraakbeen(weefsel).

Secundaire chondrolyse

Preventieve Maatregelen:

1. Behandeling Onderliggende Oorzaken:
   • Trauma: Adequate bescherming en herstel na gewrichtstrauma, zoals braces.
   • Infecties: Tijdige behandeling van gewrichtsinfecties met antibiotica.
2. Medicatie en Therapie:
   • Ontstekingsremmers: Gebruik zo nodig NSAID’s om ontsteking en pijn te verminderen.
   • Fysiotherapie: Met als doel om mobiliteit te behouden en belasting op je gewrichten te minimaliseren.
3. Vermijden Risicofactoren:
   • Vermijd activiteiten die herhaalde stress op gewrichten veroorzaken.
4. Regelmatige Monitoring:
   • Regelmatige controle door een specialist voor patiënten met risicofactoren.

Ofschoon preventie van idiopathische chondrolyse moeilijk kan zijn vanwege de onbekende oorzaken, kunnen deze maatregelen wel de gezondheid van je gewrichten bevorderen en kraakbeenafbraak vertragen. Bij secundaire chondrolyse is het belangrijk om de onderliggende oorzaak aan te pakken om verdere schade te voorkomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over chondrolyse van de heup, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.