Last Updated on 10 april 2023 by M.G. Sulman
Het ontbreken van een vaderfiguur in iemands leven heeft negatieve gedragsmatige en lichamelijke gevolgen naarmate een kind ouder wordt. In veel gezinnen ontbreek een vader als gevolg van echtscheiding, detentie, overlijden enzovoort. Onderzoekers van Princeton melden dat het verlies van een vader als kind een significant nadelig effect heeft op de telomeren. Telomeren zijn uiteinden van de chromosomen. Het zijn een soort beschermdopjes. Ze beschermen je DNA bij de celdeling. Als telomeren te kort zijn verliezen. Zijn de telomeren zo kort geworden dat zij geen stukje meer kunnen verliezen, dan gaan cellen dood en verliezen ze hun functie.
Verlies van vader en kortere telomeren bij negenjarige kinderen
Wetenschappelijk onderzoek heeft een verband gevonden tussen het verlies van een vader – door overlijden, gevangenschap of scheiding van ouders – en verminderde telomeerlengte.1Mitchell C, McLanahan S, Schneper L, Garfinkel I, Brooks-Gunn J, Notterman D. Father Loss and Child Telomere Length. Pediatrics. 2017 Aug;140(2):e20163245. doi: 10.1542/peds.2016-3245. Epub 2017 Jul 18. PMID: 28716823; PMCID: PMC5527665. Van telomeren wordt aangenomen dat ze een indicator zijn van celveroudering en algehele gezondheid. Telomeren zijn beschermende kapjes aan de uiteinden van chromosomen. Elke keer dat een cel zich deelt, worden de telomeren daardoor korter. Zodra de telomeren te kort zijn, stopt de celreplicatie. Eerdere studies hebben gesuggereerd dat verkorte telomeren geassocieerd zijn met een brede waaier aan ziekten bij volwassenen, waaronder hart- en vaatziekten en kanker.
De studie stelde vast dat kinderen die hun vader verloren wezenlijk kortere telomeren hadden op de leeftijd van negen jaar. Hun telomeren waren gemiddeld 14 procent korter dan die van kinderen die hun vader niet verloren. De grootste impact deed zich voor in gevallen waarbij de vader omkwam. Het is interessant om op te merken dat de effecten sterker waren voor jongens.
Onderzoeksopzet
De onderzoekers gebruikten gegevens van 2.420 kinderen uit de Fragile Families and Child Wellbeing Study, die een cohort kinderen volgt die aan het begin van de 21e eeuw in 20 grote Amerikaanse steden zijn geboren. De kinderen gaven de speekselmonsters die op 9-jarige leeftijd werden getest op telomeerlengte.
Twee opvallende bevindingen
De onderzoekers ontdekten dat kinderen die hun vader verloren hadden, vaak kortere telomeren hadden. De resultaten waren zichtbaar voor alle soorten vaderverlies, zowel bij meisjes als jongens, en bij kinderen van verschillende etnische achtergronden en ongeacht wanneer het verlies had plaatsgevonden in het leven van het kind.
Twee bevindingen vallen echter op omdat ze niet stroken met eerder onderzoek.
Dood van vader leidt tot grootste vermindering van telomeerlengte
Uit eerder onderzoek is gebleken dat de scheiding van ouders een grotere impact heeft op kinderen dan de dood van een vader. Maar in deze studie werd de dood van een vader geassocieerd met de grootste vermindering van de telomeerlengte. De telomeren van kinderen van wie de vader was overleden, waren gemiddeld 16% korter dan die van andere kinderen, vergeleken met 10% korter voor kinderen van wie de vader in de gevangenis zat en 6% korter voor kinderen van wie de ouders waren gescheiden. Deze bevinding kan te wijten zijn aan iets in de steekproef, die stedelijk en kansarm is, of het kan erop duiden dat voor sommige uitkomsten (bijvoorbeeld gezondheid) de negatieve gevolgen van de dood van een vader worden onderschat in studies die uitsluitend vertrouwen op enquêtevragen om gezondheid en ziekte te meten, vooral bij kinderen.
Inkomensverlies is een kleiner factor dan gedacht
Ten tweede hebben andere onderzoeken aangetoond dat wanneer een vader sterft, inkomensverlies een belangrijke factor is in het effect dat zijn dood heeft op zijn kinderen. In deze studie controleerden de onderzoekers voor inkomensverlies en ontdekten dat dit slechts 19% uitmaakte van de lagere telomeerlengte van kinderen die de dood van een vader meemaakten. Misschien is het verschil dat de vaders in deze steekproef meer benadeeld waren dan de vaders in de meeste onderzoeken, waardoor de economische impact van het verliezen van een vader minder groot was.
Vermindering van de telomeerlengte groter bij jongens
Het verband tussen het verlies van de vader en de vermindering van de telomeerlengte was 40% groter voor jongens dan voor meisjes, voornamelijk vanwege een grote correlatie tussen de telomeerlengte en het verlies van hun vader door jongens vóór de leeftijd van 5 jaar. Uit ander onderzoek is gebleken dat kinderen die hun vader verliezen in de vroege kinderjaren vaker bij een stiefvader wonen, wat vooral voor jongens stressvol is gebleken.
Kinderen met bepaalde varianten van de serotoninetransporter
De auteurs ontdekten ook dat het verband tussen vaderverlies en telomeerlengte 90% groter was voor kinderen met bepaalde varianten van de serotoninetransporter, waarvan bekend is dat deze invloed heeft op depressie en stemming. Deze bevinding komt overeen met eerder onderzoek dat aantoont dat kinderen met de meer ‘reactieve varianten’ van dit gen negatiever reageren op stressvolle omgevingen dan andere kinderen.
Tot slot
De studie toont een duidelijk biologisch verband tussen vaderverlies en latere gezondheidsproblemen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over dit onderwerp. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
