Voorwerp in oog gekomen: hoe te verwijderen?

Last Updated on 7 juli 2023 by M.G. Sulman

Een vreemd voorwerp in het oog komt vaak voor. Indien er van buitenaf een voorwerp op het doorzichtige deel van je oog (hoornvlies) belandt, wordt er gesproken van een vreemd voorwerp in het oog. Het is meestal klein. Tijdens het fietsen waait er bijvoorbeeld een vliegje, pol of stofje in je oog. Op het strand kan de wind een zandkorreltje in je ogen blazen. Of een groot stofdeeltje op de bouwplaats komt in je ogen. Of tijdens he zagen kan er een houtsplinter in je oog terechtkomen. Of er komt een metaalsplinter in je oog door te frezen, slijpen of slaan op metaal zonder een veiligheidsbril te dragen. Wat moet je doen als er een vuiltje of vreemd voorwerp in je oog is gekomen? Met de juiste techniek kun je het gemakkelijk zelf verwijderen. Maar er zijn ook gevallen waarin je dat moet overlaten aan een arts. 

Voorwerp in oog gekomen

Houtsplinters van doe-het-zelvers, een vlieg of stofje bij het fietsen, een zandkorrel op het strand: vreemde voorwerpen kunnen gemakkelijk in het oog komen. Je gezichtsorgaan reageert hierop met een verhoogde productie van tranen en knipperen. Dit zijn verdedigingsstrategieën: vroeg of laat worden vreemde lichamen die alleen op de traanfilm van het hoornvlies liggen, naar de binnenste ooghoek getransporteerd, waar ze gemakkelijk met je vinger kunnen worden verwijderd.

Tot die tijd kunnen kan een vreemde lichaam (corpus alienum) ook roodheid en pijn veroorzaken. Het is dus belangrijk om snel van de onruststoker in het oog af te komen. Je kunt dit zelf doen. Doe dit alleen als het object op het hoornvlies ligt en nog niet in het oog is doorgedrongen. Dit zie je onder andere aan het feit dat het deeltje op het oog zit, maar de exacte positie verandert iets, bijvoorbeeld door te knipperen.

Symptomen van een vuiltje of splinter op het oogwit of onder het ooglid

Verschijnselen

Het hoornvlies is het buitenste, doorzichtige deel van het oog. Dit transparante hoornvlies bevat talrijke fijne zenuwvezels die gevoelig zijn voor aanraking en letsel. Daarom voelt het ongemakkelijk en soms zelfs pijnlijk als ene vreemd voorwerp, zoals een zandkorrel of een klein vliegje, tussen de oogbol en het ooglid komt of onder een contactlens komt. Je begint te knipperen en het oog begint te tranen. Op deze manier probeert je lichaam het voorwerp weg te spoelen. Als je een kras op het hoornvlies krijgt, voelt het alsof er iets in het oog zit. Andere mogelijke symptomen zijn gevoeligheid voor licht en wazig zien.

Beschermende reacties

Irritatie van de ogen door een vuiltje in het oog veroorzaakt meestal de volgende beschermende reacties:

• de ogen beginnen te tranen
• het bindvlies wordt rood
• je gaat vaak met je ogen knipperen
• er treedt een onaangenaam vreemd lichaam of zandkorrelgevoel op

Deze beschermende mechanismen zijn vaak voldoende om een ​​oppervlakkig vreemd lichaam te verwijderen. Kort daarna verdwijnen de symptomen.

Meer klachten

Als het vreemde lichaam het oogweefsel binnendringt en vastzit in het hoornvlies of bindvlies, kunnen ook de volgende symptomen optreden:

• pijn in het oog
• verhoogde roodheid van het bindvlies
• krampachtige sluiting van het ooglid
• wazig zien
• zwelling van het ooglid
• mogelijk meer ernstige visuele beperking
• ontsteking van de ogen door vervuilde, met ziekteverwekkers besmette vreemde voorwerpen
• risico op verlies van gezichtsvermogen indien onbehandeld

Oorzaken van een voorwerp in het oog

Normaal gesproken zorgen de wimpers, oogleden en tranen ervoor dat kleine vreemde voorwerpen niet in je oog komen of er snel weer uit worden gespoeld. Het stevige en elastische hoornvlies beschermt de gevoelige oogbol tegen verwondingen. Kleine verwondingen aan het hoornvlies komen echter vrij vaak voor. Meestal wanneer er iets vast komt te zitten onder het ooglid of een contactlens. Er kan ook een adertje in het oog springen wat eend vervelend gevoel geeft.

Veel dingen kunnen in het oog terechtkomen. De meest voorkomende soorten vreemde voorwerpen in het oog zijn:

• wimpers
• gedroogd slijm
• zaagsel
• houtsplinters
• aarde of grond
• zand
• cosmetica
• contactlenzen
• metaaldeeltjes
• glasscherven
• stofjes

Vuil en zandfragmenten komen meestal in het oog door wind of door werkzaamheden en klussen. Tijdens het fietsen of wandelen kan er een stofje of insectje in je oog komen. Tijdens het zagen kan een houtsplinter je oogtreffen. Lassen, frezen, slijpen of slaan op metaal kan ervoor zorgen dat een metaalsplinter in je oog terecht komt.

Vreemde voorwerpen die met hoge snelheid in het oog komen, vormen het grootste risico op letsel.

Voorbeelden van minder vaak voorkomende vreemde voorwerpen in het oog, zijn:

• Chemische stoffen, zoals druppeltjes van schoonmaakmiddelen, industriële chemicaliën of andere bijtende stoffen. Of kleine druppels of deeltjes van bijvoorbeeld verf, lijm, oplosmiddelen of andere chemische stoffen.
• Kleine insecten zoals vliegen, muggen, teken, mijten of stofluizen.
• Plantenmateriaal, zoals omnderdelen van takjes, bladeren, grassprieten, maar ook stuifmeelkorrels of zaden van bloemen en planten.
• Kleine stukjes plastic van speelgoed, verpakkingen, knutselmateriaal of gebroken brilmonturen.
• Glasvezels, afkomstig van gebroken glasvezelproducten zoals isolatiemateriaal, vezeloptische kabels of glasvezelversterkte materialen.
• Splinters van exotische materialen, zoals van bamboe, hoorn, schelpen, keramiek, porselein of andere ongebruikelijke materialen.
• Naast gebruikelijke metalen deeltjes, kunnen ook fragmenten van minder gebruikelijke metalen, zoals aluminiumfolie, koperdraad, roestvrijstalen schilfers, in het oog terechtkomen.
• Vreemde voorwerpen uit een specifieke omgeving waar je je bevindt, zoals kleine deeltjes van vuurwerk, as van een vulkaanuitbarsting, zand van een woestijn, metaalfragmenten van industriële processen, kleine splinters van houtbewerking of andere omgevingsspecifieke objecten.

Verloop

Als je het vuiltje uit je oog kan spoelen, heb he verder meestal geen klachten meer. Oppervlakkige hoornvliesletsels genezen meestal binnen een paar uur of dagen. Als de symptomen na een paar weken of maanden terugkeren, kan het een terugkerend hoornvliesletsel zijn. De oppervlakkige verwonding geneest niet omdat de nieuw gevormde cellen niet goed groeien. Dit kan zich uiten in pijn bij het wakker worden, gevoeligheid voor licht, tranende ogen, ooglidkrampen en wazig zien.

Scherp vreemd voorwerp in het oog: onmiddellijk een arts raadplegen

Als je een scherp vreemd voorwerp in je oog krijgt, mag je dit in geen geval zelf proberen te verwijderen met een pincet of ander hulpmiddel! Probeer de splinter met water uit je oog te spoelen. Lukt dit niet, raadpleeg dan een arts.

Wrijf nooit in je ogen, omdat dit het vreemde lichaam verder in het oog kan duwen.

Zelf een voorwerp uit het oog verwijderen

Wat kun je zelf doen bij een voorwerp in het oog? Spoel je oog overvloedig met water. Vooral niet in je oog  wrijven, want dan duw je het voorwerp misschien dieper. Voel je na het spoelen nog iets zitten? Ga dan naar je huisarts. Zeker met metaal moet je direct een arts inschakelen. Want er kan roest vormen.

Het volgende stappenplan wordt door Thuisarts¹Thuisarts. Ik heb een vuiltje of splinter in mijn oog. https://www.thuisarts.nl/vuiltje-of-splinter-in-oog/ik-heb-vuiltje-of-splinter-in-mijn-oog (ingezien op 5-8-2022) en EHBO Cursus ²EHBO Cursus. Zit er iets in je oog? voorkom oogletsel! https://ehbocursus.nl/zit-er-iets-in-je-oog-voorkom-oogletsel/ (ingezien op 5-8-2022) aanbevolen bij een vuiltje of splinter op het oogwit of onder het ooglid:

• Bij een loszittend vuiltje handel je als volgt:
  • Probeer voorzichtig het vuiltje of de splinter te verwijderen met een nat wattenstaafje of de punt van een zakdoek.
  • Met duim en wijsvinger trek je voorzichtig de oogleden van elkaar.
  • Is het vuiltje zichtbaar: pik het aan met een gaasje of de punt van een zakdoek, of veeg het naar de ooghoek.
• Is het vuiltje niet zichtbaar: laat dan de getroffene naar boven kijken en trek het onderste ooglid naar onder. Doe daarna hetzelfde bij het bovenste ooglid.
• Je kunt ook proberen het vuiltje eruit te laten tranen door het bovenste ooglid over het onderste te trekken.
• Lukt dat niet? Probeer het vuiltje of de splinter met water uit je oog te spoelen.
  • Houd je hoofd onder de kraan en kijk in de straal, hoe moeilijk het ook is.
  • Probeer met je duim en wijsvinger het oog open te houden tijdens het spoelen.
  • Gebruik lauw water.
• Lukt dat ook niet? Neem dan contact op met de huisarts.
• Bij vastzittende voorwerpen geldt te allen tijde: laat het voorwerp in het oog zitten!
  • Bedek het getroffen oog met bijvoorbeeld een plastic bekertje, zodat je er niet in kan wrijven.
  • Beperk de druk op het oog door je half zittend te laten vervoeren.
  • Ga samen naar een arts of de spoedeisende hulp.
  • Bij doordringend oogletsel moet je per ambulance worden vervoerd.

Wrijf nooit in je oog en probeer niet zelf op een andere manier een vuiltje of splinter te verwijderen, bijvoorbeeld met een pincet. Je kan daarmee je oog danig beschadigen.

Behandeling door een arts

De arts verdooft eerst met oogdruppels het hoornvlies. Vervolgens verwijdert hij met de punt van een naald de kleine stukjes. Als er ene roestring aanwezig is, dan zal hij deze ook verwijderen. Dit gaat makkelijker wanneer er eerst een vette zalf in je oog aangebracht wordt Nadien blijft er soms een klein wondje (erosie) achter op het hoornvlies. Vaak volgt er een nabehandeling met een antibioticum oogzalf.

Slaagt de arts er niet in om het voorwerp te verwijderen of zijn er gezichtsstoornissen opgetreden? Dan kan je verwezen worden naar een oogarts voor verder onderzoek en behandeling.

Herstel

Als je erin geslaagd bent een vreemd voorwerp uit je oog te verwijderen, dan zou je oog er na ongeveer één tot twee uur beter uit moeten gaan zien en zich beter moeten voelen. Gedurende deze tijd verdwijnt vaak de roodheid en andere klachten. Een irriterend gevoel of een klein ongemak kan een dag of twee aanhouden.

De oppervlaktecellen van het oog herstellen snel. Een beschadiging van het hoornvlies ontstaat door iets dat in of tegen het oog aan komt. Je oog is rood, traant en kan pijn doen. Een dergelijke beschadiging veroorzaakt door een vreemd voorwerp geneest meestal binnen één tot drie dagen. De huisarts doet antibioticumzalf in je oog om ene infectie te voorkomen.

Vreemde voorwerpen die het oog binnendringen, worden intraoculaire voorwerpen genoemd. Intraoculaire vreemde voorwerpen kunnen leiden tot endoftalmitis. Dit is een ernstige, de gezichtsscherpte bedreigende, intraoculaire ontsteking van het oog. Als een intraoculair vreemd voorwerp het hoornvlies of de ooglens beschadigt, kan je zicht worden beschadigd of verloren gaan.

Preventie

Vreemde voorwerpen die tijdens dagelijkse activiteiten per ongeluk in je oog kunnen terechtkomen, zijn niet altijd te vermijden. Je kunt bijvoorbeeld een zonnebril opdoen als je in de lente of zomer gaat fietsen. Bij bepaalde werk- of vrijetijdsactiviteiten is de kans groter dat er voorwerpen in de lucht worden uitgestoten die in je oog kunnen komen. Een veiligheidsbril biedt dan uitkomst. Om te voorkomen dat er een vreemd voorwerp in je oog terechtkomt, moet je in de volgende situaties altijd een veiligheidsbril dragen:

• als je werkt met zagen, hamers, slijpmachines of elektrisch gereedschap
• als je werkt met gevaarlijke of giftige chemicaliën
• als je een grasmaaier of bosmaaier gebruikt

Het dragen van een beschermingsbril is erg belangrijk of zelfs verplicht als u zich in een omgeving bevindt waar wordt gewerkt met materialen die voor splinters kunnen zorgen die de ogen blijvend kunnen beschadigen, of bij een omgeving met schadelijke stoffen.³EHBO Koffer. Is een veiligheidsbril verplicht? https://www.ehbo-koffer.nl/ehbo-kennisbank/ehbo-faq/is-een-veiligheidsbril-verplicht/ (ingezien op 5-8-2022)

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een vreemd voorwerp in het oog, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.