Last Updated on 7 september 2023 by M.G. Sulman
Synoviale chondromatose is een zeldzame aandoening waarbij zich goedaardige tumortjes of gezwelletjes ontwikkelen in gewrichten zoals je knie, schouder, enkel of elleboog. De ziekte is meestal beperkt tot één gewricht. De gezwelletjes ontwikkelen zich in het synovium, de dunne laag weefsel die de gewrichten bekleedt. Synoviale chondromatose kan ernstige gewrichtsschade en artrose veroorzaken.
Wat is synoviale chondromatose?
Synoviale chondromatose is een zeldzame, goedaardige aandoening waarbij het synovium betrokken is, de dunne laag weefsel die de gewrichten bekleedt. Synoviale chondromatose kan in elk gewricht van het lichaam ontstaan, maar komt meestal voor in de knie.
De aandoening wordt gekenmerkt door de vorming van goedaardige kraakbeenachtige gezwellen binnen het gewrichtsslijmvlies (synovium). Deze gezwellen kunnen pijn, stijfheid en beperkingen in het bewegingsbereik veroorzaken.
Hoewel het hierbij niet om kanker gaat, kan deze aandoening het aangetaste gewricht ernstig beschadigen en uiteindelijk leiden tot artrose. Vroegtijdige behandeling is belangrijk om de pijnklachten te verlichten en verdere schade aan het gewricht te voorkomen.
Synoniemen
Synoviale chondromatose wordt ook wel synoviale osteochondromatose genoemd.
Voorkeursplekken
Synoviale chondromatose kan zich in verschillende gewrichten ontwikkelen, zoals:
- Kniegewricht (knie)
- Enkelgewricht (enkel)
- Ellebooggewricht (elleboog)
- Schoudergewricht (schouder)
- Heupgewricht (heup)
- Polsgewricht (pols)
- Handgewrichten (vingers en duim)
- Heupgewricht (heupgewricht)
- Temporomandibulair gewricht (kaakgewricht)
Ofschoon synoviale chondromatose meestal voorkomt in de grotere gewrichten, kan het in principe elk synoviaal gewricht in het lichaam aantasten.
Vóórkomen
Synoviale chondromatose is een zeldzame aandoening en treft ongeveer 1 op de 100.000 mensen. Het komt vooral voor bij mannen die tussen de 30 en 50 jaar oud zijn.
Soorten
Er worden twee soorten synoviale chondromatose onderscheiden:
- Primaire synoviale chondromatose treedt om onbekende redenen op. Het kan leiden tot artrose.
- Secundaire synoviale chondromatose is het meest voorkomende type. Het komt voor als je reeds gewrichtsschade hebt door aandoeningen zoals artrose, osteonecrose (avasculaire necrose of botafsterving) of osteochondritis dissecans (OCD). Bij OCD sterft een gedeelte van het kraakbeen in de knie samen met het onderliggende bot af en laat daarna los.
Oorzaak van synoviale chondromatose
Bij synoviale chondromatose groeit het synovium anders dan zou moeten. Het synovium is het dunne slijmvlies dat de binnenkant van gewrichtskapsels bedekt en synoviale vloeistof produceert teneinde gewrichten te smeren en te beschermen.Het weefsel vormt knobbeltjes (abnormale gezwellen) van kraakbeen die zo klein kunnen zijn als een rijstkorrel of zo groot als een knikker. Sommige mensen hebben tientallen knobbeltjes van verschillende grootte.
Deze gezwellen breken af van uw synoviumweefsel en komen uw gewrichtsruimte binnen. Gewrichtsvloeistof in uw gewricht omringt de knobbeltjes, wat leidt tot verkalking (verharding). In sommige gevallen veranderen de knobbeltjes in een botachtige substantie (verbeend). Terwijl deze verharde knobbeltjes bewegen, beschadigen ze het kraakbeen dat uw gewricht beschermt. U ontwikkelt pijnlijke artrose wanneer het beschadigde kraakbeen wegslijt, waardoor uw gewrichtsoppervlak bloot komt te liggen. Als u het secundaire type heeft, verergert de bestaande gewrichtsschade.
Symptomen van synoviale chondromatose
De symptomen van synoviale chondromatose kunnen zijn:
- Pijn in het aangetaste gewricht.
- Zwelling en vochtophoping in het gewricht.
- Beperking van de bewegingsvrijheid.
- Kraken of knarsen in het gewricht tijdens beweging.
- Stijfheid van het gewricht, vooral na rust.
- Verminderde functionaliteit van het gewricht.
- Spierzwakte rond het aangetaste gewricht.
- Ontstekingsreacties, zoals roodheid en warmte in het gewricht bij sommige patiënten.
- Mogelijke schade aan het omliggende kraakbeen en botweefsel als de aandoening niet wordt behandeld.
Onderzoek en diagnose
De diagnose kan worden vermoed op basis van de gepresenteerde symptomen en het lichamelijke onderzoek. Doch omdat andere aandoeningen vergelijkbare klachten kunnen veroorzaken, kan het enige tijd duren voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Meestal wordt de diagnose uiteindelijk bevestigd door middel van beeldvormend onderzoek, waarbij typische afwijkingen met meerdere kleine gezwelletjes in het aangetaste gewricht worden waargenomen.
Behandeling van synoviale chondromatose
Niet-chirurgische behandeling
Afwachtend beleid
Afhankelijk van je klachten kan een afwachtend beleid worden voorgestaan. Gedurende deze tijd zal de arts het aangetaste gewricht nauwlettend in de gaten houden om de progressie van artrose te controleren.
Medicijnen
Ontstekingsremmende pijnstillers zoals NSAIDs (niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen) zoals ibuprofen en naproxen worden vaak voorgeschreven om pijn en ontsteking te verminderen bij aandoeningen zoals synoviale chondromatose.
Chirurgische behandeling
Behandeling voor synoviale chondromatose bestaat doorgaans uit een operatie om de losse kraakbeenlichamen te verwijderen. In sommige gevallen wordt het synovium tijdens de operatie ook gedeeltelijk of volledig verwijderd. Dit heet ‘synovectomie’. Een operatie kan worden uitgevoerd met behulp van een open procedure of een arthroscopische procedure (kijkoperatie).
Herstel van een operatie
Hoe lang het duurt voordat je je dagelijkse activiteiten kunt hervatten, hangt af van het type operatie die je hebt ondergaan en om welk gewricht het gaat. De behandelend arts zal je specifieke aanwijzingen geven ten aanzien van je revalidatie.
Synoviale chondromatose kan bij maximaal 20% van de patiënten terugkeren. Gedurende een periode na de operatie zal de arts regelmatig vervolgbezoeken plannen om te controleren op eventuele terugkeer van de gezwelletjes.
De arts zal het gewricht ook controleren op eventuele progressie van artrose. De hoeveelheid schade die synoviale chondromatose al aan het gewricht heeft toegebracht, zal van invloed zijn op de kans op het ontwikkelen van artrose.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over synoviale chondromatose. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
