Last Updated on 6 mei 2023 by M.G. Sulman
Een mediane halscyste is een fibreuze cyste voor op de hals. Een cyste is een holte gevuld met vocht. Deze cyste is een restant van de ductus thyroglossus. Hierlangs zakt de schildklier in de embryonale ontwikkelingsfase vanaf het tongbeen af naar de uiteindelijke positie. Het is meest voorkomende congenitale (aangeboren) halsafwijking.
Wat is een mediane halscyste?
Een mediane halscyste is een met vocht gevulde, afgekapselde holte, in het voorste deel van hals.
Betekenis
Mediane halscyste wil zeggen:
- een holte gevuld met vocht (cyste)
- in het midden (mediaan) van de hals
Synoniemen
Een mediane halscyste staat ook bekend als thyroglossale cyste.
Oorzaak van een mediane halscyste
Een mediane halscyste ontstaat tijdens de embryonale fase. Terwijl een baby zich in de baarmoeder ontwikkelt, wordt de schildklier aangelegd aan de basis van de tong. Voor de geboorte beweegt de schildklier in de hals naar zijn gebruikelijke positie onder het schildkraakbeen en boven het borstbeen. Bij deze afdaling ontstaat een kanaal vanaf de tongbasis door het tongbeen naar de schildklier. In dat kanaal kunnen resten blijven bestaan, zoals een cyste of een fistel (ontstekingsgang).
Symptomen
Als jij of je kind een mediane halscyste heeft, dan kun je deze voor het eerst opmerken omdat er een knobbel of bult in de hals zit die omhoog gaat wanneer jij of je kind slikt. Er is meestal slechts sprake van een zichtbare en/of voelbare elastische zwelling in de hals, ter hoogte van het tongbeen. Je kunt ook de cyste zien wanneer jij of je kind de tong uitsteekt of slikt. Bij het uitsteken van de tong en bij slikken beweegt de zwelling op en neer. Andere symptomen zijn onder meer:
- Een mediane halscyste kan door de huid worden gevoeld. Als je de cyste aanraakt, kan deze zacht, glad en rond aanvoelen, als een klein balletje koekjesdeeg.
- Dergelijke cysten kunnen opzwellen en pijn doen als jij of je kind een infectie van de bovenste luchtwegen krijgt die zich naar de cyste verspreidt.
- Een mediane halscyste kan scheuren, waardoor vloeistof door de huid sijpelt.
- Deze cysten kunnen het soms moeilijk maken om voedsel of vloeistoffen door te slikken.
Complicaties
Soms kan er een infectie in en rond de halscyste optreden.
Carcinoom (kanker) van de ductus thyroglossus komt voor bij ongeveer 1 tot 2% van de gevallen van thyroglossale cysten. In een mediane halscyste kan functioneel schildklierweefsel aanwezig zijn. Uit dit ectopische (buiten zijn normale ligging) schildklierweefsel kan zich een maligniteit ontwikkelen. Men spreekt in dat geval van een schildkliercarcinoom dat is ontstaan in een mediane halscyste.1Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D4883
Onderzoek en diagnose
Een mediane cyste wordt vaak in eerste instantie ontdekt tijdens een lichamelijk onderzoek bij een kind dat geen andere symptomen vertoont. Ofwel de familie of de arts detecteert de zwelling of bult in het midden van de hals. Kenmerkend is een elastische zwelling in het midden van de hals, ter hoogte van het tongbeen. Bij het uitsteken van de tong en bij slikken beweegt de zwelling op en neer; dit is kenmerkend voor een mediane cyste.
Beeldvormend onderzoek
Zwellingen of bultjes in het midden van de hals komen vaak voor bij kinderen en het kan van alles betekenen. Er moet beeldvormend onderzoek worden uitgevoerd om te bepalen wat het is. Dit betreft normaal gesproken echografisch onderzoek, hoewel soms een CT-scan of MRI-scan wordt aangevraagd.
Dit onderzoek verschaft informatie over het al of niet aanwezig zijn van de schildklier. Soms heeft er geen indaling van de embryonale schildklieraanleg plaatsgevonden. In dat geval is het mogelijk dat de cyste het enig functionerende schildklierweefsel bevat. Deze situatie vormt een contra-indicatie voor operatieve behandeling. Dit komt gelukkig zelden voor.
Dermoidcyste
Er zijn andere aangeboren cystische zwellinge, bultjes of knobbeltjes die sterk kunnen lijken op een mediane halscyste. De meest voorkomende is een dermoidcyste. Soms kan zelfs een dermoidcyste niet worden onderscheiden van een mediane halscyste op basis van de combinatie van lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek. Dan kan pas zekerheid verkregen worden als de afwijking is verwijderd en is onderzocht door een patholoog. De patholoog onderzoekt cellen en weefsels van patiënten.
Behandeling van een mediane halscyste
Antibiotica bij infectie
De behandeling van een mediane halscyste is chirurgische verwijdering. Soms is er sprake van een geïnfecteerde cyste waarbij eerst behandeling met een antibioticum is vereist. De infectie moet worden verholpen voordat de operatie wordt uitgevoerd. Uit de literatuur is bekend dat het verwijderen van een halscyste voordat deze geïnfecteerd raakt, tot een beter resultaat leidt dan wanneer de cyste wordt verwijderd na een eerdere infectie.
Operatie
De operatie vindt plaats onder algehele anesthesie (narcose). Er wordt een sneetje gemaakt in de hals onder het tongbeen. Chirurgische behandeling vereist niet alleen de verwijdering van de cyste. Na het vrijmaken van de cyste zal het kanaaltje gevolgd worden naar het tongbeen, een botje gelegen in het gebied van de hals. Het kanaaltje wordt samen met het middengedeelte van het tongbeen weggenomen tot aan de tongbasis. De kans dat de cyste terugkeert wordt hiermee sterk verkleind. Het verwijderen van het centrale deel van het tongbeen heeft geen nadelig effect op het slikken of spreken van het kind. Vervolgens wordt de wond gehecht met oplosbare hechtingen en hechtpleisters.
Prognose
Nadat een mediane halscyste is verwijderd kan deze soms terugkerenkan optreden, ook al is de operatie goed uitgevoerd. Dit risico is groter als de cyste eerder is geïnfecteerd. De kans op een recidief (terugkeer) is echter klein.
Preventie
Het is een aangeboren afwijking. Je kunt geen maatregelen nemen om het ontstaan ervan te voorkomen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een mediane halscyste, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
