Last Updated on 21 april 2024 by M.G. Sulman
Een keloïd is een soort verhoogd litteken. Het is een abnormale toename van littekenweefsel in de huid. Deze huidafwijkingen komen voor waar de huid is genezen na een huidbeschadiging, in wat voor vorm dan ook. In tegenstelling tot een hypertrofisch litteken wordt een keloïd groter dan de oorspronkelijke verwonding. Een keloïd komt niet vaak voor. Het wordt vaker gezien bij mensen met een donkere huid. Alles wat een litteken kan veroorzaken, kan een keloïd veroorzaken. Bijvoorbeeld brandwonden, snijwonden of ernstige acne. Verdikte littekens kunnen zich ook ontwikkelen nadat je een piercing, een tatoeage of een operatie hebt ondergaan. Keloïden verschijnen soms na 3 maanden of langer nadat je huid is beschadigd. Sommige van deze laesies blijven jarenlang groeien.
Wat is een keloïd?
Een keloïd of keloïd litteken duidt op een abnormale toename van littekenweefsel in de huid of een te agressieve genezingsreactie op een wond.
Littekens, die zich vormen als reactie op een wond, zoals een kleine brandwond, snijwond of schaafwond, maken deel uit van het natuurlijke genezingsproces van het lichaam. In de meeste gevallen worden littekens meestal kleiner en vervagen ze na verloop van tijd, maar bij sommige mensen kan de huid overdreven reageren op de schade en leiden tot littekens die veel groter zijn dan de oorspronkelijke wond. Deze littekens wordt keloïd genoemd. Een keloïd is meestal dik en onregelmatig. Ze gaan nooit vanzelf weg.
Waarom de ene persoon een keloïd krijgt en de andere niet is anno 2024 nog niet duidelijk.
Symptomen van een keloïd
Een keloïd kenmerkt zich door de volgende symptomen:
- Ze verschijn en groeien langzaam. Het kan 3 maanden tot een jaar duren voordat je de eerste tekenen van een keloïd ziet. Dan duurt het weken of maanden voordat het groeit. Soms blijven ze jarenlang langzaam groeien.
- Het begint als een verhoogd roze, rood of paars litteken.
- Een keloïd is meestal een harde, gladde, glanzende plateauvormige verhevenheid (bult). De kleur heeft de neiging om na verloop van tijd donkerder te worden. Het wordt meestal donkerder dan de huid van de persoon, waarbij de rand donkerder is dan het middengedeelte.
- Een dergelijk verdikt litteken voelt nomaliter anders aan dan de omringende huid. Sommige keloïden voelen zacht en deegachtig aan. Anderen meer hard en rubberachtig.
- Ze kunnen jeuken, gevoelig of pijnlijk zijn bij aanraking. Deze symptomen stoppen meestal zodra de keloïde stopt met groeien.
- Keloïden kunnen zich overal op het lichaam vormen. Voorkeursplekken zijn de nek, schouders, borst, rug en oren.
- Ze kunnen in grootte variëren van gering tot zeer groot, zoals goed op de diverse afbeeldingen is te zien.
Oorzaken en risicofactoren van een keloïd
Iedere vorm van huidletsel of huidbeschdiging kan leiden tot een keloïd, zoals:
- acne littekens
- brandwonden
- waterpokken littekens
- oorpiercing
- tatoeage
- krassen
- plekken van een chirurgische incisie (waar een chirurg gesneden heeft)
- vaccinatieplaatsen
- insectenbeten
- strak gevlochten haar dragen
Naar schatting 10 procent van de mensen heeft een keloïd litteken. Mannen en vrouwen hebben evenveel kans op het krijgen van een dergelijk verdikt litteken. Mensen met een donkere huidskleur zijn vatbaarder voor keloïden.
Andere risicofactoren die verband houden met de vorming van keloïden zijn onder meer:
- van Aziatische of Zuid-Amerikaanse afkomst zijn
- zwanger zijn
- jonger zijn dan 30 jaar
Keloïden hebben meestal een genetische component. Je hebt meer kans op een keloïd als één of beide ouders ze hebben.
Onderzoek en diagnose
Na een vraaggesprek met de arts, volgt onderzoek van het litteken om de grootte, vorm en groeipatroon te controleren. De arts kan ook een huidbiopsie uitvoeren om ernstiger aandoeningen uit te sluiten.
Behandeling van een keloïd
Keloïden hoeven over het algemeen niet te worden behandeld. Maar behandeling kan nuttig zijn als een keloïd ongemak veroorzaakt of je belemmert in je doen en laten, bijvoorbeeld als het een gewricht of een groot gebied bedekt. Ook kan behandeling volgen als de laesie als cosmetisch storend wordt ervaren en je eronder gebukt gaat. Bijvoorbeeld als het zich op een zichtbare plek bevindt.
Mogelijke behandelinsopties zijn onder meer de volgende:
Cryotherapie
Bij deze behandeling, die het beste werkt bij kleine keloïden, wordt het littekenweefsel bevroren. Deze methode wordt vaak gebruikt voor of na injecties met corticosteroïden om de injecties effectiever te maken.
Druktherapie
Druktherapie houdt in dat een apparaat (bijvoorbeeld oorclips) ‘drukkleding’ (speciaal op maat gemaakte kleding die een bepaalde druk geeft op het lichaam) wordt gebruikt om druk uit te oefenen op het gebied en de bloedstroom naar de plaats te verminderen om de hergroei van de keloïde te remmen. Hoewel effectief, kan deze behandeling, die vaak na een operatie wordt gebruikt, voor veel mensen moeilijk vol te houden zijn. Deze apparaten kunnen oncomfortabel zijn en mensen moeten ze vaak 6 tot 12 maanden dragen.
Bestraling
Een lage dosis bestraling (radiotherapie) na de operatie kan helpen voorkomen dat het litteken teruggroeit.
Laserbehandeling
Middels laserbehandeling kan een keloïde kleiner en lichter gemaakt worden. Lasertherapie wordt vaak gecombineerd met andere behandelingen zoals injecties met corticosteroïden of druktherapie.
Corticosteroïde-injecties
Deze injecties worden toegediend in de keloïde om de huidafwijking kleiner en zachter te maken.
Siliconenpleisters of siliconengel
Siliconenpleisters (en -gel) zorgen ervoor dat het litteken is afgesloten van de buitenlucht. Door gebrek aan zuurstof wordt de groei van de huidafwijking afgeremd. Siliconenpleisters worden vooral gebruikt ter behandeling van hypertrofische littekens.
Wegsnijden
Een andere behandelmogelijkheid is het operatief wegsnijden van de laesie. De wond wordt daarna gesloten met hechtingen. Omdat er bij deze behandeling een kans bestaat dat de keloïd zelfs groter wordt dan het originele litteken, wordt er zelden gekozen voor deze behandeloptie.
Prognose
Hoewel keloïden goedaardig zijn en niet evolueren tot kanker, kunnen ze wel als cosmetisch storend worden ervaren. Je kunt op elk moment een keloïd laten behandelen, zelfs jaren nadat deze is verschenen. Ze gaan nooit spontaan in remissie. Met andere woorden: ze verdwijnen niet uit zichzelf. Gewone littekens kunnen in de loop der jaren vervagen, maar dat is dus bij een keloid niet het geval.
Preventie
Als je meer kans hebt om keloïden te krijgen, moet je waar mogelijk huidletsel, oorpiercings en operaties vermijden. Als je geopereerd moét worden, vooral in een gebied met meer kans op littekens, zorg er dan voor dat je arts weet dat je keloïden kunt krijgen. Het starten van sommige preventieve behandelingen (bijvoorbeeld injecties met corticosteroïden, drukverbanden) direct na de operatie kan keloïden helpen voorkomen. Als je gaatjes in je oren laat schieten, moet je speciale keloïd drukoorbellen dragen om de kans op littekens te verminderen.
Blootstelling aan de zon of zonnebank kan het littekenweefsel verkleuren, waardoor het iets donkerder wordt dan de omringende huid. Hierdoor kan de keloïde meer opvallen. Houd het litteken bedekt als je in de zon bent om verkleuring te voorkomen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een keloïd of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
