Divertikel van Kommerell: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 3 april 2025 by M.G. Sulman

Het divertikel van Kommerell is een uitstulping in de aorta – de grote lichaamsslagader die het bloed vanuit je hart door je hele lijf pompt. Zo’n uitstulping is meestal klein, maar kan op de verkeerde plek flink wat druk geven. Dat kan zorgen voor klachten zoals hoesten of moeite met slikken. Toch heeft niet iedereen met een divertikel daar last van. Soms wordt het toevallig ontdekt, zonder dat je er iets van merkt. Wel komt het divertikel geregeld voor in combinatie met andere aangeboren afwijkingen van het hart of de bloedvaten.

Wat is een divertikel van Kommerell?

Het divertikel van Kommerell is een afwijking in de grote lichaamsslagader (aorta). Ttijdens de ontwikkeling van het ongeboren kind ontstaat er een uitstulping (divertikel) in de wand van de aorta. Deze afwijking is gelokaliseerd aan het begin van het neerdalende deel van de grote lichaamsslagader (aorta descendens).

Naamgeving

Het divertikel van Kommerell is vernoemd is naar Dr. Burckhard Kommerell, een Duitse radioloog die leefde van 1901 tot 1990. In 1936 beschreef hij deze aandoening voor het eerst.

Vóórkomen

Het divertikel van Kommerell is een zeldzame aandoening die voorkomt bij ongeveer 0,5% van de mensen.

Oorzaak

Het divertikel van Kommerell ontstaat al heel vroeg – nog voordat je überhaupt geboren bent. Tijdens de ontwikkeling van het embryo worden het hart en de grote bloedvaten in een nauwkeurig proces gevormd. Maar soms loopt dat proces net even anders dan gepland. Dan blijft er een stukje van een bloedvat over dat eigenlijk had moeten verdwijnen. Dat restje kan zich ontwikkelen tot een divertikel: een soort uitstulping op de aorta, de grote slagader die bloed vanuit het hart naar het lichaam vervoert.

Waarom dat precies gebeurt? Dat weten we anno 2025 nog steeds niet helemaal. Het lijkt te maken te hebben met kleine foutjes in de aanleg van de kieuwboogslagaders – een ingewikkeld systeem van bloedvaten waaruit de aorta zich uiteindelijk vormt. Mogelijk spelen genetische factoren een rol, al is er nog geen duidelijke erfelijke lijn aangetoond. Het blijft dus grotendeels een kwestie van aanleg: je wordt ermee geboren, zonder dat iemand daar iets aan heeft kunnen doen.

Wat we wél weten, is dat het divertikel soms samengaat met andere aangeboren afwijkingen aan het hart of de bloedvaten. Denk aan een rechter in plaats van linker aortaboog, of aan vaatstructuren die de luchtpijp en slokdarm kunnen afklemmen. Daardoor kunnen klachten ontstaan – maar dat hoeft niet per se. Veel mensen lopen er jarenlang ongemerkt mee rond.

Symptomen van het divertikel van Kommerell

Bij de meerderheid van de mensen veroorzaakt het geen symptomen of klachten. Dit betekent dat veel mensen met het divertikel van Kommerell zich er misschien niet eens van bewust zijn dat ze deze aandoening hebben.

Bij sommige personen kan het divertikel echter wel klachten veroorzaken, afhankelijk van de grootte en locatie de uitstulping. Deze klachten kunnen variëren van pijn op de borst, slikproblemen, ademhalingsmoeilijkheden, tot andere symptomen die gerelateerd zijn aan druk op omliggende organen en weefsels.

Mogelijke symptomen van het Kommerell divertikel kunnen zijn:

• Pijn op de borst
• Slikproblemen (dysfagie)
• Ademhalingsmoeilijkheden
• Chronische hoest
• Heesheid
• Gevoel van een brok in de keel
• Hartkloppingen (palpitaties)
• Zwelling in de hals
• Bloed ophoesten (hemoptysis)
• Druk op de luchtpijp of slokdarm

Onderzoek en diagnose

De diagnose van het Kommerell divertikel wordt gesteld met behulp van beeldvormend onderzoek, waaronder:

• X-thorax (röntgenfoto van de borstkas): Toont vaak een ronde afwijking (uitstulping) aan de linkerkant van de luchtpijp.
• Slikfoto: Een röntgenfoto van de borstkas waarbij bariumcontrastmiddel wordt doorgeslikt. Hierop is dan vaak een indeuking van de slokdarm zichtbaar.
• CT-scan of MRI-scan van de borstkas: Onthult meestal goed zichtbaar de uitstulping van de aortaboog.

Behandeling van het Kommerell divertikel

Vaak is een behandeling niet nodig in geval van het divertikel van Kommerell. Vooral als er geen symptomen zijn en de uitstulping klein blijft. Bij aanhoudende klachten, zoals chronische hoest, pijn op de borst, slikproblemen, of ademhalingsmoeilijkheden, kan de behandelend arts besluiten om de afwijking te corrigeren. Dit vindt plaats middels een operatie.

Een operatie kan ook overwogen worden als het divertikel erg groot wordt. Dit vergroot namelijk de kans op een aortaruptuur. Dit is een levensbedreigende situatie waarbij de aorta scheurt. Er loopt onder hoge druk veel bloed het hartzakje of de borst- of buikholte in. Een spoedoperatie is dan nodig waarbij de gescheurde aorta hersteld wordt. Het vervangen van de aorta door een prothese, is ook mogelijk.

Personen met het Kommerell divertikel moeten regelmatig gecontroleerd worden door hun behandelend arts. Dan kan er gekeken worden naar eventuele veranderingen in de grootte van het divertikel.

Operaties in begrijpelijke taal – wat doen ze precies?

Een divertikel van Kommerell kun je niet wegsporten of wegmasseren. Als het klachten geeft of te groot wordt, is een operatie vaak de beste (en veiligste) keuze. En nee, dat is geen standaardklusje. Het hangt af van hoe het divertikel eruitziet, waar het zit, en of de rest van je bloedvaten een beetje meewerken.

Er zijn grofweg drie routes die een chirurg kan nemen – van ‘open hart-stijl’ tot een subtielere binnenweg.

De klassieke open operatie

Dit is de ‘ouderwetse’ maar nog steeds vaak gebruikte methode.
De borstkas wordt open gemaakt via een thoracotomie (een flinke snee aan de zijkant). De chirurg verwijdert het divertikel of vervangt het stukje slagader waar het aan zit. Soms wordt er ook een stuk buis geplaatst: een prothese die de functie van je bloedvat overneemt.

🩺 Wanneer deze?
– Als het divertikel erg groot is
– Als er andere vaatafwijkingen meespelen
– Als de ligging lastig bereikbaar is voor de minder invasieve technieken

🛌 Herstel: pittig, want het is een grote ingreep. Denk aan meerdere dagen in het ziekenhuis en daarna weken tot maanden herstel.

De endovasculaire ingreep (TEVAR)

Deze is wat subtieler – geen grote snee, maar een katheter via de lies. Via die katheter wordt een soort binnenbekleding (een stentgraft) geplaatst in je slagader, precies op de plek van het divertikel. Het bloed stroomt daarna netjes door de stent, waardoor de uitstulping buiten spel wordt gezet.

🩺 Wanneer deze?
– Als je divertikel goed bereikbaar is via de bloedvaten
– Als je ouder bent of een open operatie te risicovol is
– Soms als tijdelijke oplossing vóór een latere grotere operatie

🛌 Herstel: sneller dan bij een open ingreep. Vaak al na een paar dagen naar huis, met daarna wel rust en controles.

De hybride operatie

De naam zegt het al: een combinatie van open en endovasculair. Soms moet er eerst een slagader worden omgelegd (omgeleid als een soort bypass), waarna het divertikel via de lies wordt afgedicht met een stent. Dit is maatwerk – echt puzzelwerk voor de vaatchirurg.

🩺 Wanneer deze?
– Als het divertikel én de aftakkingen van de aorta samen aangepakt moeten worden
– Als er extra bloedvaten bij betrokken zijn die niet mogen worden afgesloten

🛌 Herstel: varieert, maar meestal minder heftig dan een volledige open operatie.

Wat past bij wie?

Dat wordt bepaald door het hartteam: een groep dokters die samen kijken naar jouw lijf, jouw risico’s, en jouw toekomst. Het is geen one-size-fits-all. Het doel is altijd hetzelfde: veiligheid, kwaliteit van leven, en zo min mogelijk kans op herhaling.

En dan? leven na de operatie

Je hebt de operatie achter de rug. Het divertikel van Kommerell is aangepakt. Misschien voelde je je ervoor nooit echt ziek, of misschien was je al langer aan het tobben met vage klachten. Hoe dan ook: je ligt daar, in dat ziekenhuisbed, en de eerste gedachte is vaak… hoe nu verder?

Het goede nieuws: voor veel mensen is zo’n operatie het einde van een zorgelijke tijd. Het ademt letterlijk en figuurlijk wat lichter. Geen risico meer op scheuren, geen druk meer op je luchtpijp of slokdarm. Maar herstel kost tijd. Het is geen sprint, het is een marathon met pauzes – en soms een omweg.

Wat je kunt verwachten:

• Vermoeidheid. Echt, onderschat die niet. Je lijf heeft hard gewerkt. Het kan weken, soms maanden duren voor je je oude energie terugvindt.

• Littekenpijn of een trekkend gevoel in de borstkas, vooral bij diepe ademhaling of rekken.

• Beweging opbouwen: je mag vaak al snel weer lopen, maar zware inspanning laat je voorlopig links liggen.

• Controles blijven belangrijk. Zelfs na een succesvolle ingreep blijf je meestal onder controle bij de vaatchirurg of cardioloog. Gewoon om te checken of alles goed blijft zitten.

Hoe het écht voelt

Het kan een dubbel gevoel geven. Opluchting, ja. Maar ook onzekerheid. Want zelfs al is het divertikel verwijderd of afgedicht, het vertrouwen in je lichaam moet soms weer groeien. En dat is oké. Gun jezelf die tijd. Praat erover. Wees mild voor jezelf als je niet meteen op volle kracht draait.

Sommigen ervaren na de operatie juist een soort herwaardering voor het leven. Je wordt je bewuster van wat je wél kunt. Van kleine dingen: een wandeling zonder pijn, een maaltijd zonder slikproblemen, diep ademhalen zonder druk op je borst. Dat zijn geen kleine overwinningen – dat is leven.

En dan vooruit

Je kunt meestal gewoon weer werken, sporten (met beleid) en genieten van het leven. Misschien zelfs méér dan daarvoor. En nee, je hoeft je niet te laten definiëren door een vaatafwijking of een operatie. Jij bent niet je divertikel. Je bent een mens met een verhaal – en dit was een hoofdstuk. Niet het einde, maar een nieuwe bladzijde.

Hoe ziet de toekomst eruit? (prognose)

Een divertikel van Kommerell klinkt misschien als iets uit een medische thriller, maar voor veel mensen is het iets waar ze pas van horen nadat het bij toeval ontdekt wordt. De toekomst? Die hangt af van een paar dingen: de grootte van het divertikel, of het klachten geeft, en of er andere afwijkingen meespelen in de slagaders van de borstkas.

Soms blijft het rustig. Helemaal stil. Geen klachten, geen zorgen. Dan volstaat regelmatige controle, meestal via CT of MRI. Gewoon een soort APK van je lijf. Maar groeit het divertikel of zijn er klachten – zoals moeite met slikken of een beklemmend gevoel op de borst – dan komt behandeling in beeld. Meestal via een operatie of een endovasculaire ingreep (zeg maar: van binnenuit).

Het goede nieuws? De vooruitzichten na een succesvolle ingreep zijn over het algemeen heel goed. Veel mensen gaan daarna weer door met hun leven, zónder constante zorgen. Het vraagt wel een stukje waakzaamheid – maar het hoeft je leven niet te overheersen.

Wat kan er misgaan? (complicaties)

Een divertikel van Kommerell klinkt onschuldig, maar zoals met veel dingen in het lichaam: als het fout gaat, kan het goed misgaan. Een van de meest serieuze risico’s is een aneurysma – een verwijding van de slagader die zo groot wordt dat hij kan scheuren. En een scheur in de grote lichaamsslagader? Da’s levensbedreigend.

Andere mogelijke complicaties:

• Druk op de luchtpijp of slokdarm, met als gevolg benauwdheid of moeite met eten.

• Ontstekingen of trombose in het divertikel (komt zelden voor, maar het kán).

• Risico bij zwangerschap: als er al een verwijding is, kan de verhoogde bloeddruk bij zwangere vrouwen extra risico geven.

Het lastige? Je voelt het vaak pas als het al wat serieuzer is. Vandaar: check-ups zijn geen overbodige luxe. Wacht niet tot je lijf luid begint te schreeuwen als het ook fluisterend al om aandacht vraagt.

Kun je het voorkomen? (preventie)

Een divertikel van Kommerell is meestal een aangeboren afwijking. Het is dus niet iets wat je krijgt door te veel stress, verkeerd eten of te weinig slapen. Maar: als je het hébt, zijn er zeker dingen die je kunt doen om erger te voorkomen.

• Regelmatige controle: vooral als je weet dat je het hebt, of als er familieleden zijn met een vergelijkbare aandoening.

• Bloeddruk onder controle houden – een hoge bloeddruk zet extra druk op de vaatwand. Dus: goed bewegen, gezond eten, niet roken, en misschien medicatie.

• Niet tillen alsof je een olympische gewichtheffer bent. Vermijd overbelasting.

• Luister naar je lijf: pijn op de borst, moeite met slikken, benauwdheid? Laat het checken.

Het is niet iets wat je had kunnen voorkomen, maar je hebt wél invloed op hoe het verdergaat. En dat is hoopvol. Geen paniek, wel alertheid. Geen doemdenken, maar bewust leven met een oog op je gezondheid.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het Kommerell divertikel. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.