Tot welk type echtgenote behoort u? (1941)

Last Updated on 10 augustus 2024 by M.G. Sulman

Het onderstaande artikel, oorspronkelijk gepubliceerd in De Indische Courant op 8 november 1941, biedt een fascinerende blik op de verschillende typen echtgenotes zoals die indertijd werden gezien. Een mooi tijdsbeeld. Het artikel analyseert waarom volmaakt gelukkige huwelijken zeldzaam zijn en wijst daarbij niet alleen naar de vrouw, maar ook naar de man als mogelijke oorzaak. In het belang van beide partijen wordt een overzicht geboden van verschillende types echtgenotes, variërend van de drukbezette huisvrouw tot de zogenaamde “schoolvos”. De Indische Courant was een Nederlandse krant die voornamelijk werd gelezen in Nederlands-Indië. Het vormde een belangrijke bron van nieuws en opinie voor de Nederlandse gemeenschap aldaar. Dit artikel wordt hieronder integraal overgenomen, waarbij de tussenkopjes en voetnoten zijn toegevoegd door schrijver dezes. Ook de afbeeldingen behoren niet tot het oorsponkelijke artikel. De spelling is gemoderniseerd.

Tot welk type echtgenote behoort u?

Er zijn echtgenoten en echtgenoten, en het is misschien wel aardig de verschillende typen te ontleden, zodat men zal kunnen begrijpen waarom volmaakt gelukkige huwelijken zo zeldzaam zijn. Men hoeft niet te beweren dat de vrouw altijd de schuldige is — integendeel, even vaak is het mislukken van een huwelijk aan de man te wijten. In elk geval is het in ‘t voordeel van beide partijen om de situatie te overzien.

De drukbezette huisvrouw

De vrouw die het altijd druk heeft is zonder uitzondering een zeer goede huisvrouw; haar belangstelling reikt zelden verder dan haar huishouden en haar rekeningen. Dag in dag uit is ze in de weer in haar huis, en is absoluut uitgeput en dodelijk vermoeid door de zorgen en zorgjes die ze zich maakt tegen dat het avond wordt. Haar huis en haar keuken zijn helder en schoon, nergens is ooit een vlekje te bekennen, het eten is goed, maar zo groot is de energie die ze verspilt aan allerlei kleinigheden, dat ze geen tijd heeft voor andere dingen, die buiten haar huishouding staan — interesses, welke haar enigszins een kameraad van haar man zouden kunnen maken.

Als hij thuiskomt na een dag van hard werken, overstelpt ze hem met verhalen over haar huishoudelijke zorgen en dergelijke kleinigheden, waarvoor hij weinig belangstelling heeft, die hij niet begrijpt of die hem zelfs vervelen op den duur, vooral als hij niets liever wil dan rustig zitten. Als hij tracht van de moeilijkheden in zijn werk te vertellen, of wat spreken wil over de dingen die hem buiten zijn werk interesseren, dan merkt hij dat ze niet met onverdeelde aandacht luistert, dat ze met haar gedachten ergens anders is, dat ze in elk geval de gang van zijn conversatie niet volgt. Ze is bijna altijd te veel bezig met haar eigen zaken om zijn interesses en pleziertjes te delen, en dikwijls geneigd aanspraak te maken op zijn tijd als hij juist in beslag genomen wordt door kantoorwerk. Zodoende ontstaat er een wijde kloof, en langzamerhand zoekt hij zijn toevlucht meer en meer in zijn club, en wordt zij thuisgelaten met haar verstel- of breiwerk.

Als een van deze twee mensen ervan beschuldigd zou worden dat ze elkaar verwaarlozen, zouden ze beiden zeer verrast zijn, en de vrouw zou zich beslist gegriefd voelen. Ze zou de nadruk leggen op haar huishoudelijke talenten en de uitstekende organisatie van haar huishouden, want ze is niet van het type dat beseft dat geestelijk voedsel even belangrijk is als lichamelijke verzorging. Kameraadschap is een kostbare factor in het huwelijk en moet gekoesterd worden, en dit is slechts mogelijk door het aankweken van sympathie en gezamenlijke geestelijke interesses.

Verveling te allen tijde moet de eerste zorg zijn van elke vrouw. Laat uw huis geen saai verblijf worden, want hoe goed de huishouding ook loopt, saaiheid zal op den duur elke bekoring voor de man eraan ontnemen. Men moet zorgen dat hij met plezier het uur tegemoet ziet, gedurende de inspannende en soms vervelende kantooruren, dat hij weer thuis zal zijn. En dit is slechts mogelijk als de vrouw niet alleen en uitsluitend belang stelt in haar kleine wereld van huishouden en bedienden.

Noodzakelijk als deze onderdelen zijn, is het toch van belang dat ze een interesse aan de dag legt en ontwikkelt in de beslommeringen en bezigheden van haar man, en in de dingen waarheen zijn belangstelling buiten kantooruren uitgaat.

De slonzige vrouw

Haar directe tegenstelling is de slonzige vrouw, die geen idee heeft van zuinigheid of ordelijkheid. Als ze geld heeft, doen de bedienden de huishouding voor haar, en overal ontbreekt merkbaar de hand van de zorgvolle huisvrouw. Kan ze dergelijke goed getrainde bedienden niet bekostigen, dan maakt het gehele huis steeds een slordige indruk en zijzelf wordt een humeurige, vermoeide vrouw, want ze heeft niet het minste idee van organisatie, en ze kan geen leiding geven. Hoe ook de geldelijke hulpbronnen van dergelijke vrouwen zijn, groot of klein, ze komt eeuwig en altijd te kort, want ze heeft absoluut geen notie van zuinig beheer. Zelfs als ze een zeer goed inkomen heeft, slaagt ze er niet in toe te komen, en als haar middelen beperkt zijn, duurt het meestal niet lang voor haar echtgenoot in de schuld zit. Het huwelijksgeluk verdwijnt langzamerhand, want comfort en gezelligheid zijn onbekende begrippen als de meesteres van het huis een slordig karakter heeft. Het doen van de huishouding wordt een voortdurende worsteling, totdat de vrouw een nerveus wrak wordt. Binnen enkele jaren ontdekt de man dat hij een neurotische echtgenote tot zijn last heeft, een slecht lopend huishouden en een stapel onbetaalde rekeningen. Jonge vrouwtjes beseffen aanvankelijk niet welk een grote fout zij begaan met deze zorgeloosheid en onverschilligheid waar het haar huishoudelijke aangelegenheden betreft.

De knorrige vrouw

Vrouwen zijn door de eeuwen heen voor schrijvers, Shakespeare niet uitgezonderd, dankbare objecten geweest, en het staat wel zeer duidelijk vast dat een knorrige vrouw geen gelukkige sfeer schept. Ze speelt de rol van een kleine dictator in haar huis, en haar echtgenoot en kinderen moeten slaafs zijn en van nul en gener waarde, of anders is er geen vrede in huis. Van de morgen tot de avond toont zij haar meerderheid op elk gebied, tot ze werkelijk onuitstaanbaar wordt. Alles moet zo zijn als zij het wil en elke tegenspraak leidt tot ruzies en tenslotte (echt vrouwelijk) tot een stortvloed van tranen. Terwijl ze zich overal in mengt en maakt dat de mensen of in opstand komen of zich terugtrekken, speelt zij altijd de rol van martelares en van de meest onbegrepen vrouw ter wereld. Zo groot is de bitterheid die zij veroorzaakt, dat ook al haar goede pogingen over het hoofd gezien worden en ze in het geheel geen waarde krijgt die ze werkelijk verdient. In werkelijkheid is ze een tamelijk tragische figuur, want door haar vitberigheid schept ze een sfeer van opgekropte woede om zich heen, welke tenslotte resulteert in de ontbinding van het gezin. Het huis wordt meer een gevangenis dan een toevlucht, en de kinderen wachten vol ongeduld tot ze groot genoeg zijn om eruit te ontsnappen. De echtgenoot wordt of een vermoeide, eenzelvige man, of hij zoekt zijn genoegens en zijn rust ergens anders. De vrouw zelf leeft steeds een eenzamer bestaan en ze begrijpt er in het geheel niets van, want ze vindt dat ze zoveel gegeven heeft, maar niets heeft teruggekregen. Vrees kan nooit iets anders dan wrok baren, dwang kan nooit harten winnen.

De uithuizige vrouw

De uithuizige vrouw is langzamerhand een gewoon verschijnsel geworden onder de moderne vrouwen. Zoveel ellende wordt veroorzaakt door dit type echtgenote, want ze heeft niets waarmee ze haar gezinsleven kan opbouwen. Ze schuift alles opzij dat tussen haar genoegens dreigt te komen, en daarom kan ze het idee niet verdragen om kinderen te hebben, want de zorg voor hen zou haar dwarsbomen in de uitoefening van haar maatschappelijke plichten. En als ze er een heeft, wordt de zorg ervoor geschoven op de bedienden, en het kind groeit op in een huishouden waarin de spil ontbreekt.

Tenzij de echtgenoot haar leven kan en wil delen, wordt ook hij op de achtergrond geschoven en heeft hij een leven te leiden van eenzaamheid, als hij geen ander gezelschap zoekt. Zulke vrouwen brengen haar avonden gewoonlijk door in dansgelegenheden, op cocktail- en bridgeparties, en maken van de nacht een dag, terwijl haar echtgenoten de gehele dag werken om haar deze genoegens te kunnen verschaffen. Er bestaat weinig contact tussen hen beiden en zij aarzelt niet om zijn huis te vullen met haar slag van mensen, en als hij niet van een geduldige en laat-haar-maar natuur is, dan volgt ruzie de orde van de dag, terwijl het eind een blijvende verwijdering is.

De vrouw met een overdreven moederinstinct

Dan is daar de vrouw, die aan babyphobia¹Het woord “babyfobie” wordt in de context van de tekst niet correct gebruikt. “Fobie” betekent een intense, irrationele angst voor iets, terwijl in de tekst eerder wordt verwezen naar een overmatige fixatie op de baby na de geboorte, waarbij de moeder haar aandacht volledig op de baby richt en andere verantwoordelijkheden, zoals de relatie met haar echtgenoot en het huishouden, verwaarloost. Een meer geschikte term zou bijvoorbeeld “overmatige moederliefde, “obsessieve moederzorg” of “overdreven moederinstinct” zijn geweest, omdat het hier niet gaat om angst voor baby’s, maar om een ongezonde mate van toewijding aan het kind ten koste van andere aspecten van het leven. gaat lijden na de geboorte van het eerste kind — echtgenoot, huishouding, en al het andere worden op de achtergrond geschoven, zo wordt al haar aandacht in beslag genomen door de baby. Het is een hevige vorm van moederliefde, die noch het kind noch zijn ouders enig goed doet. De vrouw kan geen tijd vinden voor haar man, zo gaat ze op in de baby. En dan, op een mooie morgen, als het kind groot genoeg is om geen voortdurende zorg meer te eisen, komt ze plotseling tot de ontdekking dat ze veel, zo niet alles, verloren heeft! Haar echtgenoot is van haar vervreemd, het huishouden wordt mechanisch gedreven door bedienden en haar poging om er weer in te komen, wordt enigszins als indringerigheid beschouwd, en iedereen heeft geleerd om het zonder haar te doen.

De schoolvos

Een zeer onbevredigd type vrouw is de schoolvos, die of te intellectueel of te artistiek is om neer te dalen tot de dagelijkse aardse beslommeringen. Haar man moet zijn detective-verhalen voor haar verstoppen, omdat zij er een walg van heeft. Hij moet ook leren de literatuur en de kunst te appreciëren die zij op prijs stelt, kortom, ze tracht hem in woord en daad te overtuigen van haar intellectuele superioriteit. Dingen van hoge artistieke waarde moeten voor haar gewaardeerd kunnen worden, en daarom geeft ze fel af op de eenvoudige films, welke haar man waardeert, en weigert ze absoluut er een te zien.

Zodoende is hij gedwongen films te zien, die een belangrijk probleem behandelen of tooneelstukken die slechts de inspanning van het dagelijks werk verhogen en geen ontspanning brengen. Ze wil ook anderen doordringen van haar superioriteit, en haar man ontkomt zeker niet aan dit lot. Ze wordt een bijna onaangename persoonlijkheid die geen vrienden kan winnen, doch vele vleiers schept, hetgeen tenslotte op haar eigen hoofd neerkomt, want ze leidt op het laatst een volkomen onbevredigend en teleurstellend bestaan.

De ware vrouw

De ware vrouw is in het geheel geen volmaakt persoontje. In werkelijkheid is ze een alledaagse vrouw met een onuitputtelijk vermogen om te geven en een speciale soort tact. Voor haar is het huwelijk evenzeer een beroep als elke andere betrekking voor een andere vrouw, en van den aanvang al gaat zij met een zeker psychologisch inzicht te werk. Ze beseft hoe belangrijk het is om haar man werkelijk te leren kennen, daar ze immers een groot gedeelte van hun dagen tezamen moeten doorbrengen. Ze geeft iedereen een bepaald plaatsje en neemt alle teugels in haar kleine handen, zonder iemands autoriteit of haar persoonlijkheid op te dringen. Ze geeft haar man wat hij het meest nodig heeft, en zorgt dat ze in staat is aan al zijn eisen te voldoen. Haar huis is altijd een warm thuis, evenals haar kinderen, doch ze zijn alle secundair in vergelijking met haar man, want ze beseft zeer duidelijk dat zij beiden de kern van het gezin en het huis vormen. Zijn vreugden en zijn zorgen worden altijd door haar gedeeld, en ze is altijd een toegewijd toehoorster en iemand met wie hij altijd samen zijn problemen oplost. Zo komt het dat er van gescheidenheid tussen twee van zulke mensen geen sprake is. Zij is een vrouw met hoge principes, geen opstandige vrouw, maar een die genoeg eigen wil bezit om hem de andere zijde van een geval te doen inzien. Maar het is voor haar noodzakelijk ervoor op te passen dat hij haar niet als iets vanzelfsprekends gaat beschouwen en als iets dat nu eenmaal bij hem hoort. Ze moet genoeg vrouwelijkheid bezitten om zijn interesse te blijven wekken, terwijl hij zeker moet zijn van haar liefde en trouw.

Tot slot

In ons leven vinden we veel van zulke typen van mensen. Verschillende oorzaken leiden tot het vormen van bovengenoemde naturen. Voor een groot deel is de opvoeding er de oorzaak van, doch ook de eigen aanleg, maar voor een nog groter deel is de vorming afhankelijk van de wijze waarop deze vrouwen in hun jeugd behandeld zijn. Echtgenoten moeten er dikwijls voor boeten als ze niet geduldig en standvastig tegenover hun vrouwen staan, en veel door de vingers zien. Vele van de minder wenselijke soorten vrouwen zouden te verbeteren zijn als de mannen de moeite namen om haar de verreikende gevolgen en invloeden van haar handelingen te doen inzien.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over deze typologie uit de jaren ’40 van de vorige eeuw, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.