Scheppingsdagen in Genesis: het scheppingsverhaal in de Bijbel

Last Updated on 28 februari 2024 by M.G. Sulman

Het boek Genesis, dat het ontstaan van alles vertelt, opent met twee indrukwekkende scheppingsverhalen. Gn 1:1-2:4a trapt af, met het laatste vers als een spannende overgang naar het tweede scheppingsverhaal, wat inzoomt op de schepping van de mens (Gn 2:4-25). In het eerste verhaal neemt God de rol aan van de ultieme Creator van hemel en aarde en dit gebeurt in een krachtige zesdaagse creatieve uitbarsting. De climax? De zevende dag, die de sabbat wordt. Een dag van volledige rust. God, als Schepper, spreekt, scheidt, en creëert uit het niets met de simpele kracht van Zijn woorden (‘En God zei, en het was er’). In het Bijbelse scheppingsverhaal komt naar voren dat alles in de schepping zijn oorsprong vindt in God. Zelfs de hemellichamen, die in de godsdienst van de Babyloniërs als de bijzondere vertegenwoordigers van godheden werden beschouwd, zijn slechts Zijn schepsels.¹

*De schepping van Adam is een onderdeel van het fresco op het gewelf van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad geschilderd door Michelangelo rond 1511 / Bron: Wikimedia Commons*

Inhoud verberg

1 Genre

2 Scheppingsdagen in Genesis

3 Opbouw van het scheppingsverhaal in de Bijbel

4 Waarom zijn er twee scheppingsverhalen?

5 Reacties en ervaringen

Genre

Het scheppingsverhaal in het Bijbelboek Genesis beschrijft de schepping van de wereld door God in zes dagen. Genre: Scheppingsverhaal (proza / historie).

Scheppingsdagen in Genesis

De zes scheppingsdagen op een rij:

Eerste dag: God scheidt het licht van de duisternis en noemt het dag en nacht.
Tweede dag: God scheidt het water boven de hemel van het water onder de hemel en creëert de lucht.
Derde dag: God scheidt het water van het droge land, maakt de zeeën en het land, en doet planten en bomen groeien.
Vierde dag: God schept de zon, maan en sterren om licht te geven en de dag en nacht te reguleren.
Vijfde dag: God schept de vissen in de zee en de vogels in de lucht.
Zesde dag: God schept landdieren en uiteindelijk de mens, Adam en Eva, naar Zijn eigen beeld. Op de zevende dag rustte God, wat leidde tot de instelling van de sabbat als een dag van rust en aanbidding.

Opbouw van het scheppingsverhaal in de Bijbel

De passage in Genesis volgt een gestructureerde opbouw met twee parallelle blokken van drie dagen, uitmondend in een climax: de sabbat.²

Titelvers (1:1): Het boek begint met een krachtig titelvers.
Beginsituatie (1:2): De aarde is aanvankelijk woest en leeg, wat de start van de schepping markeert.
Eerste blok van drie dagen:
- 1e dag (A – 1:3-5): God creëert licht, waarmee dag en nacht ontstaan.
- 2e dag (B – 1:6-8): Het uitspansel, oftewel de hemel, wordt gevormd.
- 3e dag (C – 1:9-13): Het droge land wordt zichtbaar, en de zeeën worden gevormd.
Tweede blok van drie dagen:
- 4e dag (A’ – 1:14-19): De zon, maan en sterren verschijnen als lichten aan het hemelgewelf.
- 5e dag (B’ – 1:20-23): Zeeën worden gevuld met dieren en vogels bevolken de lucht.
- 6e dag (C’ – 1:24-31): Landdieren en ten slotte de mens worden geschapen.
Climax: Sabbat (2:1-3): De schepping wordt bekroond met de zevende dag, de sabbat, waarop God rust.
Afsluitend vers (2:4a): Dit vers vormt een overgang naar het tweede scheppingsverhaal.³

Samenvatting van de zeven dagen:

Dagen 1-3: De basis wordt gelegd met licht, hemel, en land.
Dagen 4-6: De dagen worden verder uitgewerkt met respectievelijk zon, maan en sterren, zeedieren en vogels, en landdieren en mens.
Deze structuur onthult een symmetrie, waarin de dagen 1-3 en 4-6 parallel lopen en uitmonden in de zevende dag, de door God geheiligde rustdag.
Elke dag voegt nieuwe elementen toe aan de schepping, waardoor een harmonieuze en volledige wereld ontstaat.

Waarom zijn er twee scheppingsverhalen?

De aanwezigheid van twee verschillende scheppingsverhalen in Genesis hoofdstuk 1 en 2 duidt niet op een tegenstrijdigheid, maar kan gezien worden als een complementaire benadering van de schepping.⁴ Genesis 1 begint met de algemene volgorde van de schepping, terwijl Genesis 2 inzoomt op specifieke details, vooral die van de zesde dag.

In Genesis 1:1 lezen we: “In het begin schiep God de hemel en de aarde.”⁵ Later, in Genesis 2:4, lijkt een tweede scheppingsverhaal te beginnen. De vermeende tegenstrijdigheid ontstaat vaak door onjuiste interpretaties. Het zijn echter geen afzonderlijke verhalen die elkaar tegenspreken; ze vullen elkaar aan.

Een mogelijke verwarring ontstaat rond de plantengroei. Genesis 1:11 beschrijft de schepping van vegetatie op de derde dag, terwijl Genesis 2:5 suggereert dat er vóór de menselijke schepping geen planten waren. Deze schijnbare tegenstrijdigheid verdwijnt wanneer we de Hebreeuwse termen voor “vegetatie” in overweging nemen. Genesis 1 verwijst naar vegetatie in het algemeen, terwijl Genesis 2 specifiek doelt op agrarische vegetatie die afhankelijk is van menselijke zorg.

Een vergelijkbare situatie doet zich voor bij het dierlijke leven. Genesis 1:24-25 vermeldt de schepping van dieren op de zesde dag, en Genesis 2:19 lijkt te suggereren dat God de dieren na de mens schiep. Een zorgvuldige vertaling of lezing toont echter dat God alle dieren vormde en ze vervolgens bij de mens bracht om namen te ontvangen.

Beide verhalen conflicteren niet met elkaar, maar vormen een coherent geheel. Genesis 1 schetst de algemene volgorde, terwijl Genesis 2 inzoomt op de zesde dag en belangrijke details verstrekt. Deze literaire aanpak biedt een dieper begrip van de schepping zonder dat daarbij sprake is van tegenstrijdigheid.

*Chronologie Van de Wereldgeschiedenis (Konemann Verlaggesellschaft), 2003*

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.