Last Updated on 10 juni 2023 by M.G. Sulman
De officiële benaming van de gewone wrat is verruca vulgaris. Gewone wratten zijn kleine, onschadelijke, plaatselijke verdikkingen van de opperhuid, die worden veroorzaakt door ‘humane papillomavirussen’, ook wel HPV genoemd. Dit virus komt op de huid en slijmvliezen voor. Van het virus zijn momenteel meer dan honderd typen bekend. Het uiterlijk van wratten kan verschillen, afhankelijk van de aard van de wrat en waar deze zich bevindt op het lichaam. De meeste wratten kenmerken zich door de volgende symptomen; het zijn verheven, bloemkoolachtige en vast aanvoelende uitgroeisels en scherp afgegrensd van de omringende, gezonde huid. Gewone wratten verdwijnen meestal zonder behandeling, hoewel het één tot twee jaar kan duren en er zich in de buurt nieuwe kunnen ontwikkelen. Sommige mensen kiezen ervoor om hun wratten door hun huisarts te laten behandelen, omdat thuisbehandeling onvoldoende soelaas biedt en de wratten hinderlijk, zich verspreiden of een cosmetisch probleem zijn.
Wat zijn gewone wratten?
Gewone wratten zijn kleine, korrelige huiduitgroeisels die het vaakst op je vingers of handen voorkomen. Gewone wratten voelen ruw aan en vertonen ook vaak een patroon van kleine zwarte stippen, dit zijn kleine, gestolde bloedvaten. Veel voorkomende wratten worden veroorzaakt door een virus en worden overgedragen door aanraking. Het kan twee tot zes maanden duren voordat een wrat zich ontwikkelt nadat je huid is blootgesteld aan het virus. Gewone wratten zijn meestal onschadelijk en verdwijnen uiteindelijk vanzelf. Maar veel mensen kiezen ervoor om ze te verwijderen omdat ze ze vervelend of beschamend vinden.
Vóórkomen
Wratten komen veel voor bij kinderen. De meeste gevallen doen zich voor in de leeftijd van 12 tot 16 jaar. Ongeveer 30% van de wratten verdwijnen vanzelf binnen 6 maanden. De meeste wratten zullen zonder enige behandeling binnen 3 jaar verdwijnen.1Al Aboud AM, Nigam PK. Wart. [Updated 2022 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431047/
Symptomen van gewone wratten
De gewone wrat, is een rond, scherp begrensd en sterk verhoornend (eeltachtige plekken) bloemkoolachtig uitgroeisel van de huid. Ze hebben een vleeskleurig of bruin aspect.
Gewone wratten bestaan uit een kern van bindweefsel met bloedvaten, en is bekleed met laagjes epitheelweefsel (dat alle oppervlakken van het menselijk lichaam bedekt). Door de aanwezigheid van de bloedvaatjes kan de wrat gemakkelijk gaan bloeden wanneer je eraan gaat krabben.
Vaak heb je last van meerdere wratten tegelijk, vooral aan de handen, vooral rond de nagel, soms op de knieën, de ellebogen en het gezicht.
Oorzaken van gewone wratjes
In de meeste gevallen worden wratten veroorzaakt door humaan papillomavirussen (HPV): de pathogenen dringen de huidcellen binnen via kleine verwondingen en scheurtjes en veroorzaken een ongecontroleerde celreproductie. De indringers dwingen de menselijke gastheercellen om meer virussen te produceren. De ziekteverwekkers zijn verschillende soorten HPV. Gewone wratten worden bijvoorbeeld meestal veroorzaakt door HPV-typen 1, 2, 4 en 7.
Wratten zijn besmettelijk
Wratten zijn besmettelijk. HPV is een zeer besmettelijk virus dat via wondjes, schrammen of barstjes in de huid het lichaam binnen kan dringen. Wanneer de wratjes opengaan, spontaan of door te wrijven of krabben, dan komt het besmettelijke vocht eruit. Je kan besmet worden door direct contact met dit vocht, via voorwerpen zoals handdoeken, deurknoppen of samen in bad zitten. De incubatietijd – dat is de periode tussen een besmetting en het ontstaan van een wrat – kan 3 tot 6 maanden of zelfs langer bedragen.
Risicofactoren
Mensen met een hoger risico op het ontwikkelen van gewone wratten zijn onder meer:
- Kinderen en jongvolwassenen, omdat hun lichaam mogelijk geen immuniteit tegen het virus heeft opgebouwd.
- Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv/aids of mensen die orgaantransplantaties hebben ondergaan.
Wratten behandelen of met rust laten?
Er zijn artsen die zeggen dat je wratten het beste met rust kunt laten. De meeste mensen ontwikkelen een immuunrespons die ervoor zorgt dat wratten vanzelf weggaan. Een vijfde van alle wratten verdwijnen binnen zes maanden en ongeveer tweederde van alle wratten zijn verdwenen binnen twee jaar. Als de wrat echter maar niet wil verdwijnen, of als je hem lelijk vindt of hij zit je in de weg, dan kun je proberen de wrat weg te krijgen met zelfhulpmiddelen en je maakt een afspraak met je huisarts.
Onderzoek en diagnose
Lichamelijk onderzoek
Wratten zijn meestal te herkennen aan hun typische uiterlijk. Je huisarts onderzoekt de huid zorgvuldig. In onduidelijke gevallen gebruikt hij een gereflecteerde dermatoscoop, dat wil zeggen een vergrootglas met ingebouwde lichtbron. Een dermatoscoop bevat een scherpe lichtbron en een loep die over het algemeen tien keer vergroot. Als de groei op het slijmvlies zit, kan de arts het gebied ook met azijnzuur deppen. Dit kan helpen bij het stellen van de diagnose, aangezien het wrattenweefsel wit wordt terwijl het omringende slijmvlies niet van kleur verandert.
Weefselonderzoek
Bij twijfel neemt de arts onder plaatselijke verdoving een klein weefselmonster (biopsie) en laat dit in het laboratorium onderzoeken. Op deze manier kan hij de diagnose ‘wrat’ stellen en ook een kwaadaardige verandering uitsluiten.
Behandeling van wratten
De meeste wratten verdwijnen vanzelf binnen twee jaar. Ze worden verwijderd omdat ze besmettelijk en cosmetisch minder aantrekkelijk zijn. De behandeling richt zich op vernietiging van het weefsel van de wrat, aangezien het virus zich in de cellen van de wrat ophoudt. De wrat kan op verschillende manieren verwijderd worden:
- met aanstipvloeistoffen of -zalven op basis van salicylzuur, formaldehyde of glutaraataldehyde;
- met vloeibaar stikstof (bevriezing);
het elektrisch wegbranden van wratten; - het onder lokale verdoving uitlepelen van wratten met een speciaal lepelvormig instrument;
- door lasertherapie toe te passen.
Wat kan de huisarts doen bij gewone wratten?
Afwachtend beleid
Bij wratjes op bijvoorbeeld de handen kan in eerste instantie worden volstaan met een afwachtend beleid. Grofweg de helft van de wratten verdwijnt spontaan binnen een jaar. Wanneer je last hebt van hardnekkige wratten (wratten die niet weggaan) en thuisbehandeling niet helpt, kan je arts een van de volgende maatregelen nemen. De keuze is afhankelijk van de locatie van de wrat, de mate waarin je er last van hebt en je persoonlijke voorkeur. Artsen kiezen in de regel voor de minst pijnlijke optie, vooral bij jonge kinderen.
Bevriezing (cryotherapie, of vloeibare stikstof therapie)
Je huisarts kan vloeibare stikstof gebruiken, waarmee je wrat wordt vernietigd door bevriezing. Deze behandeling heet cryotherapie. Deze behandeling is meestal slechts in lichte mate pijnlijk en is in de praktijk effectief gebleken, hoewel je soms meerdere behandelingen nodig hebt. Het is de bedoeling dat er een blaar ontstaat waarbij de wrat in het blaardak achterblijft. Na het indrogen valt het blaardak met de wrat er spontaan af. In de spreekkamer gebeurt deze behandeling met vloeibare stikstof bij een temperatuur van minus 196 °C. Het wordt daarom als effectiever beschouwd dan zelfbehandeling met minder koude sprays die je koopt bij de drogist of apotheek.
Wegbranden van een wrat (elektrocoagulatie)
Het is ook mogelijk om de wrat weg te branden. Bij wegbranden wordt de wrat en de omringende huid weggebrand door middel van elektrocoagulatie.
Uitlepelen of wegsnijden
Je huisarts kan de wrat ook wegsnijden of uitlepelen met een speciaal instrument. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. Na het verwijderen van de wrat wordt het wondje dichtgeschroeid. Nadeel van deze methode is de kans op blijvende littekens en terugkeer van de wrat. Na het uitlepelen kunnen er nog cellen in de huid achterblijven waardoor een nieuwe wrat kan ontstaan.
Bleomycine in de wrat spuiten
Bij hardnekkige wratten kan de dermatoloog (huidarts) een behandeling overwegen, waarbij het celdelingremmende geneesmiddel bleomycine in de wrat wordt gespoten. Bleomycine is een celremmend middel dat gebruikt wordt in de chemotherapie.
Zelfzorgmaatregelen
Wat kan jezelf doen tegen gewone wratten?
Wratten zelf insmeren met salicylzuurzalf
Je kunt zelf een gewone wrat proberen we te halen door middel van wrattentinctuur, welke zonder recept verkrijgbaar is bij de drogist of apotheek. Door de gewone wrat dagelijks aan te stippen met wrattentinctuur, zal deze verweken en mogelijk op den duur verdwijnen. Wrattentinctuur bevat salicylzuur, wat de hoornige en normale huid aantast, zodat deze loslaat. Doordat het zuur ook de normale huid aantast, wordt aangeraden om de omliggende huid vooraf te beschermen met vaseline. De vloeistof kan druppelsgewijs aangebracht worden met een applicator. Lees van te voren goed de bijsluiter. Het is vaak te gebruiken bij kinderen vanaf 4 jaar (en uiteraard volwassenen).
Wratjes zelf bevriezen
Je kunt ook middeltjes kopen waarmee je de wrat weghaalt via de bevriezingsmethode (cyrotherapie).
Overige plaatselijke (zelfzorg)behandelingen
Soms worden hardnekkige wratten behandeld met ducttape, difencypron, 5-fluorouracil, fotodynamische therapie of interferon, maar de effectiviteit van deze behandelingen is anno 2023 niet wetenschappelijk aangetoond. Sommige mensen brengen huismiddeltjes zoals appelazijn of tea tree-olie op het getroffen gebied aan om de wratten te verwijderen. Er is ook geen wetenschappelijk bewijs dat deze methoden effectief zijn of beter werken dan salicylzuurzalf of cryotherapie.
Verloop en prognose
Wratten zijn over het algemeen onschadelijk. Zodra het lichaam het virus dat het veroorzaakt met succes bestrijdt, verdwijnt het vanzelf (vaak zonder achterlating van ene litteken). Dit kan echter weken tot maanden of nog langer duren. Onderzoek onder schoolkinderen en tieners met wratten toont aan dat ongeveer vijftig procent na een jaar wratvrij was en ongeveer zeventig procent na twee jaar. Er zijn geen vergelijkbare onderzoeken bij volwassenen.
Hoe snel de kleine huidgroei in individuele gevallen verdwijnt, hangt van verschillende factoren af. Zo spelen het virus- en wrattype en de conditie van het immuunsysteem een rol. Wratten kunnen erg hardnekkig zijn bij mensen met een verzwakte lichaamsafweer.
Nadat je lichaam het wratje of de wratten heeft opgeruimd, dan ben je er niet immuun voor. Integendeel, de kans op recidief (terugkeer) is groot.
Preventie
Neem de volgen de maatregelen om het risico op het krijgen van gewone wratten te verkleinen:
- Vermijd direct contact met wratten. Dit geldt ook voor je eigen wratten.
- Krab niet aan wratten. Door krabben kan de wrat opengaan zodat het virus zich kan verspreiden.
- Gebruik niet dezelfde nagelvijl, puimsteen of nagelknipper voor je wratten als voor uw gezonde huid en nagels. Gebruik een wegwerpnagelvijl.
- Bijt niet op je vingernagels. Wratten komen vaker voor in de huid die kapot is. Knabbelen aan de huid rond je vingernagels opent de deur voor het virus. Het vormt de porte d’entrée voor het virus, dat wil zeggen de plaats waar de boosdoener het gezonde lichaam binnendringt.
- Verzorg jezelf met zorg. Vermijd het borstelen, knippen of scheren van gebieden met wratten. Gebruik een elektrisch scheerapparaat als je je moet scheren.
Video: Wratten – Wat zijn het en hoe kun je ze verwijderen?
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over (het verwijderen van) wratten. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
