Last Updated on 22 augustus 2024 by M.G. Sulman

Platte wratten staan ook wel bekend als vlakke wratten. De medische benaming is verrucae planae (verruca plana). Platte wratten worden net als gewone wratten (verruca vulgaris) veroorzaakt door het humaan papilloma virus (HPV). Doordat ze worden veroorzaakt door een virus, zijn wratten besmettelijk. Het virus kan worden overgedragen van persoon tot persoon via direct en indirect contact. Het virus kan ook andere plekken van het lichaam besmetten. Platte wratten zijn niet zeer besmettelijk. Het virus dringt in de huid via een plek op de huid dat beschadigd is. De zogenaamde porte d’entrée. De incubatietijd, dat is de tijd die verloopt tussen een besmetting en het ontstaan van een wrat, kan 3-6 maanden of zelfs langer bedragen.

*Platte wratjes op de kin / Bron: Wikimedia Commons*

Wat zijn platte wratten?

Platte wratjes zijn typische, zeer platte wratjes van gemiddeld 2-5 mm groot. Ze ontwikkelen zich meestal in grote clusters, die ergens tussen de 20 en 200 wratten bevatten. De voorkeursplekken voor deze lastpakken zijn de handruggen en het gelaat. Net als andere wratten worden deze veroorzaakt door een besmettelijk virus dat het humaan papillomavirus (HPV) wordt genoemd.

In vogelvlucht:

Kenmerk	Beschrijving
Medische naam	Verrucae planae (verruca plana)
Veroorzaakt door	Humaan papillomavirus (HPV), voornamelijk typen 3, 10, 28, 49
Voorkeursplekken	Gezicht, nek, handruggen, armen, benen, behaarde gebieden
Uiterlijk	Kleine, vlakke, gladde bobbeltjes; huidkleurig, witgrijs of lichtbruin
Grootte	1-5 mm in diameter
Aantal	Vaak in clusters van 20 tot 200 wratten
Besmettelijkheid	Matig besmettelijk via direct en indirect contact, vooral bij beschadigde huid
Symptomen	Meestal pijnloos, soms irritatie of lichte pijn bij wrijving
Leeftijdsgroep	Vooral bij kinderen en jongeren
Behandeling	Meestal verdwijnen ze vanzelf, maar kunnen worden behandeld met crèmes, bevriezing
Zelfzorg	Knoflookbehandeling, ducttape, hygiënische maatregelen
Complicaties	Zelden complicaties, kunnen soms terugkeren
Preventie	Handen wassen, huid schoon en droog houden, niet krabben of wrijven
Prognose	Platte wratten verdwijnen meestal vanzelf binnen 2 jaar

Synoniemen

Omdat platte wratten vaker bij kinderen voorkomen dan bij volwassenen, staan platte wratten ook wel bekend als juveniele wratten. Een andere term is vlakke wratten. De medische benaming is verrucae planae of verruca plana.

Wie krijgt het?

Wratten kunnen mensen van elke leeftijd treffen, maar komen het meest voor bij jongens en meisjes tussen de 12 en 16 jaar oud. Geschat wordt dat 20% van de schoolkinderen en ongeveer 10% van de algemene bevolking wratten heeft. Mensen met hiv of orgaantransplantaties of die chemotherapie ondergaan, hebben een grotere kans op wratten vanwege hun verzwakte immuunsysteem.

Oorzaken van platte wratten

Humaan papillomavirus

Het humaan papillomavirus (HPV) veroorzaakt alle soorten wratten. Er zijn meer dan 100 verschillende soorten, en de stammen 3, 10, 28 en 49 kunnen platte wratten veroorzaken. Deze stammen zijn goedaardig, terwijl andere stammen van HPV, zoals die welke de geslachtsorganen treffen, het risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker kunnen verhogen.

Risicofactoren

Je hebt meer kans om wratten te ontwikkelen als je:

huid-op-huidcontact hebt met een persoon die wratten heeft
een voorwerp aanraakt dat in contact is gekomen met een wrat
snijwonden of krassen hebt
slechte hygiëne in acht neemt
een verzwakt immuunsysteem hebt als gevolg van een ziekte of behandeling zoals chemotherapie, bestraling of bepaalde medicijnen

Kinderen en jongeren komen doorgaans vaker in nauw contact met het virus.

Verspreiding van het virus

Door aan een wratje te krabben kun je deze beschadigen en aldus het virus verspreiden, met als gevolg dat er nieuwe wratten ontstaan bij jezelf of bij anderen. Daarom is het ven belang om krabben te voorkomen. Vaak verdwijnen wratten spontaan binnen ongeveer 2 tot 3 jaar, omdat het lichaam afweerstoffen tegen het virus gevormd heeft. Platte wratten zijn goedaardig en veelal pijnloos.

Symptomen van platte wratten

Voorkeursplekken

De voorkeurslocaties van platte wratten zijn:

het gezicht, vooral bij kinderen en dan met name op het voorhoofd
de nek
de handruggen
de armen
de benen, vooral bij vrouwen die hun benen scheren en dan met name de scheenbenen
behaard gebied, vooral bij mannen die zich scheren

Verschijnselen

Platte wratten zijn enigszins verhoogde (platte), gladde en vlakke huidkleurige, witgrijze tot lichtbruine bobbeltjes, variërend in grootte van 1 tot 5 mm. De wratjes liggen maar iets hoger dan het huidoppervlak. Platte wratten zijn meestal talrijk en ze komen nogal eens voor als een zwerm met meerdere, soms wel tientallen tot honderd, wratjes, veroorzaakt door herinfectie als gevolg van krassen, krabben of scheren. Er komen grotere platte wratten voor, welke meestal bestaan uit een groep samengesmolten losse wratjes.

Soms ook irritatie

De meeste wratjes zijn pijnloos, ofschoon sommigen kunnen irriteren of pijn kunnen doen as ze in een gebied aanwezig zijn waar vaak tegenaan wordt gestoten of die onder druk staat. Het zijn goedaardige, onschuldige gezwellen. Medisch gezien vormen ze geen probleem, maar het euvel is vaak dat je je in verlegenheid voelt gebracht door hun aanwezigheid.

Verschil tussen platte wratten en andere wratten

Hieronder een overzicht waarin het verschil tussen platte wratten en andere veelvoorkomende wrattensoorten wordt weergegeven:

Platte wratten (verrucae planae):

Veroorzaakt door: HPV type 3, 10, 28, 49.
Uiterlijk: Kleine, vlakke, gladde bobbeltjes; huidkleurig, witgrijs of lichtbruin.
Locatie: Gezicht, nek, handen, armen, benen.
Groepering: Meestal in clusters van 20-200 wratten.
Leeftijdsgroep: Vooral bij kinderen en jongeren.
Besmettelijkheid: Matig besmettelijk.
Symptomen: Meestal pijnloos, soms irritatie.
Behandeling: Vanzelf verdwijnend; kan worden behandeld met tretinoïnecrème, bevriezing, laser.
Zelfzorg: Knoflook, ducttape.
Complicaties: Zelden; kunnen soms terugkeren.

Gewone wratten (verrucae vulgaris):

Veroorzaakt door: HPV type 2, 4, 7.
Uiterlijk: Ruwe, verhoogde, bloemkoolachtige bulten; huidkleurig of grijzig.
Locatie: Handen, vingers, knieën, ellebogen.
Groepering: Individueel of in kleine groepjes.
Leeftijdsgroep: Alle leeftijden, maar vaker bij kinderen.
Besmettelijkheid: Matig tot zeer besmettelijk.
Symptomen: Meestal pijnloos, soms pijnlijk bij druk of aanraking.
Behandeling: Bevriezing, aanstippen, laserbehandeling, salicylzuur.
Zelfzorg: Salicylzuur, ducttape.
Complicaties: Terugkerend; kan zich verspreiden naar andere delen van het lichaam.

Wratten op een vinger — *Gewone wratten op een vinger*

Voetzoolwratten of voetwratten (verrucae plantaris):

Veroorzaakt door: HPV type 1, 2, 4.
Uiterlijk: Platte of ingegraven bultjes, vaak met zwarte puntjes (bloedvaatjes).
Locatie: Voetzolen.
Groepering: Enkel of in clusters.
Leeftijdsgroep: Vooral bij jongeren en mensen die veel staan of lopen.
Besmettelijkheid: Besmettelijk via direct contact en besmette oppervlakken.
Symptomen: Pijnlijk bij lopen of druk.
Behandeling: Bevriezing, laser, salicylzuur, chirurgie.
Zelfzorg: Salicylzuur, ducttape, eelt verwijderen.
Complicaties: Kan terugkomen of zich verder verspreiden.

Genitale wratten (condylomata acuminata):

Veroorzaakt door: HPV type 6, 11.
Uiterlijk: Vlees- of grijsachtige bultjes of platte laesies in het genitale gebied.
Locatie: Geslachtsorganen, anale regio.
Groepering: Vaak in clusters.
Leeftijdsgroep: Seksueel actieve volwassenen.
Besmettelijkheid: Zeer besmettelijk via seksueel contact.
Symptomen: Meestal pijnloos, kan jeuken of irriteren.
Behandeling: Medicatie, bevriezing, laser, chirurgie.
Zelfzorg: Niet aanbevolen; medisch consult nodig.
Complicaties: Kan leiden tot complicaties zoals kanker (bij HPV type 16, 18 voor baarmoederhalskanker).

Waterwratjes (molluscum contagiosum):

Veroorzaakt door: Molluscum contagiosum-virus (MCV), behorend tot de pokkenvirussen. Dus technisch gezien zijn dit geen wratjes.
Uiterlijk: Kleine, ronde, huidkleurige of parelachtige bultjes met een centrale indeuking; vaak met een wasachtige kern.
Locatie: Gezicht, nek, romp, armen, en benen; bij volwassenen vaak in het genitale gebied.
Groepering: Meestal in groepjes, kan zich over het lichaam verspreiden.
Leeftijdsgroep: Vooral bij kinderen, maar ook bij volwassenen (vooral immuungecompromitteerden en seksueel actieve volwassenen).
Besmettelijkheid: Matig besmettelijk via direct huid-op-huidcontact of via besmette voorwerpen (zoals handdoeken).
Symptomen: Meestal pijnloos, kan soms jeuken of irriteren; ontsteking kan optreden wanneer het lichaam het virus probeert te bestrijden.
Behandeling: Vaak verdwijnen ze vanzelf binnen 6-12 maanden; kunnen behandeld worden met aanstippen, bevriezing, of laserbehandeling als ze lastig of storend zijn.
Zelfzorg: Vermijd krabben om verspreiding te voorkomen; goede hygiëne handhaven.
Complicaties: Zelden; kan zich soms verder verspreiden of ontstoken raken.

*Waterwratjes op het gelaat / Bron: Wikimedia Commons*

Onderzoek en diagnose

Platte wratten kan de arts diagnosticeren aan de hand van hun uiterlijk. Bij twijfel kan de arts een biopsie uitvoeren. Hierbij wordt een stukje weefsel weggenomen voor onderzoek onder de microscoop.

Behandeling van platte wratten

De wratjes verdwijnen vanzelf

De aandoening is self-limiting, dat wil zeggen dat de wratjes vanzelf verdwijnen zodra je immuunsysteem antistoffen tegen het specifieke HPV-virus heeft opgebouwd. Het natuurlijke beloop is enkele maanden tot maximaal twee jaar. Voordat ze verdwijnen en worden opgeruimd door het afweersysteem, kleuren ze vaak eerst even rood als gevolg van een lichte ontstekingsreactie.

Behandelmogelijkheden

Vanwege het klein formaat en het grote aantal, zijn platte wratten moeilijk te behandelen. Er zijn verschillende behandelmogelijkheden, zoals oppervlakkig bevriezen met wattenstaafjes, behandeling met tretinoïnecrème (vitamine A-zuur crème) of fluorouracil crème (Efudix®-crème).

Recidief (terugkeer)

Zelfs wanneer de behandeling succesvol is verlopen, betekent dit niet dat een recidief is uitgesloten. Zolang het eigen afweersysteem de boosdoener niet heeft opgeruimd, kan het betreffende humaan papillomavirus weer de kop opsteken.

Zelfzorg

Knoflook

We lazen ergens dat een homeopathische arts de wratten behandelde met knoflook.¹ Hoe gaat dat in zijn werk? Neem een teentje knoflook en pers deze uit. Voeg er citroensap aan toe en maak er een papje van. Laat deze substantie één nacht trekken. Daarna met een wattenstaafje op de wratten aanbrengen. Het ‘aanstippen’ dient drie keer per dag te gebeuren. Ieder dag een nieuw papje maken. Binnen één tot twee weken drogen de wratten uit en verdwijnen uiteindelijk. Het middel niet toepassen op gevoelige gebieden, zoals in het gelaat of vlakbij de ogen!

Ducttape

Wratten behandelen met ducttape, is ook een mogelijkheid. Ducttape op het getroffen gebied aanbrengen en een aantal dagen laten zitten, lijkt om onbekende redenen te werken.

Prognose

Platte wratten verdwijnen waarschijnlijk vanzelf en veroorzaken normaal gesproken geen complicaties . Sommige mensen willen er echter sneller vanaf zijn en gaan ermee naar de huisarts of gebruiken zelfzorgmiddelen die vrij verkrijgbaar zijn.

Wratten kunnen terugkeren en zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Mensen met wratten kunnen ze doorgeven aan anderen. Als een wrat groter wordt, bloedt of van kleur verandert, neem dan contact op met je huisarts.

Preventie

Het dragen van voetbescherming (zoals badslippers) bij openbare zwembaden kan de verspreiding van HPV helpen voorkomen. Omdat HPV zeer besmettelijk is, moeten mensen met wratten maatregelen nemen om verspreiding van het virus te voorkomen. Dit kun je doen door de volgende maatregelen in acht te nemen:

niet wrijven, krabben of plukken aan wratten
handen wassen na het aanraken van wratten, zelfs nadat je een crème hebt aangebracht
geen handdoeken of andere voorwerpen die in contact komen met de huid raken, delen met anderen
de huid schoon en droog houden
speelgoed goed schoonmaken
probeer niet zelf de wrat weg te snijden

Voorkom dat je HPV oploopt door:

niet andermans wratten aan te raken
altijd je eigen handdoek te gebruiken
het dragen van slippers in openbare zwembaden en kleedkamers

Hoewel een goede hygiëne en de bovenstaande voorzorgsmaatregelen kunnen helpen, kan je nooit helemaal uitsluiten dat je HPV oploopt.

*Verspreiding van platte wratten tegengaan / Bron: M.G. Sulman*

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over platte wratten, of tips geven hoe ze te behandelen. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.

Platte wratten: symptomen, oorzaken en behandeling