Last Updated on 11 mei 2023 by M.G. Sulman
Een werkstraf is een straf waarbij de rechter of het Openbaar Ministerie (OM) je verplicht een aantal uren zinvol en onbetaald werk laat verrichten onder toezicht van de reclassering. Het doel is tweeledig. Ten eerste dient het als vergelding en afschrikking. Ten tweede kan het bijdragen aan gedragsverandering (voorkomen van recidive) en re-integratie. De werkstraf kan voor sommige werkgestraften bovendien een manier zijn om te wennen aan structuur en (regulier) werk. Het kan ook ene opstapje zijn bij het vinden van een zinvolle dagbesteding. De reclassering hanteert duidelijke regels en afspraken met werkgestraften. Je moet je aan deze regels houden, anders draai je mogelijk alsnog de bak in.
Belang van de werkstraf
De werkstraf is een belangrijk onderdeel van het Nederlandse strafrecht. Jaarlijks voeren tienduizenden werkgestraften allerlei soorten werk uit. Hiermee doen ze iets terug voor de samenleving. Het helpt ook voorkomen dat ze opnieuw de fout ingaan. Dat heet in jargon: het voorkomen van recidive. Het zorgt ervoor dat de samenleving veiliger wordt. Hartstikke belangrijk dus.
Werkgestraften dragen bij aan de leefbaarheid van de buurt. Dit doen ze door rondslingerend vuil op te ruimen, oude speeltoestellen op te knappen, paden sneeuw- en ijsvrij te maken en in de spoelkeukens van zorginstellingen te werken.
Het uitvoeren van werkstraffen kan ervoor zorgen dat de veroordeelden hun gedrag veranderen en minder snel opnieuw in de fout gaan. Dit is niet alleen belangrijk voor de maatschappij, maar ook voor de veroordeelden zelf. Het kan hen namelijk helpen om hun leven weer op de rails te krijgen.
Uitleg: wat is een werkstraf?
Hoofdstraf
De werkstraf is een hoofdstraf. Dit betekent simpelweg dat de werkstraf thuishoort in het rijtje van geldboete en gevangenisstraf. Een werkstraf wordt opgelegd aan iemand die door de rechter of het Openbaar Ministerie schuldig is bevonden aan een strafbaar feit waarvoor een gevangenisstraf van maximaal zes maanden staat. Bij een werkstraf dien je dus een aantal uren onbetaald werk te verrichten.
Voorbeelden van een werkstraf
Dit werk wordt meestal uitgevoerd bij nonprofitorganisaties zoals ziekenhuizen, verpleegtehuizen, natuurgebieden en gemeentes. Het doel van de werkstraf is om de veroordeelde te laten boeten voor zijn of haar daad door iets terug te doen voor de samenleving. Daarnaast kan het uitvoeren van een werkstraf de kans op recidive verkleinen.
Maximale duur van de werkstraf
De maximale duur van een werkstraf is 240 uur, wat betekent dat de veroordeelde maximaal 240 uur onbetaald werk moet verrichten. Als de veroordeelde zich niet houdt aan de regels van de werkstraf, bijvoorbeeld door niet op te komen dagen of onvoldoende werk te verrichten, kan dit leiden tot een gevangenisstraf. Elke twee uur niet gewerkte tijd staat gelijk aan één dag in de gevangenis.
Hoe werkt de werkstraf?
Reclassering Nederland is verantwoordelijk voor het toezicht op de uitvoering van werkstraffen en zorgt ervoor dat deze op de juiste manier worden uitgevoerd. Werkgestraften ontvangen geen geld of beloning voor hun werk en kunnen niet zelf beslissen waar en wanneer ze werken. Dat bepaalt de reclassering. Als de werkgestrafte een opleiding volgt, een baan heeft of een eigen bedrijf runt, wordt hier wel rekening mee gehouden. Je kunt dan bijvoorbeeld de werkstraf voor een klein deel in de weekenden doen (als je dan vrij bent) en in je vakantie.
Er zijn twee soorten werkstraffen:
- de groepswerkstraf, waarbij werkgestraften onder toezicht van werkmeesters van Reclassering Nederland werken; en
- de individuele werkstraf, waarbij werkgestraften bij non-profitorganisaties worden geplaatst, zoals ziekenhuizen, buurthuizen en bejaardenhuizen.
Intakegesprek
Het doel van het intakegesprek is om een zo volledig mogelijk beeld van de werkgestrafte te krijgen, zodat de werkstrafcoördinator hem op een passend werkstrafproject kan plaatsen. Hiervoor raadpleegt werkstrafcoördinator verschillende systemen en overleg hij met de toezichthouder als de werkgestrafte ook onder toezicht van de reclassering staat.
Om de identiteit van de werkgestrafte te controleren, maakt de werkstrafcoördinator gebruik van de vingerscan als de vingerafdrukken van de cliënt in de SKDB aanwezig zijn. Is dit niet het geval, dan kan de identiteit vastgesteld worden met behulp van een geldig legitimatiebewijs.
Tijdens het eerste gesprek (het intakegesprek) geeft de werkstrafcoördinator informatie over het doel van de werkstraf, de rol van de reclassering in de werkstraf, welke informatie er over de cliënt wordt vastgelegd in het elektronische reclasseringsdossier, wat de cliënt kan zien en doen in het cliëntportaal en hoe de reclassering omgaat met privacy. Daarnaast bespreekt de werkstrafcoördinator ook welke informatie hij deelt met anderen en wanneer je hiervoor toestemming van de cliënt nodig hebt. Er wordt ook uitgelegd hoe de cliënt het privacyreglement kan inzien en hoe hij een klacht kan indienen. Tot slot bespreekt de werkstrafcoördinator de ‘Regels voor de werkstraf’ en de gevolgen als de cliënt zich niet aan de afspraken houdt.
Al deze informatie is van belang om ervoor te zorgen dat de werkgestrafte een goed beeld heeft van de werkstraf en wat er van hem verwacht wordt. Op die manier kan hij zo goed mogelijk meewerken aan de werkstraf en kan de reclassering hem daarbij ondersteunen.
Plaatsing op een werkstrafproject
De werkgestrafte kan zoals gezegd op twee soorten projecten worden geplaatst: externe werkstrafprojecten en interne groepsprojecten. Bij interne groepsprojecten werkt de cliënt samen met andere cliënten onder toezicht van een werkmeester, en dit kan zowel buiten in het groen als binnen in een werkplaats plaatsvinden. Bij externe projecten werkt de cliënt bij een andere organisatie, zoals een ziekenhuis of kringloopwinkel, en is de begeleider van de cliënt de contactpersoon. Het is belangrijk dat de werkstrafcoördinator de werkgestrafte goed kent (via een intakegesprek en dossierinformatie) en ook de werkstrafprojecten om een goede match te maken. Sommige externe projecten kunnen specifieke voorwaarden hebben, zoals niet veroordeeld zijn tot diefstal of een zedendelict.
Regels voor de uitvoering van de werkstraf
De werkstraf is sinds 2001 een volwaardige hoofdstraf, net als de geldboete en een celstraf die kan worden opgelegd door de rechter of de officier van justitie (in de vorm van een transactie). De reclassering bepaalt waar en wanneer de werkstraf wordt uitgevoerd, rekening houdend met de persoonlijke situatie van de veroordeelde. Tijdens de werkstraf moeten bepaalde regels worden gevolgd, waaronder op tijd komen, geen gebruik van telefoons of andere apparaten, het dragen van specifieke kleding en het werken volgens veiligheidsinstructies.
Als de werkgestrafte niet in staat is om naar het werk te komen, moet dit vóór 9.00 uur worden gemeld en kan er om bewijs van ziekte of afwezigheid worden gevraagd. Het gebruik van alcohol en drugs tijdens het werk is ten strengste verboden en overtreding van de regels kan leiden tot waarschuwingen of zelfs stopzetting van de werkstraf.
De werkgestrafte moet de reclassering informeren over eventuele veranderingen in zijn of haar persoonlijke situatie en toestemming geven voor het verstrekken van persoonlijke informatie aan het werkstrafproject.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de werkstraf, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
