Last Updated on 7 juni 2023 by M.G. Sulman
De stippelmotten, ook wel spinselmotten genoemd, behoren tot een groep vlinders in de Yponomeutoidea superfamilie. Ze zijn voornamelijk te vinden in de tropen en er zijn meer dan 700 soorten bekend. De rupsen hebben de neiging om gezamenlijke webben te weven, waarin ze zich ook verpoppen. Dit spinsel is stevig en biedt enige bescherming tegen vijanden. Hoewel de rupsen samenwerken bij het spinnen van de webben, vormen ze na de verpopping geen gemeenschap. De vlinders gaan direct na het verpoppen allemaal hun eigen weg. Sommige van deze soorten kunnen een plaag vormen in de landbouw, bosbouw en tuinbouw. Ze kunnen ook worden waargenomen in stedelijke gebieden, waar ze soms voor surrealistische taferelen zorgen door bomen, auto’s en straatmeubilair in te pakken met hun webben. Je kan spinselmotten op verschillende manieren bestrijden.
Wat zijn spinselmotten?
Kleine nachtvlinder
De spinselmot, ook bekend als Yponomeutidae, is een soort kleine nachtvlinder met een spanwijdte van ongeveer twee centimeter. Ze hebben witte voorvleugels bedekt met zwarte stippen en grijsbruine achtervleugels. Langs de randen van de vleugels bevinden zich lange franjes. De rupsen van de spinselmot hebben een lichtgele kleur met zwarte stippen en een zwarte kop. Ze kunnen een grootte van één centimeter of meer bereiken.
Kenmerken
- Kleine nachtvlinder
- Spanwijdte van ongeveer 2 centimeter
- Witte voorvleugels met zwarte stippen
- Grijsbruine achtervleugels
- Lange franjes langs de vleugelranden
- Rups met lichtgele kleur en zwarte stippen
- Rupsen kunnen een grootte van 1 centimeter of meer bereiken
- Gemeenschappelijke spinselnesten
- Webben die bomen en planten bedekken
- Larven voeden zich met bladeren en skeletteren ze
- Komt voornamelijk in het voorjaar voor
- Geen schadelijke effecten op menselijke gezondheid
- Kan een plaag vormen voor landbouw- en tuinbouwgewassen
- Onschadelijk voor de boomgezondheid, hoewel kaalvraat kan optreden
- Vlinders gaan hun eigen weg na verpopping
Aan welke bomen geven ze de voorkeur?
Spinselmotten vormen vaak een probleem, vooral bij appelbomen maar ook bij andere soorten bomen. Ze komen het meest voor op boomsoorten zoals sleedoorn, lijsterbes, vogelkers, krentenboompjes, perensoorten, appelsbomen en olijfbomen. Ze creëren spinselnesten waarin de rupsen zich later verpoppen tot motten. De rupsen zelf eten het bladmoes op, waardoor de bladeren achterblijven als skeletachtige structuren.
De rupsen kunnen weliswaar schade toebrengen aan de gewassen, maar ze zijn niet schadelijk voor de gezondheid. Ze hebben geen irriterende brandharen zoals de eikenprocessierups. De brandharen van de eikenprocessierups veroorzaken een urticariële reactie of netelroos, een pijnlijke rode huiduitslag met hevige jeuk. Spinselmotten zijn echter onschadelijk voor mensen. Een gezonde boom zal niet sterven als gevolg van het kaalvreten door spinselmotten.
In het voorjaar beginnen de rupsen van de spinselmot aan bomen en struiken te eten. Ze omhullen de boom of plant volledig of gedeeltelijk met witte draden. Het is zeer belangrijk om spinselmotten snel te bestrijden, omdat ze in korte tijd de hele plant of boom kaal kunnen vreten.
Zijn stippelmotten gevaarlijk?
Stippelmotten of spinselmotten vormen over het algemeen geen direct gevaar voor de gezondheid van mensen. Ze kunnen weliswaar schade aanrichten aan bomen en planten door het kaalvreten van bladeren, maar deze lastpakken hebben geen directe schadelijke effecten op de menselijke gezondheid. Het is zo dat de rupsen uiteindelijk verpoppen tot vlinders en dat de planten meestal weer herstellen na de schade. Als je ervoor kiest om spinselmotten met rust te laten en ze niet te bestrijden, zullen ze hun levenscyclus voltooien zonder directe gevolgen voor je gezondheid.
Spinselmot en eikenprocessierups
Spinselmot moet niet verward worden met de eikenprocessierups. De verschillen tussen spinselmot en eikenprocessierups zijn:
Spinselmot:
- Kleine nachtvlinder
- Witte voorvleugels met zwarte stippen
- Webben die bomen en planten bedekken
- Rupsen skeletteren bladeren
- Vooral actief in het voorjaar
- Niet schadelijk of gevaarlijk voor de mens
Eikenprocessierups:
- Kleine nachtvlinder in larvale fase
- Geelgroene rupsen met brandharen
- Bouwen nesten in eikenbomen
- Vormen processies over bomenstammen
- Rupsen veroorzaken ernstige jeuk en allergische reacties bij mensen
- Vooral actief in de zomer
Overeenkomsten tussen spinselmot en eikenprocessierups:
- Beide zijn rupsen van nachtvlinders
- Kunnen bomen en planten aantasten
- Vormen nesten/spinsels
- Kunnen overlast veroorzaken, zij het op verschillende manieren
Hoe voorkom je verspreiding?
Om de verspreiding van spinselmotten te voorkomen, kun je de volgende maatregelen nemen:
- Verwijder de spinselnesten zo snel mogelijk door ze weg te knippen. Dit voorkomt verdere verspreiding van de rupsen. Knip de nesten weg en gooi ze in de klikobak voor de milieuvriendelijkste bestrijding.
- Bomen krijgen nieuwe groeischeuten rond de langste dag, ongeveer op 21 juni.
- Moedig de aanwezigheid van natuurlijke vijanden van spinselmotten aan, zoals oorwormen. Oorwormen parasiteren op de rupsen en helpen bij de bestrijding ervan.
- Creëer schuilplaatsen voor natuurlijke vijanden. Hang omgekeerde aarden bloempotjes gevuld met stro in bomen of struiken in je tuin. Dit kan oorwormen aantrekken en hen een plek bieden om te verblijven.
Andere suggesties om de verspreiding van spinselmotten te voorkomen:
- Gebruik zo nodig biologische bestrijdingsmiddelen
- Gebruik fysieke barrières zoals insectengaas om planten te beschermen
- Check regelmatig op tekenen van spinselmotten en doe snel iets zodra je ze waarneemt
Toch liever spinselmotten bestrijden?
Als je ervoor kiest om spinselmotten te bestrijden, wordt het gebruik van chemische middelen afgeraden vanwege mogelijke schade aan andere dieren, zoals vogels. Dit zijn enkele alternatieve methoden:
- Bij een enkele geïnfecteerde struik kunt u de takken afspuiten met een krachtige waterstraal om de rupsen te verwijderen.
- Als je jaarlijks te maken krijgt met een invasie van spinselmotten, kun je biologische bestrijdingsmiddelen gebruiken. Het is belangrijk om dit middel vroegtijdig toe te passen, bijvoorbeeld al in september, met herhalingen in oktober en vervolgens in maart-april.
- Door biologische bestrijdingsmiddelen te gebruiken en op het juiste moment toe te passen, kun je de populatie spinselmotten onder controle houden zonder onnodige schade aan andere dieren toe te brengen.
Soorten stippelmotten in Nederland
Hier is een opsomming van in Nederland waargenomen sstippelmotten of pinselmotten:
- Cedestis gysseleniella (Nassaubandmot)
- Cedestis subfasciella (Donkere nassaubandmot)
- Ocnerostoma friesei (Voorjaarsnaaldkwastje)
- Ocnerostoma piniariella (Zomernaaldkwastje)
- Paraswammerdamia albicapitella (Witkraagduifmot)
- Paraswammerdamia nebulella (Meidoornduifmot)
- Pseudoswammerdamia combinella (Rode duifmot)
- Scythropia crataegella (Doornspinnertje)
- Swammerdamia caesiella (Egale duifmot)
- Swammerdamia pyrella (Duifmot)
- Yponomeuta cagnagella (Kardinaalsmutsstippelmot)
- Yponomeuta evonymella (Vogelkersstippelmot)
- Yponomeuta irrorella (Waasjesstippelmot)
- Yponomeuta malinellus (Appelstippelmot)
- Yponomeuta padella (Meidoornstippelmot)
- Yponomeuta plumbella (Grootvlekstippelmot)
- Yponomeuta rorrella (Wilgenstippelmot)
- Yponomeuta sedella (Hemelsleutelstippelmot)
- Zelleria hepariella (Essenmineermot)
- Zelleria oleastrella (Olijfmineermot)
Video: Spinselmotten / stippelmotten aan de zuidkant van het Amsterdamse Bos
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over spinselmotten, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
