Last Updated on 15 januari 2024 by M.G. Sulman
In het westerse christendom is Lectio Divina (Latijn voor ‘goddelijke lezing’) een traditionele monastieke praktijk van schriftlezing, meditatie en gebed, bedoeld om de gemeenschap met God te bevorderen en de kennis van Gods woord te vergroten. Traditioneel heeft Lectio Divina vier afzonderlijke stappen: lezen; mediteren; bidden; overdenken. Eerst wordt een passage uit de Schrift gelezen, daarna wordt over de betekenis nagedacht. Dit wordt gevolgd door gebed en contemplatie op het Woord van God
.
Betekenis van lectio Divina
Lectio Divina is een traditionele christelijke praktijk van het lezen van en mediteren op de Schrift. Het is een manier om in stilte en rust een Bijbelgedeelte te lezen en te herlezen, en het wordt meestal gedaan in vier fasen: lectio (lezen), meditatio (meditatie), oratio (gebed) en contemplatio (contemplatie).
Lectio divina wordt van oudsher beoefend door monniken en is gericht op het aandachtig en indringend lezen van Gods Woord. Het is een belangrijk onderdeel van het gebedsleven van monniken en het heeft ook een grote invloed gehad op lekenspiritualiteit. Veel geestelijken lezen samen met leken de Schrift volgens de methode van de Lectio Divina als ‘spiritueel begeleider’.
Naast de Bijbel worden ook geschriften van kerkvaders en oude monastieke en middeleeuwse geestelijke auteurs gelezen om het begrip en de verdieping van de Schrift te bevorderen.
Een kenmerk van de Lectio Divina is het meditatieve karakter ervan, waarbij het niet alleen gaat om het begrijpen van de tekst op verstandelijk niveau, maar om het aandachtig overwegen van de tekst, de betekenissen die de tekst oproept en het verband met het christelijk leven.
De beoefening van Lectio Divina omvat het langzaam en aandachtig lezen van een Bijbelgedeelte in alle stilte en rust, de woorden te laten doordringen en proberen te horen wat God erdoorheen tegen je zegt. Het is een manier om met je hart naar God te luisteren en de Heilige Geest door de tekst tot je te laten spreken.
Lectio Divina kan ook worden beoefend in groepen van maximaal vijf personen, hoewel het belangrijk is om een sfeer van stilte en sereniteit te behouden. In groepsverband kunnen deelnemers hun inzichten en reflecties over de passage delen, en persoonlijke kwesties kunnen naar voren komen als de groepsleden vertellen hoe het Woord van God tot hen individueel spreekt. Over het algemeen is Lectio Divina een contemplatieve praktijk waarvan het de bedoeling is dat het christenen helpt hun relatie met God te verdiepen en een dieper begrip van de Schrift te ontwikkelen.
Oorsprong
Woestijnvaders en Augustinus
In de westerse christelijke traditie is Lectio Divina een oude monastieke praktijk die zich richt op het lezen, mediteren en bidden met heilige teksten om de relatie met God te versterken en het begrip van de Bijbel te vergroten. Deze praktijk ziet de Bijbel niet als een boek om te bestuderen, maar als het Levende Woord van God.
Lectio Divina is een manier van biddend lezen van de Bijbel die door de geschiedenis heen door monniken en andere christenen is beoefend. De oorsprong ervan is terug te voeren tot de vroege kerk, in het bijzonder tot de woestijnvaders in Egypte en Syrië in de vierde en vijfde eeuw. Kerkvader Augustinus schreef erover in zijn boek De Doctrina Christiana, en andere kerkvaders zoals Cassianus en Hiëronymus schreven ook over het samenspel tussen lectio (lezen), meditatio (reflectie) en oratio (gebed).
Guigo II
In de 6e eeuw heeft Benedictus van Nursia Lectio Divina voor het eerst vastgelegd en in de 12e eeuw werd het proces van Lectio Divina in vier stappen geformaliseerd door Guigo II, een kartuizermonnik: lectio, meditatio, oratio en contemplatio. Lectio is het lezen van de tekst, meditatio is de overweging ervan, oratio is het gebed en contemplatio is de nadere beschouwing.
Anno nu
Het Tweede Vaticaans Concilie, gehouden van 11 oktober 1962 tot 8 december 1965, heeft de praktijk van Lectio Divina aanbevolen aan het grote publiek en paus Benedictus XVI heeft aan het begin van de 21e eeuw het belang ervan bevestigd.
De vier stappen van Lectio Divina
Lectio Divina is een spirituele praktijk waarbij men de Bijbel leest in vier stappen.
Stap 1: Lectio/lezing
De eerste stap is Lectio, waarbij de tekst langzaam en afwachtend wordt gelezen totdat een woord of zin opvalt en resoneert met de lezer.
Stap 2: Meditatio/overweging
De tweede stap is Meditatio, waar de lezer nadenkt en vrede vindt in het gekozen woord of de gekozen zin, luisterend naar wat het hem op dit moment in zijn leven te zeggen heeft.
Stap 3: Oratio/gebed
De derde stap is Oratio, waarbij de lezer spontane gebeden uitspreekt die voortkomen uit zijn ervaring met de tekst. Hij spreekt het verlangen dat de tekst in hem oproept uit naar God.
Stap 4: Contemplatio/beschouwing
Ten slotte is de vierde stap Contemplatio, waar de lezer rust in de stilte van zijn hart en zich opent voor Gods liefde en vrede.
De methode wint aan populariteit
Lectio Divina is een vorm van gebed die openheid, aandacht en stilte vereist om de stem van God te horen. Het is nauw verwant aan contemplatief gebed, en soms kan een gebedswoord dat gevonden wordt tijdens de Lectio Divina gebruikt worden tijdens contemplatief gebed. Deze praktijk wordt door de beoefenaars ervan als volledig Bijbels beschouwd, daarbij verwijzend naar het voorbeeld van Mozes die van aangezicht tot aangezicht met God sprak in Exodus 33:11.
Lectio Divina is een methode van het lezen en overdenken van de Bijbel die anno 2024 aan populariteit wint, vooral bij privé-devoties en preekvoorbereiding. Deze methode benadrukt het belang van het wachten op de Heilige Geest om te spreken tijdens het lezen van de tekst, zodat de interpretatie van de tekst door God geïnspireerd zou zijn.
Kritiek op Lectio Divina
Subjectief
Ofschoon Lectio Divina een populaire en gewaardeerde praktijk is in vele christelijke kringen, zijn er ook critici die twijfelen aan de effectiviteit en de relevantie ervan. Eén van de kritiekpunten is dat Lectio Divina een nogal subjectieve manier van Bijbellezen is, waarbij de nadruk ligt op het interpreteren van de tekst vanuit persoonlijke gevoelens en ervaringen. Dat klinkt nogal ‘postmodern’. Dit kan leiden tot een interpretatie van de Bijbel die niet overeenkomt met de objectieve betekenis van de tekst en deze manier van lezen kan daarmee een potentieel risico vormen voor de orthodoxe geloofsleer.
Zelfgerichte benadering
Een ander kritiekpunt is dat Lectio Divina kan leiden tot een individualistische en zelfgerichte benadering van de Bijbel, waarbij de nadruk ligt op de persoonlijke ervaring van de lezer in plaats van op de gemeenschappelijke en historische betekenis van de tekst. Hierdoor kan er een gebrek aan aandacht zijn voor de context, de culturele achtergrond en de theologische traditie waarin de tekst tot stand is gekomen. Dit kan leiden tot een eenzijdige benadering van de Bijbel en een beperkte interpretatie van Gods Woord.
Slechte prediking
Het probleem met deze methode is dat het kan leiden tot subjectieve conclusies in plaats van objectieve conclusies. Dit betekent dat wanneer we deze methode gebruiken om te prediken, we misschien niet de tekst zelf prediken, maar onze eigen interpretatie en waardering van de tekst. We prediken de tekst zoals die ons heeft geraakt, in plaats van de tekst zoals die is.
Dit kan leiden tot arbitraire en onhoudbare conclusies, omdat de methode ons kan leren om de tekst subjectief te benaderen in plaats van objectief. Hoewel deze methode de vroomheid lijkt te verhogen, kan het ons in feite trainen om slecht te prediken.1Challies. A Danger of Lectio Divina. https://www.challies.com/articles/a-danger-of-lectio-divina/ (ingezien op 23-2-2023)
Gevoel en ervaring als uitgangspunt
Lectio divina is een methode van Bijbellezen die populair is geworden onder Rooms-Katholieke priesters. Het doel is om een persoonlijke ervaring te krijgen door middel van het lezen van de Bijbel. Deze methode heeft invloed gekregen in het huidige christendom, waarbij ervaring vaak belangrijker wordt geacht dan de nuchtere waarheid die de Bijbel ons leert. Het gevoel en de ervaring nemen dan de plaats in van de Bijbelse waarheid. In plaats van de objectieve vraag te stellen: ‘wat staat er precies, wat zegt de tekst?’, verschuift de focus naar: ‘wat zegt de tekst mij?’
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over dit onderwerp, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
