Last Updated on 7 juli 2024 by M.G. Sulman
Het serotoninesyndroom is een gevaarlijke aandoening waarbij een vergiftiging met serotonine optreedt. Vaak ontstaat het doordat je te veel serotonine in je lichaam hebt. Dit gebeurt meestal door medicijnen die de serotoninespiegel verhogen. In het bijzonder wanneer je meerdere van zulke middelen tegelijk gebruikt. Het kan snel ontstaan, vaak binnen 24 uur na het starten of verhogen van een serotonerg medicijn (SSRI of tricyclisch antidepressivum, dat je serotonineniveau verhoogt). Somtijds gebeurt het zelfs binnen zes uur.
Inhoud
Wat is het serotoninesyndroom?
Het serotoninesyndroom is een aandoening veroorzaakt door een te hoog serotonineniveau in het lichaam. Dit kan gebeuren door het gebruik van bepaalde medicijnen die de serotoninespiegel verhogen, vaak in combinatie.
Het syndroom wordt meestal veroorzaakt door minimaal twee geneesmiddelen die de serotoninespiegel verhogen, waarvan minimaal één SSRI (selectieve serotonine heropnameremmers) of een MAO-remmer (monoamine-oxidase-remmers). Paroxetine is een van de geneesmiddelen die zelfstandig het syndroom kan uitlokken.
Het syndroom kan optreden kort na het verhogen van de dosis of na het toevoegen van een tweede serotonerg middel.
Oorzaken van het serotoninesyndroom
Oorzaken
Het syndroom kan worden veroorzaakt door:
- Medicijnen die de heropname van serotonine remmen: zoals SSRI’s, sommige antidepressiva (TCA’s), en pijnstillers zoals fentanyl, methadon, en tramadol.
- Medicijnen die de afbraak van serotonine remmen: zoals MAO-remmers.
- Middelen die de serotonine-afgifte verhogen: zoals opiaten, recreatieve drugs, en stimulantia.
- Hogere inname van serotonine-precursors: zoals tryptofaan.
Wees alert op de symptomen en raadpleeg een arts bij ernstige klachten. Snel handelen kan levens redden!
Mechanisme
Het serotoninesyndroom ontstaat door een teveel aan serotonine in de hersenen. Dit gebeurt door:
- Verhoogde afgifte: Meer serotonine wordt vrijgegeven.
- Verminderde heropname: Serotonine wordt minder snel uit de zenuwcellen gehaald.
- Verminderde afbraak: Serotonine wordt minder snel afgebroken.
Medicijnen en stoffen die het serotoninesyndroom kunnen veroorzaken
- SSRI’s
- SNRI’s (bijv. venlafaxine, duloxetine)
- MAO-remmers
- Tricyclische antidepressiva (TCA’s)
- Andere middelen zoals trazodon, dextromethorfan, mirtazapine, L-Tryptofaan, en diverse recreatieve drugs zoals amfetamine en MDMA (de werkzame stof in XTC-pillen)
Symptomen van het serotoninesyndroom
De symptomen zijn verdeeld in hoofd- en nevensymptomen. Voor diagnose heb je minstens 3 hoofd- en 2 nevensymptomen nodig.
Hoofdsymptomen:
- Verhoogde stemming of prikkelbaarheid.
- Bewustzijnsverlies of coma.
- Spiertrekkingen (myoclonus).
- Beven (tremor).
- Stijfheid (rigiditeit).
- Overactieve reflexen (hyperreflexie).
- Koorts.
- Zweten.
Nevensymptomen:
- Rusteloosheid.
- Slapeloosheid.
- Bewegingsdrang (akathisie).
- Verwijdde pupillen.
- Coördinatieproblemen.
- Versnelde hartslag.
- Moeite met ademhalen.
- Diarree.
- Veranderde bloeddruk.
Onderzoek en diagnose
Radomski-criteria
De diagnose wordt gesteld met de Radomski-criteria. Hierbij wordt gekeken naar de aanwezigheid van hoofd- en nevensymptomen en andere oorzaken worden uitgesloten.
Differentiaal diagnose
Andere aandoeningen die lijken op het serotoninesyndroom zijn onder andere:
- Maligne neurolepticasyndroom (MNS).
- Lithiumvergiftiging.
- Acute katatonie.
- Delier.
- Sepsis.
- Zonnesteek.
Behandeling van het serotoninesyndroom
- Je stopt met het innemen van de medicijnen die het syndroom veroorzaken.
- De arts bewaakt je vitale functies zoals bloeddruk en ademhaling.
- De arts koelt je lichaam en gebruikt indien nodig spierverslappers en sedatie.
- In ernstige gevallen is opname op de intensive care nodig.
- Serotonine-remmers zoals chloorpromazine kunnen helpen.
Verloop
De symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig. Dikwijls verdwijnen meestal binnen een paar dagen tot weken. Vaak ontstaan de symptomen binnen 24 uur na het beginnen of aanpassen van de medicijnen.
Tips
- Verdiep je in de medicijnen die je gebruikt en de mogelijke interacties.
- Wees alert op bijwerkingen als je nieuwe medicijnen neemt.
- Raadpleeg altijd een arts bij ernstige bijwerkingen.
Het serotoninesyndroom is een zeldzaam verschijnsel, doch potentieel gevaarlijk. Snelle herkenning en behandeling zijn cruciaal.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het serotoninesyndroom, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
