Last Updated on 25 juni 2023 by M.G. Sulman
De rebellie van het Russische huurlingenleger Wagner groeit op 24 juni 2023 uit tot ongekende omvang. De leider van Wagner, Jevgeni Prigozjin, heeft zijn troepen teruggetrokken uit Oekraïne en lijkt nu via Rostov aan de Don, een stad in het zuiden van Rusland, naar het noorden op te rukken. Deze ontwikkeling heeft geleid tot verhoogde veiligheidsmaatregelen in het Kremlin, aangezien de troepen mogelijk op weg zijn naar Moskou. Ten zuiden van Moskou worden in grote haast defensieve stellingen betrokken door het Russische leger. Er zijn verschillende voorbeelden in de geschiedenis van opstandige huurlingenlegers, die zich uiteindelijk tegen het land, de opdrachtgever of werkgever keerden waarvoor ze oorspronkelijk vochten.
Voorbeelden van huurlingenlegers die zich tegen hun werkgever keren
In de annalen der geschiedenis zijn er allerlei voorbeelden te vinden van opstandige huurlingenlegers. Enkele passeren de revue.
De Praetoriaanse Garde
In het 27 v. Chr. richtte keizer Augustus de Praetoriaanse Garde op. De Praetoriaanse Garde was oorspronkelijk een elite-eenheid van het Romeinse Rijk, opgericht om de keizer te beschermen. In de loop der tijd kreeg de garde echter veel politieke macht en begon ze vaak invloed uit te oefenen op de keizerlijke opvolging. Ze speelden een cruciale rol bij het afzetten en aanstellen van verschillende keizers.
De Praetoriaanse Garde heeft herhaaldelijk haar macht misbruikt door de senaat onder druk te zetten om een door hen gekozen persoon tot keizer uit te roepen. Met omkoping en manipulatie konden ze ook worden ingezet om tegenstanders en rivalen uit te schakelen, waarbij zelfs de keizer zelf vaak het slachtoffer werd van hun intriges.1Wikipedia. Pretoriaanse garde. https://nl.wikipedia.org/wiki/Pretoriaanse_garde (ingezien op 24-6-2023)
Onder keizer Constantijn de Grote, die regeerde van 307 tot 337 n.Chr., werd de Praetoriaanse Garde afgeschaft. Constantijn bekeerde zich tot het christendom en was daarmee de eerste Romeinse christenkeizer. Hij legde de grondslag voor de christelijke fase van het Romeinse Rijk, dat zich verder zou ontwikkelen tot het Byzantijnse Rijk.2Wikimedia. Constantijn de Grote. https://nl.wikipedia.org/wiki/Constantijn_de_Grote (ingezien op 24-6-2023)
Waarom Constantijn de Praetoriaanse Garde afschafte, is niet geheel duidelijk. Mogelijk had het te maken met het feit dat de garde door de jaren heen (te) veel politieke invloed en macht had vergaard, waardoor ze een bedreiging konden vormen voor de keizerlijke macht en autoriteit. Het afschaffen van de Praetoriaanse Garde was een belangrijke stap om de keizerlijke macht te centraliseren en zijn macht te consolideren.
Duiste landsknechten en de plundering van Rome (1527)
De Landsknechten waren huurlingenlegers bestaande uit Duitse soldaten die dienden in verschillende Europese conflicten. Na de overwinning van het Rijksleger van het Heilige Roomse Rijk op het Franse leger in Italië ontstond er een ernstig probleem: er was niet genoeg geld om de soldaten te betalen. Dit leidde tot muiterij en men dwong commandant Karel III van Bourbon om het leger naar Rome te leiden. Dit resulteerde in een verwoestende plundering van Rome in 1527, bekend als ‘Il Sacco di Roma’ (de plundering van Rome), waarbij ongeveer 14.000 landsknechten onder leiding van Von Frundsberg betrokken waren. De stad werd geplunderd en gebrandschat, met enorme schade aan kunstwerken, gebouwen en de bevolking.3Wikipedia. Duitse landsknechten. https://nl.wikipedia.org/wiki/Duitse_landsknechten (ingezien op 24-6-2023)
Katangese gendarmerie (20e eeuw)
Tijdens de Congolese onafhankelijkheidscrisis van 1960-1964, verklaarde de provincie Katanga in het zuidoosten van Congo zich onafhankelijk. Dit gebeurde onder leiding van Moïse Tshombe (Musumba, 18 november 1919 – El-Biar, 29 juni 1969). Om zijn gezag te handhaven, organiseerde Tshombe het Katangese leger, de zogenaamde ‘Katangese gendarmerie’, bestaande uit huursoldaten en voormalige koloniale troepen. Deze huurlingen werden ingehuurd om de provincie te verdedigen tegen zowel interne als externe dreigingen.
In 1964 ontstond er echter onrust onder de huursoldaten van de Katangese gendarmerie. Ze waren ontevreden over hun lonen, arbeidsomstandigheden en de politieke situatie in Katanga. De ontevreden huursoldaten kwamen in opstand tegen Tshombe en zijn regering, wat leidde tot een interne strijd binnen dit leger.
In juli 1966 kwamen ongeveer 3.000 gendarmes en 240 huursoldaten in opstand in Kisangani vanwege onregelmatige betalingen. Onder leiding van Tshipola namen ze de controle over de stad over en doodden ze verschillende officieren van het Nationale Congolese Leger (Armée Nationale Congolaise, ANC). De opstand werd uiteindleijk neergeslagen met hulp van eenheden onder leiding van de huurlingen Bob Denard en Jean Schramme. Hierna vluchtten verschillende ex-gendarmes, waaronder leden van de Katangese politie, naar Angola.4Wikipedia. Katangese Gendarmerie. https://en.wikipedia.org/wiki/Katangese_Gendarmerie (ingezien op 24-6-2023)
Tot slot
Deze voorbeelden tonen aan dat opstandige huurlingen(legers) doorheen de geschiedenis een bron van instabiliteit en politieke onrust vormden. Zij droegen vaak specifieke grieven met zich mee, zoals achterstallige betalingen, slechte behandeling of politieke ontevredenheid, die hen aanspoorden om in opstand te komen tegen hun opdrachtgevers of werkgevers. Deze opstanden hadden dikwijls verstrekkende gevolgen voor de politieke situatie en veroorzaakten vaak bredere maatschappelijke onrust.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over opstandige huurlegers, of een interessant voorbeeld geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
