Verzwikte enkel: symptomen en behandeling

Last Updated on 24 februari 2023 by M.G. Sulman

Een kleine misstap is al voldoende om je enkel te verzwikken. Bij een verzwikking klapt je voet plotseling naar binnen of naar buiten. Het staat ook bekend als verstuikte enkel. Je hebt een verzwikte enkel als je enkelbanden zijn uitgerekt als gevolg waarvan er kleine scheurtjes zijn ontstaan. Een enkelverstuiking is één van de meest voorkomende blessures van het bewegingsapparaat bij mensen van alle leeftijden. Het komt voor bij zowel sporters als mensen met een zittend leven. De blessure treedt op wanneer één of meer van de ligamenten in de enkel uitgerekt of gescheurd raken, wat leidt tot pijn, zwelling en moeite met lopen. 

Wat is een verzwikte enkel?

Een verstuikte enkel is een veelvoorkomende blessure die ontstaat wanneer je voet plotseling naar binnen of naar buiten klapt. Dit gebeurt na een verkeerde stap of beweging. De enkelband rekt uit of scheurt in, waarbij vaak kleine scheurtjes in de enkelband en bloedvaatjes ontstaan.

Typen

Het meest voorkomende type enkelverstuiking is een laterale enkelverstuiking. De voet rolt naar binnen en beschadigt de laterale ligamenten van de enkel: het voorste tibiale ligament, het calcaneale ligament en het achterste tibiale ligament. Minder vaak voorkomend zijn verstuikingen die de ligamenten aan de binnenkant van de enkel aantasten, zogeheten mediale enkelverstuikingen, en syndesmotische verstuikingen, die de tibiofibulaire ligamenten beschadigen die de twee botten van het been (tibia en fibula) net boven de enkel verbinden. Syndesmotische verstuikingen komen het meest voor bij contactsporten.

Wie wordt erdoor getroffen?

Iedereen, op elke leeftijd, kan zijn enkel verstuiken. Verstuikingen komen het meest voor bij sporters, maar kunnen ook optreden tijdens dagelijkse activiteiten.

Ernst

Om je enkel zitten banden die je enkel stevig houden en stabiliteit geven. Dit zijn de zogeheten ‘enkelbanden’. Als je enkel is verzwikt, rekken deze banden uit. Een enkele keer is er meer schade aan de enkelbanden. Deze zijn dan enigszins ingescheurd of zelfs helemaal doorgescheurd. Hierbij gaan dan ook kleine bloedvaatjes kapot.

Er zijn drie gradaties te onderscheiden:

Graad 1 (mild)

De enkelband is iets uitgerekt of er is een heel klein scheurtje. De enkel is licht gezwollen en zal gevoeligheid zijn bij aanraking.

Graad 2 (Gemiddeld)

De enkelband is gescheurd, maar het is geen volledige scheur. Je enkel is gezwollen en bewegen doet pijn.

Graad 3 (ernstig)

De enkelband is volledig gescheurd. Je enkel is flink gezwollen, de blessure is pijnlijk en lopen gaat (zeer) moeizaam.

Oorzaak

Vaak is er sprake van een draaiende beweging waarbij de voet naar binnen of naar buiten klapt.  Als er sprake is van ernstige scheuring van de enkelband, kun je ook een plop horen of voelen. Verstuikingen kunnen onverwacht optreden tijdens veel verschillende activiteiten, zoals:

• wandelen, hardlopen of sporten op een oneffen ondergrond
• vallen of struikelen
• deelnemen aan sporten waarbij je moet draaien en springen, tegen elkaar botst of loopt op onverharde wegen, zoals trailrunning (hardlopen over vaak onverharde paden) basketbal, volleybal, tennis en voetbal

Risicofactoren

Risicofactoren zijn:

• het hebben van evenwichtsproblemen
• je enkel al niet zo goed kunnen gebruiken
• wandelen of sporten op grond die niet helemaal vlak is
• het beoefenen van ene sport waarbij mensen tegen elkaar botsen, zoals volleybal, basketbal of voetbal
• al eerder een verstuikte enkel hebben gehad
• slechte lichamelijk conditie: verminderde kracht of flexibiliteit in de enkels kan het risico op een verstuiking vergroten bij het bewegen of sporten
• verkeerde schoenen: schoenen die niet goed passen of niet geschikt zijn voor een activiteit, evenals schoenen met hoge hakken in het algemeen, maken de enkels kwetsbaarder voor blessures

Symptomen van een verstuikte enkel

De symptomen en de ernst ervan kunnen sterk variëren bij een verstuikte enkel. Symptomen kunnen zijn:

• pijn, zowel in rust als bij gewichtsbelasting of activiteit
• zwelling (gezwollen enkel)
• kneuzingen / blauwe plekken
• gevoelig bij aanraking
• instabiliteit van de enkel, of het gevoel dat je enkel het begeeft als je er druk op zet

Symptomen van een ernstige verstuiking zijn vergelijkbaar met die van een gebroken enkel en vereisen onmiddellijk medisch onderzoek.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Om een enkelverstuiking te diagnosticeren, zal de arts informeren naar je klachten en hoe het is ontstaan. Daarna volgt lichamelijk onderzoek. De arts zal de botten en het zachte weefsel van de enkel controleren, evenals het bewegingsbereik.

Beeldvormend onderzoek

Soms kan de arts een röntgenfoto laten maken of ander beeldvormend onderzoek laten doen om te zien of er andere verwondingen zijn, zoals een gebroken enkel.

Behandeling van een verzwikte enkel

Zelfzorg

Behandeling van een verzwikte enkel bestaat meestal uit:

• de enkel rust geven
• de enkel koelen
• een stevig verband om de enkel doen
• de enkel hoog leggen

Pijnstilling

In de meeste gevallen zijn vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol, voldoende om de pijn van een verstuikte enkel te verlichten.

Drukverband en krukken

Omdat lopen met een verstuikte enkel pijnlijk kan zijn, moet je mogelijk krukken gebruiken totdat de pijn afneemt. Afhankelijk van de ernst van de verstuiking kan de arts een stevig verband aanbevelen om de enkel te stabiliseren. Het kan gaan om een drukverband of een verband dat je als een smalle buis om je enkel kunt schuiven (een zogeheten buisverband). In het geval van een ernstige verstuiking kan een gips- of wandelschoen nodig zijn om de enkel te immobiliseren terwijl deze geneest.

Oefeningen

Om verstuiving van de enkel te voorkomen, kun je je enkel regelmatig heen en weer bewegen. Dit kun je doen als je zit of ligt. De enkel ronddraaien hoeft niet. Dikwijls doet dit meer pijn. Zodra he weinig pijn meer hebt en de enkel niet meer dik is, dan kun je oefeningen doen om de enkel sterker te maken. Deze oefeningen maken de kans kleiner dat je je enkel opnieuw verzwikt.

Operatie

In zeldzame gevallen wordt een operatie uitgevoerd wanneer de blessure niet geneest of de enkel onstabiel blijft na een lange periode van fysiotherapie en revalidatieoefeningen. Een operatie kan worden uitgevoerd om:

• een ligament dat niet geneest te repareren
• een ligament te reconstrueren met weefsel van een nabijgelegen ligament of pees

Prognose en herstel

Zwelling verschijnt normaal gesproken niet onmiddellijk. Het kan enkele uren duren voordat je enkel dik is geworden. Dit kan bij een lichte tot matige verstuiking tot 48 uur duren vaanhouden. Zwelling bij ernstige verstuikingen kan veel langer aanhouden.

De hersteltijd van een verzwikte enkel is afhankelijk van de ernst van de blessure. Het kan twee weken duren voordat een lichte verstuiking is genezen. Bij een ernstige verstuiking moet je zelfs rekening houden met een herstelperiode van zes tot twaalf weken.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een verzwikte enkel, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.