Last Updated on 22 augustus 2024 by M.G. Sulman
“Kinnebak” verwijst naar de onderkaak. “Kinnebakslag” betekent een klap op de kaak, een kaakslag. Het kan overigens zowel letterlijk als figuurlijk gebruikt worden. In de Statenvertaling komen beide woorden meerdere keren voor, zowel in het Oude als Nieuwe testament.
Inhoud
De woorden ‘kinnebak’ en ‘kinnebakslag’
Het woord “kinnebak” heeft meerdere betekenissen en gebruiksmogelijkheden, zowel informele als meer specifieke toepassingen. Hieronder worden de belangrijkste kenmerken en betekenissen samengevat:
Kinnebak 1.0 (Informeel, schertsend of beledigend)
- Betekenis: Grote, hoekige onderkaak, vooral gebruikt bij mensen of dieren zoals een paard. Vaak wordt het gebruikt met een negatieve connotatie, waarbij het een plompe, onelegante vorm aanduidt.
- Woordsoort: Zelfstandig naamwoord (mannelijk of vrouwelijk).
- Lidwoord: De kinnebak.
- Vorm: Het woord bestaat uit drie lettergrepen met de hoofdklemtoon op de eerste lettergreep.
- Voorbeelden: “Een enorme kinnebak” of “De hond liep met de snuit in de wind, waarbij haar kinnebak ritmisch bewoog.”
- Combinaties: Ontwikkelde kinnebak, imposante kinnebak.
Kinnebak 2.0 (Specifiek, wetenschappelijk of concreet)
- Betekenis: Onderkaakbeen van een dier, vaak groot en hard, en gemaakt van beenweefsel. Dit verwijst naar het skeletdeel.
- Woordsoort: Zelfstandig naamwoord (mannelijk of vrouwelijk).
- Lidwoord: De kinnebak.
- Vorm: Ook drie lettergrepen met de klemtoon op de eerste lettergreep.
- Voorbeelden: “Met de kinnebak van een ezel sloeg hij duizend man neer.”
Woordfamilie en afleidingen
- Afleidingen: Kinnebakje (verkleinwoord).
- Samenstellingen: Ezelskinnebak (zoals in de bijbelse verhalen) en kinnebakslag in de betekenis van:
- Kaakstomp; of
- Oorveeg.
Het woord ‘kinnebakslag’ kan ook figuurlijk worden gebruikt. Een voorbeeld zien we in dit fragment uit een krantenartikel uit het Bataviaasch handelsblad d.d. 11 augustus 1869:
Overzicht van de plekken waar ‘kinnebak’ en kinnebakslag’ in de Statenvertaling voorkomen
Hieronder staat een tabel met alle verzen in de Statenvertaling waarin het woord “kinnebak” of een samenstelling daarvan voorkomt:
| Bijbelboek | Vers | Tekst |
|---|---|---|
| Deuteronomium | 18:3 | “Dit nu zal het recht der priesters zijn van het volk, van hen die een offerande offeren, hetzij een os of kleinvee: dat hij den priester zal geven den schouder en beide kinnebakken en de pens.” |
| Richteren | 15:15 | “En hij vond een vochtige ezelskinnebak, en hij strekte zijn hand uit en nam ze en sloeg daarmede duizend man.” |
| Richteren | 15:16 | “Toen zeide Simson: Met een ezelskinnebak, een hoop, twee hopen, met een ezelskinnebak heb ik duizend man geslagen.” |
| Richteren | 15:17 | “En het geschiedde als hij geëindigd had te spreken, zo wierp hij de kinnebak uit zijn hand, en hij noemde dezelve plaats Ramath-Lechi.” |
| 1 Koningen | 22:24 | “Toen trad Zedekía, de zoon van Kenáäna, toe en sloeg Micha op de kinnebak; en hij zeide: Door wat weg is de Geest des HEEREN van mij doorgegaan om u aan te spreken?” |
| 2 Kronieken | 18:23 | “Toen trad Zedekía, de zoon van Kenáäna, toe en sloeg Micha op de kinnebak, en hij zeide: Door wat weg is de Geest des HEEREN van mij doorgegaan om u aan te spreken?” |
| Job | 16:10 | “Zij gapen met hun mond tegen mij, zij slaan met smaadheid op mijn kinnebakken; zij vervullen zich tezamen aan mij.” |
| Psalmen | 3:8 | “Sta op, HEERE, verlos mij, mijn God; want Gij hebt al mijn vijanden op de kinnebak geslagen; de tanden der goddelozen hebt Gij verbroken.” |
| Jesaja | 30:28 | “En Zijn adem is als een overlopende beek die tot aan den hals toe raakt; om de heidenen te schudden met een schudding der ijdelheid, en als een misleidende toom in de kinnebakken der volken.” |
| Klaagliederen | 1:2 | “Beth. Zij weent steeds des nachts, en haar tranen lopen over haar kinnebak; zij heeft geen trooster onder al haar liefhebbers; al haar vrienden hebben trouwelooslijk met haar gehandeld, zij zijn haar tot vijanden geworden.” |
| Hosea | 11:4 | “Ik trok hen met mensenzelen, met touwen der liefde, en was hun als degenen die het juk van op hun kinnebakken oplichten, en Ik reikte hem voeder toe.” |
| Micha | 4:14 | “Nu, rot u met benden, gij dochter der bende; hij zal een belegering tegen ons stellen; zij zullen den rechter Israëls met de roede op de kinnebak slaan.” |
| Mattheüs | 26:68 | “En anderen gaven Hem kinnebakslagen, zeggende: Profeteer ons, Christus, wie is het die U geslagen heeft?” |
| Marcus | 14:65 | “En sommigen begonnen Hem te bespuwen, en Zijn aangezicht te bedekken, en met vuisten te slaan, en tot Hem te zeggen: Profeteer. En de dienaars gaven Hem kinnebakslagen.” |
| Johannes | 18:22 | “En als Hij dit zeide, gaf een van de dienaren die daarbij stond, Jezus een kinnebakslag, zeggende: Antwoordt Gij alzo den hogepriester?” |
| Johannes | 19:3 | “En zeiden: Wees gegroet, Gij Koning der Joden. En zij gaven Hem kinnebakslagen.” |
Samenvatting:
- Totaal Oude Testament (OT): 12 verzen.
- Totaal Nieuwe Testament (NT): 4 verzen.
- Alle Bijbelboeken: 16 verzen.
Uit de oude doos
In dit verhaal uit de Franeker courant van 26 juni 1881 gaat het over een gierige schoenmaker die op kerstavond zijn knechten beloofde te trakteren op een varkenskop. Echter stelde hij de voorwaarde dat iedereen een toepasselijke Bijbelspreuk moest citeren voordat ze mochten eten, in de hoop dat het eten onaangeroerd zou blijven en hij het voor zichzelf kon houden.
De baas begon zelf, sneed het rechteroor van de kop af en citeerde: “en hij hieuw hem het rechteroor af.” Terwijl de baas genoot van zijn stuk, probeerden de knechten een Bijbelspreuk te bedenken. De eerste knecht kreeg uiteindelijk een idee, sneed een stuk van de kop af en zei: “en hij gaf hem een kinnebakslag.”
De derde knecht zat nog in dubio en was bijna moedeloos, maar kreeg toen een ingeving. Hij gooide alle bijgerechten op de schotel met de varkenskop, nam alles mee en zei, terwijl hij vertrok: “en hij verdween voor hunne ogen.”
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.