Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Een knobbeltje achter het oor duidt op elk type voelbare of zichtbare zwelling of bult achter het oor die verschillende oorzaken kan hebben. In veel gevallen is het een vergroting van een lymfeklier, die op zijn beurt door verschillende factoren kan opzwellen. Ook komt een talgkliercyste achter het oor vaak voor (zie foto). In de meeste gevallen is een bult achter het oor onschadelijk en verdwijnt deze vanzelf. Maak een afspraak met je huisarts als de bult langer dan twee weken aanhoudt, blijft groeien of als het extra symptomen veroorzaakt, zoals pijn. Slechts in zeer zeldzame gevallen duidt de bult achter het oor op een ernstige ziekte die moet worden behandeld.
Knobbeltje achter het oor
In de meeste gevallen doet een knobbeltje achter het oor geen pijn en jeukt het ook niet. veelal wordt het veroorzaakt door lymfeklieren die zijn opgezwollen of een talgkliercyste. Een knobbel kan echter ook te wijten zijn aan infecties in het gebied, die meer aandacht en een passende behandeling vereisen. Als de knobbel pijn veroorzaakt, niet vanzelf verdwijnt of steeds groter wordt, dan is het erg belangrijk om je huisarts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen en de behandeling te starten.
Symptomen
Met pijn
Het meest voorkomende symptoom van een bult achter het oor is pijn. Zowel bij lymfeklierzwelling door een ontsteking als bij een ingekapselde ontsteking van een haarwortel (abces) is er meestal een kloppende pijn die wordt versterkt wanneer je je hoofd draait of beweegt.
Andere begeleidende symptomen zijn onder meer roodheid en oververhitting van de zwelling. In het geval van een abces kan witachtige of gele etter ook door de uitgerekte huid op de bult achter het oor schijnen. Als dit gepaard gaat met koorts of ongewenst gewichtsverlies, dan moet je zo snel mogelijk een arts raadplegen. De bult achter het oor kan een teken zijn van een infectieziekte die moet worden behandeld of een kwaadaardige tumor.
Zonder pijn
Hoewel een knobbeltje achter het oor pijnlijk kan zijn, treedt er in veel gevallen helemaal gene pijn op. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van goedaardige groei die bijvoorbeeld begint bij vetweefsel en dan een lipoom wordt genoemd. Je herkent een vetbultje aan zijn zachte, veerkrachtige consistentie. Er kan ook sprake zijn van een talgkliercyste. Deze doet normaal gesproken geen pijn. Een talgkliercyste kan echter ontstoken raken. De cyste wordt dan groter, rood en warm en doet dan pijn.
Oorzaken van een bult achter het oor
In vogelvlucht
Een knobbeltje of bult achter het oor kan verschillende oorzaken hebben, waarvan de meeste onschadelijk zijn. In veel gevallen wordt het veroorzaakt door zwelling van een lymfeklier door een virus- of bacteriële infectie in de oren, luchtwegen of tanden. Voorts kan er sprake zijn van een talgkliercyste.
Een insectenbeet kan ook leiden tot een vervelend bultje achter het oor. Bovendien kan zich achter het oor een steelwratje vormen. Ze ontstaan vaak bij plooien of plekken waar de huid ‘schuurt’, maar een steelwratje kan ook opduidekn achter het oor. Zogenaamde lipomen of vetbultjes (vetweefselgroei) kunnen ook de boosdoener zijn. Deze vetbultjes komen vooral voor in de nek, op de schouders, bovenarmen, bovenbenen en rug.
Slechts in zeer zeldzame gevallen wordt een knobbel achter het oor veroorzaakt door een gevaarlijke of zelfs kwaadaardige ziekte. Met name bultjes die zonder aanwijsbare oorzaak verschijnen, steeds groter worden en geen pijn veroorzaken, moeten worden onderzocht. In zeldzame gevallen kan het een vorm van kanker zijn.
Gezwollen lymfeklieren
Lymfeklieren, zijn door het hele lichaam verspreid en wanneer ze groter worden, duidt dit meestal op een infectie. Lymfeklieren zwellen op als er een infectie optreedt met een virus of bacterie. Klieren kunnen ook opgezwollen raken door auto-immuunziekten, het gebruik van medicijnen en (hoofd-hals)kanker of lymfoom. Lymfeklieren in het hoof-halsgebied kun je voelen in de hals en/of in de nek of achter een oor. Deze klieren kunnen opzwellen bij een ontsteking van keel, neus, oor, kaak of huid. Opgezette lymfeklieren achter het oor kunnen voor onrust zorgen, maar vaak is de oorzaak relatief onschuldig.
Talgkliercyste
Een talgkliercyste is een soort knobbeltje die zich onder de huid vormt en bestaat uit een stof genaamd talg, die in elk deel van het lichaam kan voorkomen. Het voelt over het algemeen zacht aan, kan bewegen bij aanraking of als je erop drukt en doet gewoonlijk geen pijn, tenzij het opgezwollen, gevoelig en roodachtig is en pijnlijk wordt. De huisarts kan een kleine operatie aanbevelen om de cyste te verwijderen.
Mastoïditis
Mastoïditis is een bacteriële infectie van het uitstekend bot achter het oor. Het wordt gekenmerkt door ernstige infectie van het botweefsel. Mastoïditis kan optreden na een oorontsteking, vooral als deze niet correct werd behandeld.
Deze aandoening komt vaker voor bij kinderen jonger dan 2 jaar, maar kan op elke leeftijd voorkomen en andere symptomen hebben zoals hoofdpijn, verminderd gehoorvermogen en vloeistof die uit het oor komt.
Lipoom of vetbultje
Een lipoom of vetbultje is een soort knobbel die geen pijn of andere symptomen veroorzaakt. Het is een overgroei van vetcellen die overal op het lichaam kan verschijnen en langzaam groeit.
Wat lipoom anders maakt dan een talgcyste, is de samenstelling ervan. Een lipoom bestaat uit vetcellen en een talgkliercyste bestaat uit talg. Je huisarts gebruikt een klein mesje om het bultje te verwijderen. Als een lipoom heel groot is of op een lastige plek zit moet je er altijd voor naar het ziekenhuis.
Steelwratje
Steelwratjes zijn kleine, zachte, rubberachtige, huidkleurige gezwellen op de huid. Ze kunnen variëren in kleur en grootte – van enkele millimeters tot 5 cm breed. Andere benamingen zijn fibroma pendulans, acrochordon, skin tag, fibroma molle, fibroma filiformis en fibroma molluscum.
Steelwratjes zijn meestal te vinden in de hals, oksels, rond de lies of onder de borsten. Ze kunnen ook groeien op de oogleden of onder de plooien van de billen.
Ze kunnen op wratten lijken, maar skin-tags zijn meestal:
- glad en zacht (wratten zijn meestal ruwer met een onregelmatig oppervlak)
- knobbelig en aan de huid hangend of gesteeld (wratten zijn meestal iets verhoogd of plat)
- niet besmettelijk (wratten verspreiden zich heel gemakkelijk, dus een plotselinge uitbraak of een cluster van gezwellen is waarschijnlijk wratten)
Steewratjes veroorzaken meestal geen pijn of ongemak. De huisarts kan een steelwratje verwijderen door deze te bevriezen of weg te snijden.
Insectenbeet of -steek
Insectenbeten en -steken veroorzaken meestal een rode, gezwollen knobbel op de huid. Dit kan pijnlijk zijn en in sommige gevallen erg jeuken. De symptomen zullen normaal gesproken binnen een paar uur of dagen verbeteren, hoewel ze soms wat langer kunnen aanhouden.
Sommige mensen hebben een milde allergische reactie. In dat geval wordt een groter deel van de huid rond de beet of angel gezwollen, rood en pijnlijk. Dit zou binnen een week moeten overgaan.
Af en toe kan een ernstige allergische reactie optreden, die symptomen veroorzaakt zoals ademhalingsmoeilijkheden, duizeligheid en een gezwollen gezicht of mond. Dit vereist onmiddellijke medische behandeling. Een ernstige allergische reactie staat bekend als anafylaxie.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Voor de diagnose van een bult achter het oor is een bezoek aan de huisarts en een gericht lichamelijk onderzoek cruciaal. Je huisarts zal eerst vragen stellen over de klachten die je ervaart, bijvoorbeeld sinds wanneer je last hebt van het knobbeltje achter het oor, of deze pijn veroorzaakt en of er nog andere symptomen zijn. Vragen over reeds bestaande aandoeningen en medicatie die je gebruikt, kunnen ook belangrijk zijn. De huisarts zal je medische geschiedenis ook in ogenschouw nemen.
Tijdens het onderzoek kijkt de arts in eerste instantie alleen naar de bult achter het oor. Vervolgens zal hij zorgvuldig voelen voor de consistentie en, indien nodig, beweeglijkheid. In de meeste gevallen zijn de genoemde handelingen voldoende om een goede diagnose te stellen. In sommige gevallen is een aanvullende bloedtest vereist.
Beeldvormend onderzoek
Beeldvormend onderzoek wordt in sommige gevallen ook gebruikt ten behoeve van de diagnose, maar meestal is dit niet nodig.
Prognose
Het is niet mogelijk om een algemene uitspraak te doen over de tijdsduur dat een bultje achter het oor blijft zitten, aangezien dit sterk kan variëren door de veelheid aan mogelijke oorzaken.
Als er sprake is van een lymfeklierzwelling als reactie op een ontsteking of een verkoudheid, dan verdwijnt de bult meestal binnen een paar dagen nadat de ziekte is genezen. In sommige gevallen blijven deze echter langere tijd voelbaar.
Sommige knobbeltjes of bultjes verdwijnen niet, maar ze veranderen ook niet. Meestal zijn dit goedaardige gezwellen die in principe geen behandeling nodig hebben.
Als er langer dan twee weken een bult achter het oor zit, moet deze door een arts worden onderzocht. Hetzelfde geldt voor ernstige bijkomende klachten of als de bult steeds groter wordt.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een knobbeltje achter het oor, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
