Droge keel: oorzaken en behandeling uitgedroogde keel

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Een droge keel kan vele oorzaken hebben. Verschillende aandoeningen of chronische prikkeling door externe factoren kunnen hieraan bijdragen. Maar vooral in de winter als de temperatuur in huis warm is maar de luchtvochtigheid laag, komt het vaker voor. Een droge keel komt voor bij ziekte, overbelasting van de stembanden door veel spreken of door vochttekort. Maar radiotherapie (bestraling) in het hoofd-halsgebied kan deze gevolgen ook hebben. De symptomen kunnen ook het gevolg zijn van (aanhoudende) stress of nervositeit. In dit geval wordt de productie van speeksel verminderd. Hierdoor ontstaat het gevoel dat de tong aan het verhemelte kleeft. Als je wordt behandeld met bijvoorbeeld antidepressiva, kunnen bijwerkingen de slijmvliezen in de mond en neus uitdrogen. Veel mensen zijn bekend met het gevoel van een plakkerige tong, vooral na het wakker worden, of het nu gaat om slapen met je mond open of om een ​​verminderde speekselproductie ’s nachts. Ouderen worden vaak getroffen. Op oudere leeftijd neemt de behoefte aan eten en drinken af, waardoor je vaak te weinig drinkt. Daarnaast slikken veel ouderen medicijnen die de uitdroging van de slijmvliezen bevorderen. Ook kan een allergie de slijmvliezen irriteren en uitdrogen.

Droge keel
Droge keel / Bron: Pixabay

Een droge keel veroorzaakt irritatie

Een droge keel manifesteert zich vaak als een brandende en jeukende keel. Soms heb je ook last van pijn in de keel of een zere keel. In de winter is droge verwarmde lucht binnenshuis vaak de oorzaak van een droge keel. Roken bevordert het krijgen van een droge keel.

Als je veel moet praten, wordt het ongemakkelijke gevoel in de keel nog erger. Hardlopen met open mond bevordert ook een droge keel, omdat de lucht niet wordt bevochtigd door het neusslijmvlies.

Als je te weinig drinkt, kun je ook last krijgen van een droge keel. Alcohol is ook een boosdoener: het droogt het slijmvlies van de keel uit.

Bovendien kunnen sommige ziekten, zoals diabetes of allergieën, ervoor zorgen dat de keel droog en jeukend wordt. Bij sommige medicijnen is een droge mond en keel een bekende bijwerking.

Oorzaken van een uitgedroogde keel

De verschillende oorzaken en bijbehorende symptomen van een droge keel worden hieronder uiteengezet:

Hooikoorts en andere allergieën

Veel mensen hebben last van hooikoorts of andere allergieën. Hooikoorts is een allergie voor pollen.  Oftewel een allergie voor stuifmeel van grassen, planten of bomen. Je kan ook allergisch zijn voor dieren (bijvoorbeeld katten en honden) of voor bepaalde voedingsmiddelen. Het allergeen zorgt ervoor dat het immuunsysteem een ​​chemische stof afgeeft die histamine wordt genoemd. Naast een droge keel kan de histamine die vrijkomt bij een allergische reactie de volgende klachten geven::

  • hoesten of kuchen
  • verstopte neus of loopneus
  • jeukende huid, mond of ogen
  • jeukende of tranende ogen
Jonge vrouw hoest als gevolg van een allergie in de woonkamer ligt / Bron: Freepik

Met open mond slapen

Als je met open mond slaapt, kan je wakker worden met een droge keel. Als je met mond open slaapt, adem je door je mond, wat de mond- en keelholte uitdroogt. Je kan ook snurken en een slechte adem krijgen als je met open mond slaapt.

Uitdroging

Als gevolg van uitdroging kun je een droge keel krijgen. Andere symptomen van uitdroging zijn onder meer:

Uitdroging wordt veroorzaakt door niet genoeg te drinken en/of door overmatig vochtverlies (door zweten, braken, diarree, etc.).

Bovenste luchtweginfectie

De bovenste luchtwegen bestaan uit de neus, de keel en het strottenhoofd (boven de stembanden). Griep en verkoudheid zijn beide bovenste luchtweginfecties.

Verkoudheid

Een droge keel kan een symptoom zijn van verkoudheid. Verkoudheid  is een infectieziekte van de bovenste luchtwegen die zich makkelijk verspreidt en meestal leidt tot een ontsteking in de neus. Een volwassene heeft gemiddeld 2 tot 3 verkoudheden per jaar. Door een verkoudheid kan de keel van een persoon droog, vlijmend of pijnlijk aanvoelen. De onderliggende infectie kan ook leiden tot:

Bindvliesontsteking of conjunctivitis
Bindvliesontsteking of conjunctivitis / Bron: Wikimedia Commons
Griep

Een droge, vlijmende of zere keel kan een symptoom zijn van griep, ook wel bekend als influenza. De griep is een aandoening van de luchtwegen die wordt veroorzaakt door een influenzavirus. ofwel het griepvirus De griepsymptomen beginnen meestal 2 dagen nadat je bent blootgesteld aan het griepvirus.

Griep dient zich vaak aan met de volgende symptomen:

De griep is ernstiger dan verkoudheid, en iemand met griep kan bedrust nodig hebben.

COVID-19

COVID-19 is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door coronavirus SARS-CoV-2 De symptomen variëren van milde luchtwegklachten (neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn, droge keel, hoesten), verhoging/koorts tot ernstige longontsteking en kortademigheid. Ook plotseling verlies van reuk en/of smaak (zónder neusverstopping) komt voor.

Dragen van een mondkapje

Wanneer mensen een mondkapje dragen, moeten ze luider spreken zodat anderen ze duidelijk kunnen horen. Dit kan de keel onnodig belasten, wat tot irritatie kan leiden. Een tweede oorzaak is dat mensen met een mondmasker meer door de mond dan door de neus ademen.

Als je een mondkapje voor langere tijd draagt, dan is het  belangrijk om tussendoor genoeg te blijven drinken.

Mondkapje
Het langdurig dragen van een mondkapje kan een droge keel veroorzaken / Bron: EVG Culture/Pexels.com

Klierkoorts (ziekte van Pfeiffer)

Een droge, vlijmende keel kan een symptoom zijn van klierkoorts, ook bekend als de ziekte van Pfeiffer. Dit wordt veroorzaakt door een infectie met het Epstein-Barr-virus. Deze boosdoener bevindt zich in het speeksel van iemand die ermee geïnfecteerd is. Overdracht kan plaatsvinden via speekselcontact, bijvoorbeeld door te zoenen. Daarom staat het ook bekend als ‘kissing disease’, de ‘zoenziekte’. Daarnaast kan het virus overgedragen worden via handen of voorwerpen, zoals bestek of een drinkflesje, of via bloedtransfusie.

Het treft het vaakst tieners en adolescenten, maar een persoon kan het op elk moment in zijn leven krijgen.

Naast een droge of zere keel, zijn de symptomen van Pfeiffer:

Tonsillitis

Een tonsillitis duidt op een infectie (ontsteking) van de amandelen. Een droge keel kan een symptoom zijn van tonsilitis. Het wordt veroorzaakt door infectie met een virus, maar bacteriën kunnen ook de boosdoener zijn. De amandelen zijn vlezige knobbeltjes achter in de keel die helpen bij het bestrijden van infecties.

Naast een droge of zere keel, bestaan de symptomen van tonsillitis uit:

Keelontsteking

Een droge keel kan een symptoom zijn van een bacteriële keelontsteking. Het wordt vaak veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pyogenes. Andere symptomen van keelontsteking zijn onder meer:

  • gezwollen, rode of witte vlekkerige amandelen
  • koorts
  • gezwollen lymfeklieren in de hals
  • huiduitslag
  • misselijkheid en braken
  • pijn in het lichaam

Zure reflux of GORZ

Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ) is een aandoening die ervoor zorgt dat maagzuur vanuit je maag in je slokdarm terechtkomt. Dit is de buis die voedsel van je mond naar je maag transporteert. Het terugvloeien van maagzuur wordt zure reflux genoemd. Dit zuur verbrandt het slijmvlies van je slokdarm en veroorzaakt symptomen als:

  • een branderig gevoel ter hoogte van je borst, brandend maagzuur genaamd
  • moeite met slikken
  • droge hoest
  • zure oprispingen
  • schorre stem

Als het zuur je keel bereikt, kan het pijn of een branderig gevoel veroorzaken.

Overgang

Vrouwen die in de overgang zijn hebben vaak last van droge slijmvliezen, die ook het gebied van d keel kunnen treffen. Daardoor ontstaat in deze levensfase vaak een droge keel. Oestrogeen speelt onmiskenbaar een belangrijke rol bij het goed functioneren en vochtig houden van de slijmvliezen. De oestrogeendaling kan de conditie van je slijmvliezen daardoor nadelig beïnvloeden.

Stress

De psyche heeft een grote invloed op het menselijk lichaam. Psychische problemen en stress kunnen leiden tot een droog gevoel in de keel, vaak in combinatie met een brokgevoel.

Droge keel door ziekte

Het is bekend dat het syndroom van Sjögren, een auto-immuunziekte, de speekselklieren en traanklieren aanvalt, wat resulteert in droge slijmvliezen. Maar ook andere ziekten zoals diabetes mellitus, schildklierziekten, de ziekte van Parkinson en aids kunnen tot deze symptomen leiden.

Bijwerking van medicijnen

Een droge keel en/of een droge mond komen ook voor bij een grote verscheidenheid aan medicijnen. De chemotherapeutische middelen die bij kankertherapie worden gebruikt, leiden in veel gevallen tot droge mond en keel.

Thermometer en medicijnen
Droge keel door medicijnen / Bron: Pixabay / Bron: Wikimedia Commons

Oorzaken van een droge keel ’s nachts

Een droge mond of keel ’s nachts komt regelmatig voor en komt vooral voor bij ouderen. Dit komt omdat speeksel verandert naarmate je ouder wordt. Volgens onderzoek nemen sommige componenten van speeksel af naarmate je ouder wordt.1Teruya, T., Goga, H. & Yanagida, M. Human age-declined saliva metabolic markers determined by LC–MS. Sci Rep 11, 18135 (2021). https://doi.org/10.1038/s41598-021-97623-7 Een verandering in de samenstelling van het speeksel kan een indicatie zijn van ouder worden en kan mogelijk worden gebruikt voor het opsporen van beginnende ouderdomsziekten. Uit een onderzoek bleek dat 21 van de 99 chemische verbindingen in het speeksel significant gerelateerd zijn aan leeftijd, waarvan 20 in hoeveelheid afnamen met het ouder worden en slechts één toenam. De meeste stoffen die afnamen hadden te maken met antioxidantactiviteit, spierweefselonderhoud en energiehuishouding. De onderzoekers hopen dat speeksel in de toekomst gebruikt kan worden om beginnende ouderdomsziekten en afname in orale functies zoals slikken en smaak eerder op te sporen.

Als je door je mond ademt, vooral ’s nachts wanneer je met open mond slaapt of als je neus verstopt is, kan je keel sneller uitdrogen. Dit komt simpelweg doordat de lucht die door je mond stroomt minder vochtig is dan de lucht die door je neus stroomt. Als gevolg hiervan kan het droge gevoel in je keel en mond ontstaan. Het kan soms zelfs leiden tot irritatie of keelontsteking. Probeer daarom door je neus te ademen als dat mogelijk is, of om te proberen je mond te sluiten tijdens het slapen teneinde uitdroging van de keel te voorkomen.

Als je verkouden bent, kan de oorzaak een verstopte neus zijn waardoor je door je mond moet ademen.

Ook kunnen veel medicijnen een droge keel en mond veroorzaken of het probleem verergeren. Ontzettend veel medicijnen kunnen een droge keel veroorzaken. Medicijnen met een droge mond en keel als bijwerking zijn onder andere:

  • bloeddrukmedicijnen
  • antidepressiva
  • medicijnen tegen angst
  • antihistaminica (tegen allergie)
  • maagzuurremmers
  • diuretica (plaspillen)
  • bronchusverwijders, die worden gebruikt om aandoeningen zoals astma en COPDte behandelen

Andere oorzaken kunnen zijn:

  • diabetes
  • zwangerschap
  • de ziekte van Sjögren
  • chemotherapie
  • radiotherapie in het  mond-keelgebied
  • zenuwschade
  • drugsgebruik

Huisarts raadplegen

In veel gevallen kun je de symptomen mogelijk verlichten met zelfzorgmaatregelen leefstijlveranderingen. Maar als de symptomen langer dan een week aanhouden of verergeren, raadpleeg dan je huisarts. De arts kan een diagnose stellen en een behandelplan opstellen.

Je moet tevens een arts raadplegen als je ernstigere symptomen ervaart. Ernstige symptomen zijn onder meer:

  • een ernstige keelpijn die het slikken pijnlijk maakt
  • kortademigheid, piepende ademhaling
  • huiduitslag
  • pijn op de borst
  • overmatige vermoeidheid gedurende de dag
  • luid snurken ’s nachts
  • koorts

Behandeling van een droge keel

Het behandelen van de onderliggende oorzaak van je droge mond staat natuurlijk voorop. Als je reeds langere tijd last ervaart van een droge keel, dan is het noodzakelijk om naar een arts te gaan. De focus ligt op behandeling van de onderliggende ziekte.

Slijmoplossers worden toegediend om vastzittend slijm los te maken. Slijmoplossers maken taai slijm in de luchtwegen dunner ofwel vloeibaarder. Sprayen met zout gaat ontstekingszwelling tegen en bevochtigt de droge slijmvliezen. Olieachtige druppels in de neus die door de keel lopen, bieden ook verlichting.

Als er sprake is van schildklierproblemen, overweeg dan of je misschien jodium moet gebruiken. Dit mag echter nooit op eigen gezag worden beslist, in plaats daarvan moet een arts worden geraadpleegd.

Chronische keelklachten, die gepaard gaat met een droge keel en optreedt als gevolg van bestraling, wordt vaak behandeld met de toediening van kunstspeeksel.

Als ademen door de mond door een scheef of krom neustussenschot de oorzaak is van de constant droge keel, kan een operatie worden overwogen.

Zelfzorg en huismiddeltjes bij een uitgedroogde keel

Er zijn veel zelfzorgmaatregelen bij een droge keel.

Zorg voor een goede luchtvochtigheid

Het eerste dat je moet doen, is de luchtvochtigheid verhogen als droge lucht de oorzaak is. Hiervoor zijn luchtbevochtigers geschikt. In de winter is het voldoende om gewoon een kommetje water op de kachel te zetten.

Voldoende drinken

Je moet ook voldoende drinken. Als het lichaam onvoldoende vocht binnenkrijgt, worden de slijmvliezen ook droog.

Gorgelen met zout water

Een beproefd huismiddeltje is gorgelen met lauw zout water. Als je de zoute smaak niet kunt verdragen, voeg dan een eetlepel appelazijn toe aan het gorgelwater in plaats van zout. Het ie wel waar dat je vaak aan de smaak van appelciderazijn moet wennen.

Citroen en honing

De combinatie van citroen en honing werkt erg goed bij een droge keel. Verwarm een ​​kopje water en voeg het sap van een uitgeperste citroen toe. Doe er vervolgens honing bij om een ​​gezond drankje te maken.

Zelfzorgmaatregelen bij een droge keel
Zelfzorgmaatregelen bij een droge keel / Bron: M.G. Sulman

Dr. Sreenivasa Murthy over een droge keel

Video: 3 tips om een droge keel te verzachten

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een droge keel, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.