Miltpijn: oorzaken van pijn aan de milt

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Een gezonde milt veroorzaakt geen pijn. Miltpijn kan verschillende oorzaken hebben. Als het orgaan problemen veroorzaakt, treedt de pijn plotseling op. Afhankelijk van de oorzaak kan de pijn aanhoudend of intermitterend zijn. De pijn kan optreden in de linker onderbuik en in de linker bovenbuik en het kan ook uitstralen naar de linkerschouder. Miltpijn komt vaak door een vergrote milt, wat op zijn beurt weer kan komen door een waaier aan aandoeningen. Een gescheurde milt (miltruptuur) of een milttrauma kan ook de oorzaak zijn.

Miltpijn

Pijn aan de milt of miltpijn voel je in de linker bovenhelft van de buik, onder je ribbenkast in de buurt van je maag. Het kan een zeurend gevoel zijn, een dof gevoel, of meer een stekend gevoel.

De pijn komt plotseling op, maar kan terugkerend of permanent zijn. Miltpijn wordt vaak als stekend ervaren. De intensiteit van de pijn varieert.

Afhankelijk van de oorzaak van de miltpijn treden andere nevenverschijnselen op zoals misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn, malaise, uitputting en andere symptomen.

Ligging en functie van de milt

Ligging en grootte

De milt bevindt zich in het linkerdeel van de bovenbuik onder de ribbenboog. Aangrenzend zijn de linker nier, de maag en het middenrif. Het orgaan heeft de vorm van een boon, is ongeveer tien centimeter. Als je milt groter is dan twaalf centimeter, spreken we van een vergrote milt. Dit wordt door dokters splenomegalie genoemd. De milt bestaat uit een weefsel dat erg zacht is. Een kapsel geeft het meer stabiliteit en het orgaan wordt er ook door beschermd.

Functies

Dit kleine orgaan neemt belangrijke taken op zich van het immuunsysteem en het lymfestelsel. De milt maakt deel uit van het immuunsysteem. Het speelt een belangrijke rol in de immuunafweer. Je immuunsysteem is erop gericht om vreemde indringers buiten het lichaam te houden. Het biedt bescherming aan het lichaam.  De milt zorgt voor afweer tegen bacteriën.

Daarnaast is de milt het filtersysteem in de bloedsomloop. De milt draagt bij aan de verwijdering van overtollige en oude rode bloedcellen en breekt deze af. Verse rode bloedcellen komen dit orgaan binnen via het miltweefsel en worden beschikbaar gesteld aan de bloedbaan. Het bloed wordt via een slagader aangevoerd en via een ader afgevoerd.

Lever zonder milt

De milt is niet een van de organen die essentieel zijn om te overleven. Als het om wat voor reden dan ook moet worden verwijderd, worden de functies overgenomen door andere organen. Zonder milt heb je echter een hogere vatbaarheid voor infecties.

Oorzaken van pijn aan de milt

Milttrauma en miltruptuur

Trauma aan de milt is zeldzaam vanwege de beschermde positie die het orgaan heeft onder de linkerkant van de ribbenkast. Desondanks kan het gebeuren met een zeer krachtige klap in de buikstreek, zoals kan gebeuren tijdens een gevecht, een motorongeluk, tijdens een contactsport of door een gebroken rib, waarbij het gebroken uiteinde van de rib de milt raakt. Dit kan een onmiddellijke breuk van de milt veroorzaken, of het kan leiden tot de vorming van een hematoom. Dit kan later gedeeltelijk verdwijnen om een ​​miltcyste te produceren. In andere gevallen kan een miltruptuur pas enkele weken na het trauma optreden.

Enkele symptomen van miltruptuur zijn:

• pijn in het bovenste linker gedeelte van de buik, gelokaliseerd achter de ribben, met gevoeligheid voor palpatie (aanraking)
• pijn in de linkerschouder
• hypotensie ofwel lage bloeddruk (door bloedverlies)
• tachycardie ofwel een snel (of onregelmatig) hartritme (compensatie voor de hypotensie)
• opgezwollen/gespannen buik (als gevolg van het volume van het bloed)

Miltruptuur is altijd een medisch noodgeval omdat je eraan kan komen te overlijden.

Vergrote milt

Een vergrote milt of splenomegalie is een andere mogelijke oorzaak voor miltpijn.  Het is geen aandoening op zich, maar kan duiden op een onderliggende aandoening. Meestal is je milt vergroot als een reactie op een ziekte in je bloed zoals leukemie, malaria of tuberculose. Oorzaken van een vergrote milt zijn onder meer:

• myeloproliferatieve ziekten waarbij het beenmerg teveel rode bloedcellen, witte bloedcellen en/of bloedplaatjes aanmaakt, zoals chronische lymfatische leukemie, chronische myeloïde leukemie, grote granulaire celleukemie, polycythaemia vera
• lymfoïde maligniteiten zijn kwaadaardige aandoeningen van het lymfeklierstelsel zoals lymfomen, chronisch lymfatische leukemie en plasmacelmaligniteiten
• lipiden-stapelingsziekten, zoals de ziekte van Gaucher of de ziekte van Niemann-Pick
• bindweefselaandoeningen zoals systemische lupus erythematosus
• ontstekingsstoornissen zoals amyloïdose en sarcoïdose
• virale infecties zoals cytomegalovirus (CMV) of klierkoorts (ziekte van Pfeiffer)
• acute bacteriële infecties zoals bacteriële endocarditis
• chronische bacteriële infecties, waaronder malaria, syfilis, brucellose en miliaire tuberculose
• leverziekten zoals levercirrose of trombose van de miltader (Vena Lienalis)
• hemolytische anemie, waarbij de rode bloedcellen sneller worden afgebroken dan het beenmerg ze aanmaakt

Miltinfarct

Bij een miltinfarct heb je last van hevige buikpijn in het gebied van de linker bovenbuik. De term ‘infarct’ beschrijft in feite de vernietiging van weefsel door een gebrek aan zuurstof. De oorzaak is een acute stoornis in de bloedsomloop.

In de meeste gevallen lijd je vooraf al aan andere ziekten zoals leukemie, bloedvergiftiging, endocarditis of atriumfibrilleren. Als de afsluiting niet volledig is, kan het miltinfarct ook ‘stil’ verlopen, dat wil zeggen zonder symptomen. Een infarct in de milt moet onmiddellijk worden behandeld.

Miltpijn na alcohol

Bij alcoholgebruik is er vaak sprake van leverschade, maar het belang van de milt bij ontgifting moet niet worden onderschat. De milt heeft een filterfunctie voor het bloedsysteem en is een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. Al het bloed van het lichaam gaat door de milt en dode of beschadigde rode bloedcellen worden hier uitgefilterd. Als deze beschermende functie faalt, ben je meer vatbaar voor infecties.

Tijdens de afbraak van alcohol in de lever wordt aceetaldehyde geproduceerd, dat zeer giftig is en verantwoordelijk is voor de schade veroorzaakt door alcoholmisbruik in het hele lichaam. De celmembranen, waaronder die van de rode bloedcellen, worden aangetast en er ontstaat indirecte schade, waardoor ze in toenemende mate worden afgebroken in de milt en dit leidt weer tot een vergrote milt.

Alcohol wordt door de lever eerst afgebroken tot aceetaldehyde. Daarna wordt het afgebroken tot azijnzuur. Binnen grofweg 1,5 uur is een standaard glas alcohol omgezet van alcohol naar aceetaldehyde naar azijnzuur.

Miltpijn tijdens zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kan miltpijn op twee verschillende manieren worden veroorzaakt. ten eerste kan er sprake zijn van een infectie zijn, die vereist dat de milt harder werkt om de immuuncellen te selecteren. Omdat tijdens de zwangerschap bijzondere omstandigheden in het lichaam heersen, kan het immuunsysteem snel overreageren en zo leiden tot een verhoogde zwelling van de milt.

In het laatste trimester van de zwangerschap kan pijn in de milt ook komen doordat het orgaan in de verdrukking komt. Als de baarmoeder erg groot wordt, verdringt deze de andere buikorganen. Dit kan leiden tot verhoogde druk op de milt en dus tot pijn.

Miltpijn door intensief hardlopen of sporten?

Je kunt tijdens het hardlopen of sporten de beruchte ‘steek in de zij’ ervaren. Nagenoeg iedereen heeft dat wel eens gehad. Dergelijke pijnlijke steken in de zij die optreden tijdens inspanning of sportactiviteit worden echter niet veroorzaakt door de milt. Overigens ook niet door andere organen en spieren. De meest aannemelijke verklaring is dat deze pijn het gevolg is van irritatie van het buikvlies en dan specifiek dat deel dat in verbinding staat met het middenrif.¹Gezondheid & Wetenschap. Worden steken in de zij tijdens het sporten veroorzaakt door de milt? https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/worden-steken-in-de-zij-tijdens-het-sporten-veroorzaakt-door-de-milt (ingezien op 5 oktober 2022)

Arts raadplegen

Het is alleszins raadzaam om een arts te raadplegen als je last hebt van miltpijn, aangezien sommige oorzaken van miltpijn onmiddellijke medische aandacht vereisen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van een vraaggesprek met de arts over je klachten, lichamelijk onderzoek en eventueel vervolgonderzoek. Bij een lichamelijk onderzoek wordt de onder- en bovenbuik gepalpeerd.

Echografie of computertomografie (CT-scan) kan ook worden uitgevoerd. Hierdoor kunnen veranderingen in de milt zichtbaar worden.

Daarnaast wordt meestal een bloedonderzoek uitgevoerd, waarvan de resultaten aanwijzingen kunnen geven over de oorzaak van de miltpijn.

Aangezien miltpijn kan worden veroorzaakt door ernstige ziekten, moet je altijd een arts raadplegen.

Behandeling van pijn aan de milt

De behandeling van miltpijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Als de oorzaak van de miltpijn vastgesteld is, zal de behandeling zich daarop richten. Bijvoorbeeld:

• Bij miltpijn die wordt veroorzaakt door een infectie, kan een antibioticum of antivirale medicatie worden voorgeschreven door de arts ter behandeling van de infectie.
• Bij een verwonding aan de milt, zal rust en pijnstilling worden aanbevolen om de pijn te verlichten en het herstel te bevorderen.
• Is er sprake van een onderliggende aandoening, zoals een auto-immuunziekte, dan zal de behandeling zich hierop richten.

Soms moet de milt worden verwijderd. Er zijn verschillende redenen waarom de arts je milt verwijdert. Bijvoorbeeld bij ziekten van het bloed, lymfesysteem, cysten of tumoren. Een operatieve ingreep waarbij de milt in zijn geheel wordt verwijderd, wordt een splenectomie genoemd.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over pijn aan de milt. Of tips geven ten aanzien van miltpijn. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.