Metaalsmaak in de mond: oorzaken van een ijzersmaak

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Een ijzersmaak of metaalsmaak in de mond kan vele oorzaken hebben. In de meeste gevallen is de oorzaak gelukkig onschadelijk en kan het eenvoudig worden verholpen, vaak met zelfzorgmaatregelen en soms door medische behandeling. Het is belangrijk om de oorzaak van de metaalsmaak proberen te achterhalen. Daarbij kan onderscheid gemaakt worden tussen onschadelijke en minder onschadelijke oorzaken. De eerste categorie kun je vaak zelf oplossen. De laatste vereist een nadere beoordeling en professionele behandeling door een arts. Soms moet de spoedarts worden gebeld. Eén van de voor de hand liggende oorzaken van een metaalsmaak in de mond, die vaak uit het niets komt, is een lichte bloeding in de mondholte, bijvoorbeeld van het tandvlees, het mondslijmvlies of de slokdarm. Neusbloedingen of een onbedoelde beet op de tong kunnen ook een metaalachtige smaak veroorzaken. In deze gevallen is het ijzergehalte van het bloed of de rode bloedcellen verantwoordelijk voor de ijzersmaak.

Vreemde smaak in de mond
Metaalsmaak in de mond / Bron: Luis Molinero/Shutterstock.com

Oorzaken van een metaalsmaak in de mond

Er zijn veel redenen waarom je een aanhoudende metaalsmaak in je mond kunt hebben, van medicatie tot slechte mondhygiëne. Als je eenmaal weet waarom je een ijzersmaak in je mond hebt, zijn er vaak eenvoudige stappen die je kunt nemen om het probleem op te lossen.

Mondhygiëne en implantaten

Een veelvoorkomende oorzaak van een ijzersmaak is bloed in de mond. Dit kan optreden als gevolg van bloedend tandvlees, een bloedende wond in de mond, bloedend tandvlees bij het poetsen of flossen, of na een tandheelkundige ingreep.

Slechte mondhygiëne

Mogelijk dien je je mondhygiëne te verbeteren. Poets en flos regelmatig om problemen met je tanden en tandvlees, zoals gaatjes in de tanden en tandvleesontsteking, te voorkomen. Deze factoren kunnen een slechte smaak in je mond veroorzaken. Als een slechte mondgezondheid de oorzaak is van de metaalsmaak in je mond, kun je ook last hebben van gezwollen en donkerrood tandvlees of tandvlees hebben dat gemakkelijk bloedt. Je kunt ook een slechte adem hebben.

IJzersmaak in de mond door tandvleesontsteking

Het is mogelijk dat een tandvleesontsteking kan leiden tot een metaalsmaak in de mond. Tandvleesontsteking (gingivitis) is een ontsteking van het tandvlees die vaak wordt veroorzaakt door een opbouw van plaque op de tanden. Plaque is een laagje van bacteriën en andere deeltjes die zich op de tanden kunnen vestigen als ze niet goed worden gereinigd. Als het tandvlees geïnfecteerd raakt, kan het pijnlijk worden en gaan bloeden.

Er zijn enkele manieren om tandvleesontsteking te behandelen en de metaalsmaak in de mond te verminderen:

  • Goede mondhygiëne: Dit betekent dat je je tanden en mond goed moet reinigen door twee keer per dag te poetsen, elke dag te flossen en regelmatig naar de tandarts te gaan voor controle.
  • Gebruik tandvleesverzorgingsproducten: Er zijn verschillende producten die kunnen helpen om tandvleesontsteking te behandelen, zoals speciaal mondwater en tandestokers.
  • Verminder suikergebruik: Te veel suiker kan bijdragen aan tandvleesontsteking. Probeer om suikerhoudende producten te beperken en kies in plaats daarvan voor gezonde voedingsmiddelen.
  • Zoek professioneel advies: Als je tandvleesontsteking niet verbetert, is het raadzaam om een tandarts te raadplegen voor professioneel advies en behandeling.

Implantaten en kunstgebitten

Veel mensen klagen over een metaalachtige smaak nadat ze implantaten, prothesen of een kroon of brug hebben gekregen. De metaalsmaak komt hier meestal van de componenten die zijn gebruikt. Het is meestal roestvrij staal. Hoewel edelmetalen niet erg vatbaar zijn voor corrosie, kan blootstelling aan zuren tijdens het eten metaalionen activeren. Het is daarom begrijpelijk dat de beet in een zure appel kan resulteren in een metaalachtige smaak. de laatste jaren komt dit echter niet vaak meer voor, omdat het materiaal dat gebruikt wordt bij tandheelkundige ingrepen flink is veranderd. Een brug wordt bijvoorbeeld gemaakt van metaal of keramiek met daaroverheen voor de esthetiek een laag porselein. Tot voor kort was een kroon of brug bijna altijd van metaal. Aan de buitenkant vaak niet, maar de basis was meestal van metaal. Maar voor vrijwel alles is een metaal-vrij alternatief. Implantaten, vullingen, kronen en bruggen kunnen anno 2023 geheel metaalvrij worden aangelegd en door Europese wetgeving is het vanaf 1 juli 2018 verboden amalgaamvullingen te plaatsen in melktanden.

Verkoudheid en andere infecties

Verkoudheid, bijholteontsteking en (andere) infecties van de bovenste luchtwegen kunnen de smaak in je mond danig veranderen. Als een bovenste luchtweginfectie de oorzaak is, krijg je ook symptomen zoals een loopneus of verstopte neus, keelpijn en hoesten. Neem voldoende rust, drink veel en neem indien nodig vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol. De metaalachtige smaak zou moeten verdwijnen als je eenmaal bent hersteld.

Sinusitis of bijholteontsteking
Sinusitis of bijholteontsteking / Bron: Wikimedia Commons

Metaalsmaak tijdens het sporten

Het is bekend dat lichaamsbeweging de bloedcirculatie verhoogt. Ook worden de longen beter van bloed voorzien, waardoor een grotere zuurstofopname mogelijk is. Extreme sporten zoals bergbeklimmen of het lopen van een marathon kunnen kleine bloedingen in de longen of luchtwegen veroorzaken. Deze worden veroorzaakt door snelle ademhaling, uitdroging van de slijmvliezen en microscheurtjes op de slijmvliezen van neus en mond. De metaalachtige smaak komt van kleine hoeveelheden bloed en het ijzer dat erin zit. Mensen die lichamelijk zwaar werk doen, kunnen een soortgelijk fenomeen ervaren. Dit gaat verder dan normale sportactiviteiten of lichamelijke werkzaamheden, maar het gaat om situaties waarbij je tot het uiterste gaat.

Hardlopen
Metaalsmaak in de mond tijdens het hardlopen / Bron: Pixabay

Neurologische aandoeningen

In zeldzame gevallen kunnen neurologische aandoeningen je smaakperceptie veranderen en leiden tot een metaalsmaak.

Metaalsmaak in de mond veroorzaakt door hormonen

Hormonale veranderingen veroorzaken soms ook een metaalachtige smaak op de tong.

Trage schildklier

bij sommige mensen veroorzaakt een traag werkende schildklier een metaalsmaak in de mond. Dit wordt behandeld door hormonen in te nemen die je arts heeft voorgeschreven.

De medische benaming van een trage schildklier is hypothyreoïdie. Deze toestand kan van invloed zijn op je metabolisme (stofwisseling), mentale functies, energieniveau en stoelgang. Afhankelijk van de mate waarin de productie van schildklierhormoon daalt, kunnen de symptomen licht tot ernstig zijn. Soms zijn symptomen zoals vermoeidheid, zwakte en obstipatie moeilijk te onderscheiden van andere aandoeningen.

Schildklier
Schildklier / Bron: wikimedia Commons

Zwangerschap

Zwangere vrouwen kunnen smaakveranderingen ervaren als gevolg van veel hormonale veranderingen. Dit is meestal niets om je zorgen over te maken en na de geboorte van je kindje keert vaak je normale smaak weer terug.

Overgang

De hormonale veranderingen tijdens de overgang veroorzaken soms een ongebruikelijke smaakperceptie. Een metaalachtige of zelfs zoute smaak in de mond is niet ongewoon in deze periode.

Medicatie en voedingssupplementen

Sommige medicijnen en voedingssupplementen kunnen ook zorgen voor een ijzersmaak in de mond.

Medicijnen

Medicijnen als antidepressiva (lithium) en antibiotica, maar ook medicijnen tegen nierstenen kunnen de oorzaak zijn van een metaalsmaak in de mond. Andere mogelijke oorzaken in het medicijnkastje zijn hartmedicatie en geneesmiddel tegen jicht. Als je last hebt van de metaalachtige smaak, neem dan contact op met de arts die het middel voorschrijft, maar stop niet met het innemen van de medicatie zonder toestemming van de arts.

Medicatie (pixabay)
Sommige medicijnen veroorzaken een metaalsmaak of ijzersmaak in de mond /  Bron: Pixabay

Supplementen

Een overmaat aan zink, chroom, ijzer of andere mineralen in het lichaam is ook een mogelijke oorzaak van een ijzersmaak in de mond. Maar het kan ook een symptoom zijn van een tekort. De huisarts kan dit controleren met een bloedtest.  Sommige mensen hebben last van een metaalsmaak in de mond na inname van een zinksupplement. De metaalachtige smaak verdwijnt zodra je stopt met het gebruik van de supplementen of er minder van gebruikt.

Vitamine- of mineralentekort

Een metaalsmaak in de mond kan een teken zijn van een tekort aan bepaalde vitaminen of mineralen. Sommige van deze nutrienten kunnen bijdragen aan de smaak in de mond, dus als u een tekort heeft, kan dit leiden tot een metaalsmaak.

Er zijn verschillende vitaminen en mineralen die kunnen leiden tot een metaalsmaak in de mond, waaronder:

  • Zink: Zink is een mineraal dat nodig is voor een goede smaak en geur. Een tekort aan zink kan leiden tot een metaalsmaak in de mond.
  • Foliumzuur: Foliumzuur is een B-vitamine die nodig is voor de aanmaak van rode bloedcellen. Een tekort aan foliumzuur kan leiden tot een metaalsmaak in de mond.
  • IJzer: IJzer is een mineraal dat nodig is voor de aanmaak van hemoglobine, een eiwit dat zuurstof in het bloed transporteert. Een tekort aan ijzer kan leiden tot een metaalsmaak in de mond.

Voeding

Bepaalde voedingsmiddelen

Het eten van bepaalde voedingsmiddelen, zoals noten, zaden of ijzerrijke voedingsmiddelen, kan soms een metaalsmaak in de mond veroorzaken.

Voedselallergie

Als de metaalsmaak in de mond optreedt tijdens of direct na het eten van bepaald voedsel, kan dit een teken zijn van een allergie. Raadpleeg in dat geval je huisarts, die de nodige onderzoeken kan uitvoeren en maatregelen kan treffen.

Mondspoeling of tandpasta

Bepaalde mondspoelingen en tandpasta’s bevatten ingrediënten die een metaalachtige nasmaak kunnen veroorzaken.

Chemotherapie en bestraling

Een bittere of metaalachtige smaak die in je mond blijven hangen, is een veel voorkomende bijwerking van chemotherapie en bestraling. Het verdwijnt meestal als je klaar bent met de behandeling. Verander ondertussen je dieet om het probleem te maskeren. Voeg scherpe ingrediënten zoals citroensap, azijn of augurken toe aan je maaltijden. Specerijen, kruiden en zoetstoffen zorgen voor een sterke smaak. Probeer meer bevroren of koud voedsel te eten. Verwissel metalen keukengerei voor hout of plastic.

Citroenen
Je kunt sinaasappels, mandarijnen, citroenen en het sap van deze vruchten gewoon eten en drinken voor, tijdens en na de chemotherapie, maar grapefruit(sap) kun je beter niet eten of drinken voor, tijdens en direct na de chemotherapie / Bron: Pixabay

Metaalsmaak in de mond door roken

Het is normaal om een metaalsmaak te voelen in de mond na het roken. Dit komt omdat de rook van sigaretten en andere tabaksproducten metalen bevat, zoals kwik, lood en cadmium. Deze metalen kunnen worden opgenomen in het bloed en naar andere delen van het lichaam worden getransporteerd, waaronder de mond.

Er zijn enkele manieren om de metaalsmaak in de mond te verminderen of te verwijderen:

  • Drink voldoende water: Dit kan helpen om de metaalsmaak te verwijderen en tegelijkertijd de mond te hydrateren.
  • Gebruik mondwater: Sommige mondwaters bevatten ingredienten die de metaalsmaak kunnen neutraliseren.
  • Gebruik kauwgom of snoepjes: Dit kan helpen om de smaak in de mond te verminderen.
  • Probeer te stoppen met roken: Dit is de beste manier om de metaalsmaak in de mond te verminderen of te verwijderen. Roken verhoogt niet alleen het risico op mondkanker, maar kan ook leiden tot een aantal andere gezondheidsproblemen.
Stoppen met roken
Stoppen met roken / Bron: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.com

Metaalsmaak in de mond door ketose

Een metaalsmaak in de mond kan een teken zijn van ketose, wat een toestand is waarbij het lichaam ketonen gebruikt als energiebron in plaats van glucose. Ketose kan optreden als gevolg van een koolhydraatarme dieet of wanneer het lichaam niet voldoende insuline produceert om glucose te gebruiken als energiebron.

Er zijn enkele manieren om de metaalsmaak in de mond die kan optreden tijdens ketose te verminderen:

  • Drink voldoende water: Dit kan helpen om de metaalsmaak te verwijderen en tegelijkertijd de mond te hydrateren.
  • Gebruik mondwater: Sommige mondwaters bevatten ingrediënten die de metaalsmaak kunnen neutraliseren.
  • Eet voedsel met een wat hoger zoutgehalte: Zout kan helpen om de metaalsmaak te verminderen. Maar let op: te veel zout eten, kan een hoge bloeddruk veroorzaken en dat is een risicofactor voor hart- en vaatziekten.
  • Probeer om het koolhydraatgehalte in je dieet te verhogen: Als je op een koolhydraatarm dieet bent en de metaalsmaak in de mond blijft optreden, kan het verhogen van het koolhydraatgehalte in je dieet helpen om de metaalsmaak te verminderen. Houd er echter wel rekening mee dat een te hoog koolhydraatgehalte in het dieet het risico op overgewicht en diabetes kan verhogen. Raadpleeg eventueel of een diëtist of voedingsdeskundige.

Gastro-intestinale problemen

Reflux

Maagproblemen, zoals brandend maagzuur of gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ), kunnen soms een metalen smaak in de mond veroorzaken vanwege maaginhoud die terugvloeit in de mond (reflux).

Indigestie / dyspepsie

Maagzuur, zure reflux en indigestie/dyspepsie kunnen verantwoordelijk zijn voor een metaalachtige smaak. Andere symptomen die je hierbij kunt krijgen, zijn een opgeblazen gevoel en een branderig gevoel in je borst na het eten. Om het onderliggende probleem te behandelen, moet je vet voedsel en zware maaltijden vermijden, kleine maaltijden eten verspreid over de dag en eventueel maagzuurremmers gebruiken.

Dementie

Dementie kan je smaak aantasten en die kan dan zomaar veranderen, bijvoorbeeld van hartig naar zoet. Of je smaakt minder. Het deel van de hersenen dat de smaak controleert, werkt soms niet meer goed. Kook met sterke of zoete smaken en probeer verschillende soorten voedsel en dranken om je eetlust te vergroten.

Blootstelling aan chemische stoffen

Het inademen van hoge niveaus van kwik of lood kan een metaalachtige smaak in je mond veroorzaken.

Kwik

Kwik wordt bijvoorbeeld gebruikt in de kleinschalige, veelal ongereguleerde goudmijnbouw en langs rivieren of in het regenwoud mengen arbeiders goudhoudend sediment met kwik. In Suriname zijn er bijvoorbeeld veel illegale mijnen die geen strobreed in de weg worden gelegd.1Volkskrant. Meeverdienen aan ‘informele’ goudwinning: in Suriname worden illegale mijnen geen strobreed in de weg gelegd. https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/meeverdienen-aan-informele-goudwinning-in-suriname-worden-illegale-mijnen-geen-strobreed-in-de-weg-gelegd~be085c3e2/ Bij sommige van deze werkplaatsen zijn kwikniveaus gemeten die twintig keer hoger zijn dan de internationaal aanvaarde veiligheidsstandaard.2B. Fraser, Townspeople, gold shopkeepers highly exposed to mercury in Peru. Environmental Health News (11 april 2011). (Ingezien op 1-1-2023)

Kwik kan ook afkomstig zijn van kapotte huishoudelijke artikelen, zoals thermometers. Zowel langdurige als korte blootstelling aan kwik kan schadelijk zijn voor je gezondheid.

Lood

Lood kan schadelijk zijn voor zowel kinderen als volwassenen. Kinderen kunnen loodvergiftiging krijgen door loodhoudende verf of met lood verontreinigd stof dat in oudere gebouwen wordt aangetroffen. Lucht, water en grond kunnen ook met lood vervuild raken en gevaarlijk zijn. Volwassenen die hun huis renoveren en/of met batterijen werken, hebben een hoger risico op loodvergiftiging.

Aandoeningen van het centrale zenuwstelsel

Soms kan een aandoening van het centrale zenuwstelsel (CZS: grote hersenen, kleine hersenen en ruggenmerg) zorgen voor een smaakvervorming en smaakstoornissen zodat het eten en drinken anders smaakt dan normaal. Deze omvatten aandoeningen zoals de aangezichtsverlamming van Bell (ook wel Bellse parese genoemd) en multiple sclerose (MS). Neem contact op met je arts als je een van deze aandoeningen heeft en een metaalachtige smaak opmerkt.

Hyperkaliëmie (te veel kalium in het bloed)

Een metaalachtige smaak in de mond veroorzaakt door een zeldzame aandoening die hyperkaliëmie wordt genoemd, is levensbedreigend. Hier leidt een teveel aan kalium in het bloed tot een verstoorde elektrolytenbalans. Dit beïnvloedt het hartritme en de zenuwimpulsen tussen de spieren en zenuwen. Vaak zijn nierproblemen de oorzaak van hyperkaliëmie. Andere mogelijke oorzaken zijn onder meer te veel kalium of bepaalde medicijnen. Om levensgevaar te voorkomen, moet de inname van medicatie of de overmatige consumptie van kaliumrijke groenten en fruit onmiddellijk worden stopgezet. Er moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd omdat dialyse nodig kan zijn.

Video over de belangrijkste oorzaken van een metaalsmaak

Zelfzorg bij een ijzersmaak in de mond

Als een onschadelijke oorzaak wordt vastgesteld als reden voor een metaalsmaak in de mond, zijn er verschillende maatregelen mogelijk. Bij tandplak- en tandvleesproblemen is het verstandig om vaker tanden te poetsen en te spoelen met zout water. Zout water is een zeer effectief tegengif tegen tandplak en de tandplakbacteriën die ervoor verantwoordelijk zijn. Door het spoelen worden ook etensresten weggespoeld die tussen de tanden of in tandvleeszakken zitten. Zout water is ook een goed tegengif tegen metaalsmaak. Daarnaast is flossen en het stoken van je tanden raadzaam.

Het vermijden van citrusvruchten kan nuttig zijn voor kunstgebitten met metalen onderdelen. Door het fruitzuur worden er metaalionen afgegeven, die vervolgens de metaalachtige smaak activeren. Aan de andere kant kunnen citrusvruchten zoals sinaasappels, mandarijnen, citroenen en limoenen een tegengif vormen tegen de onaangename metaalsmaak als gevolg van verhoogde speekselvloed.

Tandenborstel tandenpoetsen
Gebruik een tongschraper en tandenborstel om je mond en tong te reinigen / Bron: Pixabay

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een metaalsmaak. Of tips geven over wat te doen bij ene ijzersmaak in de mond. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.