Schisandra chinensis: de vijfsmakenbes die lichaam en geest versterkt

Last Updated on 28 oktober 2025 by M.G. Sulman

Schisandra chinensis, de sierlijke klimplant uit het noordoosten van Azië, draagt vruchten die de Chinezen al eeuwen eren als Wu Wei Zi; de bes van de vijf smaken: zuur, zoet, bitter, scherp en zout tegelijk. In dat wonderlijke mengsel van smaken schuilt haar reputatie: Schisandra is een adaptogeen, een kruid dat het lichaam leert omgaan met spanning, vermoeidheid en herstel. In oude keizerlijke geschriften werd ze geprezen om haar vermogen om levenslust en concentratie te versterken; tegenwoordig onderzoekt men haar antioxidatieve en hepatoprotectieve (leverbeschermende) werking met moderne methoden. Haar unieke samenstelling van lignanen, antioxidanten en essentiële zuren maakt haar tot een zeldzame bondgenoot voor wie lichaam en geest in balans wil brengen; een eeuwenoud kruid met verrassend moderne relevantie.

Wat is Schisandra chinensis?

De plant zelf

Schisandra chinensis is een houtige klimplant die van nature voorkomt in het noordoosten van China, Korea en Siberië. Ze slingert zich om bomen en draagt trossen met glanzend rode bessen die in de herfst rijpen. De bes is klein, glibberig en rijk van smaak; wie haar proeft, ervaart eerst iets zuurs, dan zoets, daarna een vleug bitter en zout, met een prikkelend nasmaakje. Vandaar de Chinese naam Wu Wei Zi – letterlijk “bes van de vijf smaken”.

In de traditionele Chinese geneeskunde geldt Schisandra als een tonicum: een versterkend middel dat de levensenergie, of qi, zou herstellen. In oude kruidenboeken wordt beschreven hoe de bes het hart kalmeert, de longen versterkt en de lever zuivert. Men gebruikte haar bij vermoeidheid, nachtzweten, slapeloosheid en een zwakke concentratie – klachten die wij vandaag waarschijnlijk zouden scharen onder stressgerelateerde uitputting.

De chemie achter de traditie

Wat de Chinezen intuïtief ontdekten, wordt tegenwoordig wetenschappelijk verklaard. De vrucht bevat een reeks lignanen – natuurlijke verbindingen die tot de polyfenolen behoren, een grote familie van antioxidanten die cellen beschermen tegen oxidatieve schade. Belangrijke lignanen in Schisandra zijn schisandrine A, B en C, gomisine en deoxyschisandrine. Ze beïnvloeden enzymen in de lever, zoals glutathion-S-transferase, die helpen bij de afbraak van schadelijke stoffen.

Een antioxidant is een stof die vrije radicalen neutraliseert; dat zijn agressieve zuurstofmoleculen die cellen kunnen beschadigen. Je kunt ze vergelijken met roest op metaal – alleen roest het lichaam van binnenuit. Schisandra lijkt die roestvorming te beperken, vooral in lever- en hersencellen.

Een adaptogeen in balans

Daarnaast behoort Schisandra tot de groep van de adaptogenen. Dat zijn plantenextracten die het lichaam helpen zich aan te passen aan fysieke of mentale stress. Ze werken niet stimulerend zoals cafeïne, maar regulerend. Wanneer het lichaam te veel stresshormonen produceert, helpen adaptogenen die af te remmen; bij vermoeidheid stimuleren ze juist een mild herstel. Het effect is dus niet lineair, maar zelfcorrigerend – alsof het lichaam via een subtiel duwtje terugkeert naar evenwicht.

Bij studenten, sporters of mensen die langdurig onder druk staan, kan Schisandra het concentratievermogen verbeteren en de vermoeidheid verminderen. Sommige Russische studies uit de twintigste eeuw beschreven hoe piloten en soldaten de bes gebruikten om alert te blijven tijdens lange missies.

De brug tussen oud en nieuw

Wat ooit een geheim van Chinese kruidendokters was, is allengs uitgegroeid tot een onderzoeksgebied binnen de fytotherapie – de moderne wetenschap van geneeskrachtige planten. De vijfsmakenbes past daar wonderlijk in: ze is tegelijk mystiek en meetbaar, traditioneel en biochemisch begrijpelijk. Achter haar poëtische naam schuilt dus een nuchter mechanisme dat verklaart waarom zij de mens helpt herstellen van vermoeidheid, spanning en toxische belasting.

Zo blijkt Schisandra een plant die niet alleen de smaakpapillen prikkelt, maar ook de wetenschap – een stille herinnering dat oude kennis soms preciezer observeerde dan wij denken.

Adaptogene werking: balans in stress en energie

Wat een adaptogeen eigenlijk doet

Een adaptogeen is een natuurlijke stof die het lichaam helpt zich aan te passen aan spanning, vermoeidheid en emotionele druk. Het woord komt van het Latijnse adaptare, zich aanpassen. Adaptogenen verhogen dus niet zomaar de energie, maar bevorderen het homeostatisch evenwicht – het vermogen van het lichaam om in balans te blijven ondanks veranderende omstandigheden.

Wanneer iemand langdurig onder stress staat, gaat het lichaam in een toestand van hyperarousal: de bijnieren produceren meer cortisol en adrenaline, hartslag en bloeddruk stijgen, de spijsvertering vertraagt. Dat systeem – de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as of HPA-as – is ontworpen voor korte noodsituaties, niet voor maandenlange spanning. Adaptogenen zoals Schisandra lijken die as te moduleren: ze verlagen een te hoge cortisolspiegel, maar stimuleren juist een milde reactie wanneer de stressreactie te zwak is.

Een voorbeeld maakt het tastbaar. Iemand die zich wekenlang uitgeput voelt na examens of werkdruk, kan een ontregelde HPA-as hebben. Waar koffie slechts tijdelijk oppept, helpt een adaptogeen het hormonale evenwicht herstellen, zodat energie terugkeert zonder overprikkeling.

Hoe Schisandra dat doet

De lignanen uit de vijfsmakenbes beïnvloeden receptoren in de hersenen en in de bijnieren. In dieronderzoek zag men dat ze de productie van nitric oxide (stikstofmonoxide) in de hersenen stabiliseren, een stof die de bloeddoorstroming en zuurstofvoorziening regelt. Tegelijk verminderen ze de ophoping van reactieve zuurstofsoorten (ROS), die cellen kunnen beschadigen.

Het resultaat is subtiel maar merkbaar: minder mentale vermoeidheid, scherpere concentratie en een rustiger zenuwstelsel. Sommige studies bij mensen tonen aan dat Schisandra-extract de aandacht en de visuele reactiesnelheid kan verbeteren. De effecten treden doorgaans na enkele weken dagelijks gebruik op; ze bouwen zich op in plaats van te “knallen” zoals bij stimulerende middelen.

Een natuurlijk evenwicht

Adaptogenen werken zelden spectaculair; hun kracht ligt in de regulatie. Wie te hard draait, wordt afgeremd, wie uitgeblust is, krijgt nieuwe veerkracht. Het lichaam herkent de verbindingen en gebruikt ze waar nodig, vergelijkbaar met hoe een thermostaat warmte toevoegt of juist afremt. Daarom zijn adaptogenen bij gezonde mensen meestal veilig, maar ze kunnen bij overmatig gebruik slapeloosheid of lichte maagklachten veroorzaken.

In de context van stressherstel fungeert Schisandra als een brug tussen fysiologie en psyche. Ze grijpt niet in op één symptoom, maar herstelt een patroon; niet het zenuwstelsel afzonderlijk, maar de samenhang van lichaam, geest en hormonen. Dat maakt haar interessant in een tijd waarin stress vaak als een mentaal probleem wordt gezien, terwijl het in wezen een biologisch signaal is dat om herstel vraagt.

Schisandra leert het lichaam, zou men kunnen zeggen, weer luisteren naar zichzelf.

Leverbescherming en ontgifting

De lever als zuiveringsmeester

De lever is een van de meest onderschatte organen van het menselijk lichaam. Ze weegt ongeveer anderhalve kilo en functioneert als een chemisch laboratorium: ze breekt afvalstoffen af, maakt gal aan, reguleert de bloedsuiker, en zet voedingsstoffen om in bruikbare energie. Wanneer de lever overbelast raakt – door alcohol, medicijnen, vetrijke voeding of langdurige stress – kan ze haar werk minder goed doen. Dan hopen toxinen (giftige stoffen) en vrije radicalen zich op, wat vermoeidheid, huidproblemen of spijsverteringsklachten kan veroorzaken.

In die context krijgt Schisandra chinensis een bijzondere betekenis. In de Aziatische geneeskunde gold ze al als “bes van het leven”, juist vanwege haar vermeende hepatoprotectieve werking: bescherming van levercellen tegen schade.

Hoe Schisandra de lever ondersteunt

De werkzame stoffen in Schisandra – vooral de lignanen schisandrine A, schisandrine B en gomisine N – activeren enzymen die de lever helpen bij het ontgiften. Een belangrijk enzym is glutathion-S-transferase (GST), dat schadelijke stoffen koppelt aan glutathion, een lichaamseigen antioxidant. Hierdoor worden toxinen wateroplosbaar en kunnen ze via de gal of urine worden uitgescheiden.

Daarnaast stimuleert Schisandra de aanmaak van superoxide-dismutase (SOD) en catalase, twee enzymen die vrije radicalen neutraliseren. Vrije radicalen zijn instabiele moleculen die cellen kunnen beschadigen, vergelijkbaar met hoe zuurstof metaal laat roesten. Door deze oxidatieve stress te verminderen, vertraagt Schisandra het verouderingsproces van levercellen en kan ze herstel bevorderen na bijvoorbeeld alcoholgebruik of medicatiebelasting.

In dieronderzoek, onder meer bij muizen met leververvetting of blootstelling aan toxische stoffen, bleek dat Schisandra-extract ontstekingswaarden verlaagde en de leverfunctie verbeterde (Li et al., 2018). Ook in enkele kleine klinische studies bij mensen met chronische hepatitis toonde men een lichte verbetering van leverenzymen zoals ALAT en ASAT (Zhou et al., 2020).

Van detoxmythe tot biochemisch feit

Hoewel het woord “ontgiften” vaak misbruikt wordt in populaire wellness-trends, is de biologische detoxificatie een zeer concreet proces dat in de lever plaatsvindt. Schisandra lijkt dat proces niet magisch te versnellen, maar te optimaliseren: ze ondersteunt bestaande enzymen en beschermt het weefsel tegen overbelasting.

Wie bijvoorbeeld langdurig paracetamol gebruikt of een vetrijk dieet heeft, belast zijn lever extra. In zulke gevallen kan Schisandra als adjuvans (ondersteunend middel) zinvol zijn, mits onder begeleiding van een arts of fytotherapeut.

Een subtiel schild

De lever is geen orgaan dat klaagt; ze werkt stil, dag en nacht. Wanneer vermoeidheid, een vale huid of spijsverteringsproblemen optreden, is dat vaak het teken dat ze hulp nodig heeft. Schisandra fungeert dan als een soort schild – niet spectaculair, maar gestaag – door oxidatieve stress te dempen en de regeneratie van levercellen te bevorderen.

Zo past de vijfsmakenbes niet in het rijtje snelle detoxkuren, maar in de langzame kunst van herstel. Ze reinigt niet van buitenaf, maar van binnenuit, door de natuurlijke orde van het lichaam te ondersteunen. Dat maakt haar geen modekruid, maar een stille bondgenoot van de lever – en van het evenwicht zelf.

Invloed op hersenen, concentratie en stemming

Lichaam en geest in één circuit

Wie over vermoeidheid spreekt, bedoelt zelden enkel het lichaam. Ook de hersenen kunnen uitgeput raken – door stress, prikkelverzadiging of gebrek aan slaap. Schisandra chinensis werkt niet als een directe stimulant, maar beïnvloedt de neurotransmitters die betrokken zijn bij alertheid, stemming en motivatie. Neurotransmitters zijn chemische boodschappers, zoals dopamine, serotonine en acetylcholine, die prikkels tussen hersencellen doorgeven. Een tekort of overmaat kan het evenwicht in de hersenen verstoren, met vermoeidheid of somberheid als gevolg.

Schisandra lijkt dit systeem subtiel te harmoniseren. In dieronderzoek zag men dat extracten het dopamineniveau in de hersenschors verhogen en de afbraak van acetylcholine vertragen. Dat laatste is van belang voor concentratie en geheugen, omdat acetylcholine betrokken is bij de prikkeloverdracht in de hippocampus – het deel van de hersenen dat nieuwe informatie opslaat.

Minder stress, helderder denken

De adaptogene werking van Schisandra strekt zich ook uit tot de hersenen zelf. Door invloed op de HPA-as (de stress-as tussen hersenen en bijnieren) vermindert de productie van stresshormonen, wat leidt tot meer mentale rust. In onderzoek bij studenten bleek dat een gestandaardiseerd Schisandra-extract de reactiesnelheid en concentratie verbeterde tijdens vermoeidheidstesten (Panossian et al., 2010). De deelnemers rapporteerden minder fouten en meer alertheid, zonder de zenuwachtigheid die cafeïne vaak veroorzaakt.

Dat effect berust vermoedelijk op een verbeterde cortisolregulatie: niet te veel, niet te weinig. Cortisol is een stresshormoon dat bij overmaat geheugen en concentratie kan verslechteren, maar in normale hoeveelheden juist helpt om alert te blijven. Schisandra helpt dus niet door cortisol te blokkeren, maar door het ritme van aanmaak en afbraak te normaliseren.

Antioxidatieve bescherming van het brein

De hersenen zijn bijzonder gevoelig voor oxidatieve stress, omdat ze veel zuurstof verbruiken en rijk zijn aan vetzuren. Vrije radicalen kunnen daar schade aanrichten, wat bijdraagt aan cognitieve achteruitgang en neurodegeneratieve ziekten. De lignanen uit Schisandra werken hier als neuroprotectiva: ze verminderen ontsteking in zenuwweefsel, verhogen de doorbloeding en beschermen neuronen tegen afbraak.

In proefdieronderzoek bij muizen met geheugenverlies door oxidatieve stress verbeterde Schisandra het leervermogen en de hersenplasticiteit. De onderzoekers zagen een stijging van het antioxidant glutathion in de hippocampus, wat suggereert dat de bes niet enkel symptoomverzachtend is, maar ook neuroregeneratief – het herstel van zenuwcellen bevorderend.

Voor wie uitgeput is van binnenuit

Mensen met een veeleisende baan, studenten in examenperiodes of ouderen met mentale traagheid merken soms dat Schisandra helpt om langer scherp te blijven zonder opgejaagd te raken. Ze maakt niet “druk”, maar wakker op een rustige manier. In dat opzicht lijkt ze eerder op meditatie dan op koffie: beide brengen helderheid via rust.

Schisandra past daarom in een bredere benadering van mentale veerkracht. Ze ondersteunt de fysiologie van aandacht en stemming, maar vervangt geen slaap, voeding of stilte. Toch laat ze zien dat hersenen en lever, stress en concentratie, lichaam en ziel geen gescheiden werelden zijn. Wie haar werking begrijpt, ziet hoe één bes de biologische en psychische harmonie tegelijk aanspreekt – als een echo van het oude idee dat gezondheid begint bij evenwicht.

Overige werkingen van Schisandra

Een kruid met vele gezichten

De vijfsmakenbes laat zich niet in één functie vangen. Waar ze in eerste instantie bekendstaat als adaptogeen en leverbeschermer, tonen moderne studies dat haar invloed breder reikt. Schisandra chinensis lijkt te werken op het immuunsysteem, het hart-vaatstelsel, de hormoonhuishouding en zelfs de huid. Het is een veelzijdige plant die niet zozeer één kwaal aanpakt, maar het organisme als geheel vitaler maakt.

Immuunsysteem en ontstekingsremming

In verschillende laboratoriumonderzoeken bleek dat extracten van Schisandra de activiteit van macrofagen – dat zijn de ‘opruimcellen’ van het afweersysteem – kunnen versterken. Ze produceren daardoor meer interferonen en natuurlijke killer-cellen, stoffen en cellen die virussen en bacteriën bestrijden. Tegelijk remt Schisandra overmatige ontstekingsreacties, wat bij chronische stress of auto-immuunziekten gunstig kan zijn.

Dat klinkt paradoxaal: stimuleren én remmen. Maar juist dat maakt haar interessant. Adaptogene kruiden werken niet eenzijdig, maar normaliserend. Bij een verzwakt immuunsysteem geven ze een zetje, bij overactiviteit brengen ze rust.

Bescherming van hart en vaten

De lignanen en polyfenolen uit Schisandra hebben ook een antioxiderende en vaatbeschermende werking. In dierstudies daalden de waarden van LDL-cholesterol (het ‘slechte’ cholesterol) en namen de elastische eigenschappen van bloedvaten toe. Er zijn aanwijzingen dat Schisandra de vorming van atherosclerotische plaques – vettige afzettingen in de vaatwand – vertraagt.

Bij mensen is dat nog niet overtuigend bewezen, maar het biochemische mechanisme is duidelijk: minder oxidatie betekent minder vaatwandbeschadiging. Sommige onderzoekers vergelijken de werking voorzichtig met die van milde plantaardige statines, zij het zonder de bijwerkingen daarvan.

Hormonale balans en libido

Een ander domein waarin Schisandra opvalt, is de endocriene regulatie. De bes beïnvloedt de aanmaak van oestrogenen en testosteron via de hypofyse en de bijnieren. Daardoor zou ze bijdragen aan een evenwichtige hormoonhuishouding, vooral bij vermoeidheid, overgangsklachten of verminderde vruchtbaarheid.

In oude Chinese bronnen werd Schisandra al geprezen als “bes van de jeugdige glans”, een verwijzing naar haar vermeende effect op huid en libido. Moderne verklaringen daarvoor liggen in de betere doorbloeding en het antioxidantenschild dat huidcellen beschermt tegen vroegtijdige veroudering.

Ondersteuning van de ademhaling

Sommige studies beschrijven dat Schisandra de bronchiën licht verwijdt en de opname van zuurstof verbetert. In de traditionele geneeskunde gebruikte men haar dan ook bij chronische bronchitis en astma-achtige klachten. De werking lijkt verband te houden met ontspanning van glad spierweefsel in de luchtwegen en een afname van ontstekingsstoffen zoals histamine.

Grenzen en voorzichtigheid

Hoewel het werkingsgebied van Schisandra indrukwekkend lijkt, blijft veel onderzoek preklinisch – dat wil zeggen: uitgevoerd op cellen of dieren, niet op mensen. De resultaten zijn dus veelbelovend, maar niet sluitend.

Wie medicijnen gebruikt die in de lever worden afgebroken, bijvoorbeeld antidepressiva, bloedverdunners of anticonceptiva, moet voorzichtig zijn. Schisandra beïnvloedt namelijk de cytochroom-P450-enzymen, die betrokken zijn bij de afbraak van vele geneesmiddelen.

Een levend voorbeeld van integrale geneeskunde

De vijfsmakenbes laat zien hoe één plant meerdere lichaamsstelsels kan ondersteunen: lever, zenuwstelsel, hart, hormonen en afweer vormen immers geen losse eilanden, maar één geheel. Haar brede werking nodigt uit tot een andere blik op gezondheid – niet als strijd tegen symptomen, maar als herstel van samenhang.

Zo blijft Schisandra een stille leermeester in evenwicht: een kruid dat niet overprikkelt maar afstemt, niet overheerst maar herstelt. In haar vijf smaken proeft men als het ware de vijf dimensies van het leven zelf – zuur, zoet, bitter, scherp en zout – die pas in harmonie hun volle kracht tonen.

Gebruik, dosering en veiligheid

De juiste vorm

Wie Schisandra wil gebruiken, vindt haar meestal in poeder-, capsule- of tinctuurvorm. De bessen zelf zijn taai en wrang van smaak, al worden ze in Azië soms verwerkt in thee of wijn. In Europa is het gestandaardiseerde extract het meest gangbaar; dat bevat een vastgestelde hoeveelheid schisandrines, de werkzame lignanen die verantwoordelijk zijn voor de meeste effecten. Een goed extract vermeldt dat gehalte op het etiket – doorgaans tussen 1 en 2% schisandrines.

Een tinctuur wordt meestal druppelsgewijs ingenomen, opgelost in water. De thee heeft een mildere werking, maar is geschikt als onderhoud of bij lichte vermoeidheid. Capsules en tabletten zijn praktischer bij langdurig gebruik.

Aanbevolen dosering

Bij gezonde volwassenen ligt de gebruikelijke dosis tussen 500 en 1000 milligram extract per dag, verdeeld over één of twee innamemomenten. In kruidentradities spreekt men van een kuur van zes tot acht weken, gevolgd door een rustperiode. Schisandra werkt cumulatief: het effect bouwt zich langzaam op en houdt na stoppen nog enige tijd aan.

Voor preventief gebruik, bijvoorbeeld ter ondersteuning in stressvolle periodes, volstaat vaak een halve dosis. Het is beter dagelijks een kleine hoeveelheid te nemen dan incidenteel veel; Schisandra is geen pepmiddel, maar een hersteller.

Bijwerkingen en interacties

Ofschoon Schisandra over het algemeen goed verdragen wordt, zijn enkele bijwerkingen bekend. In zeldzame gevallen treden lichte maagklachten of brandend maagzuur op, vooral bij inname op een lege maag. De bes verhoogt soms de zuurgraad van de maag, wat bij mensen met reflux hinderlijk kan zijn.

Omdat Schisandra leverenzymen beïnvloedt, kan ze de werking van bepaalde geneesmiddelen versterken of juist verzwakken. Dat geldt vooral voor middelen die via de cytochroom-P450-route worden afgebroken, zoals warfarine, diazepam of sommige antidepressiva. Ook bij zwangerschap of borstvoeding is voorzichtigheid geboden; er bestaat te weinig onderzoek om veiligheid te garanderen.

Kwaliteit en zuiverheid

Niet alle Schisandra-producten zijn gelijk. Goedkopere supplementen bevatten soms te weinig actieve stoffen of worden versneden met onduidelijke extracten. Een betrouwbare fabrikant vermeldt herkomst, extractverhouding en gestandaardiseerde inhoud. Let ook op het keurmerk voor zware metalen en pesticiden; de bes groeit vaak in bergstreken waar de bodem zuiver is, maar dat is geen vanzelfsprekendheid.

Voorzichtigheid als vorm van wijsheid

Schisandra is een plant van balans; wie haar gebruikt, moet diezelfde houding aannemen. Niet de grootste dosis brengt het meeste voordeel, maar de juiste maat. Ze vraagt om regelmaat, niet om haast.

Haar werking ontvouwt zich traag – als een klok die zichzelf weer gelijk zet met het ritme van de dag. Wie dat begrijpt, merkt dat Schisandra geen wondermiddel is, maar een herinnering aan het natuurlijke tempo van herstel. Ze nodigt uit om lichaam en geest niet te forceren, maar te begeleiden: met rust, voeding, slaap en aandacht.

In die zin is voorzichtigheid geen beperking, maar deel van haar kracht. Schisandra leert dat gezondheid niet ontstaat uit meer, maar uit beter afgestemd – en dat het subtiele vaak het meest duurzame is.

Wat zegt de wetenschap?

Van keizerlijk kruid tot laboratoriumobject

Lang voordat Schisandra in capsulevorm de westerse markt bereikte, stond zij in Chinese apothekersboeken vermeld als Wu Wei Zi — de bes die alle smaken en alle organen harmoniseert. Wat ooit een intuïtieve observatie was, wordt tegenwoordig onderzocht met chromatografen, microscopie en biochemische modellen. De wetenschap probeert te begrijpen wat de traditie al wist: dat deze bes invloed heeft op meerdere systemen tegelijk.

Onderzoek naar adaptogene werking

Vanaf de jaren vijftig werd Schisandra uitvoerig bestudeerd in Rusland, vooral onder de naam Schizandra chinensis Baill. Russische onderzoekers gebruikten het extract bij soldaten en arbeiders om mentale vermoeidheid te verminderen. In een gecontroleerd experiment bleek dat deelnemers minder fouten maakten bij monotone taken en sneller herstelden van stressvolle prikkels (Panossian & Wikman, 2008). Latere studies bevestigden dat de bes invloed heeft op de HPA-as en de cortisolspiegel, wat haar reputatie als adaptogeen ondersteunt.

De adaptogene werking is dus niet zomaar een volksgeloof, maar een meetbaar fysiologisch effect. Toch zijn de meeste onderzoeken kleinschalig en niet altijd dubbelblind uitgevoerd. De wetenschap erkent de richting, maar verlangt nog overtuigender bewijs.

Hepatoprotectieve en antioxidatieve effecten

In diermodellen toonde men aan dat Schisandra de lever beschermt tegen chemische vergiftiging en oxidatieve schade. Li et al. (2018) beschreven dat schisandrine B de productie van glutathion verhoogt en lipideperoxidatie tegengaat — een proces waarbij vetten in celmembranen oxideren. In een kleine klinische studie bij patiënten met chronische hepatitis B daalden de waarden van ALAT en ASAT, wat duidt op een verbeterde leverfunctie (Zhou et al., 2020).

Ook de neuroprotectieve werking is onderwerp van groeiend onderzoek. In een muismodel van Alzheimer verbeterde Schisandra het leervermogen en verminderde zij amyloïde-afzettingen (Yoon et al., 2019). De resultaten zijn veelbelovend, maar niet direct toepasbaar op mensen; het zijn bakens voor verder onderzoek.

Grenzen van het bewijs

Hoewel laboratoriumresultaten indrukwekkend zijn, blijft klinisch bewijs beperkt. De meeste studies omvatten minder dan honderd proefpersonen en verschillen in samenstelling van extracten, doseringen en duur. Dat maakt het moeilijk om conclusies te trekken over effectiviteit bij mensen. Systematische reviews pleiten daarom voor grotere, goed opgezette onderzoeken met gestandaardiseerde preparaten.

Toch is er consensus over één punt: Schisandra bevat biologisch actieve stoffen met aantoonbare antioxidatieve, ontstekingsremmende en regulerende eigenschappen. Zij is geen placebo, maar evenmin een wondermiddel; haar waarde ligt in de geleidelijke ondersteuning van natuurlijke processen.

De plaats in de moderne fytotherapie

Binnen de hedendaagse fytotherapie – de wetenschappelijke kruidengeneeskunde – geldt Schisandra als een van de best onderzochte adaptogenen naast Rhodiola rosea en Panax ginseng. Haar werking is minder stimulerend dan ginseng, maar breder regulerend. Ze wordt toegepast bij stressgerelateerde vermoeidheid, lichte leverfunctiestoornissen en cognitieve zwakte bij ouderen.

Wie de wetenschappelijke literatuur leest, merkt dat Schisandra het midden houdt tussen empirisch bewijs en traditionele wijsheid. Ze vormt als het ware de brug tussen klinische geneeskunde en levensfilosofie: het idee dat herstel niet plaatsvindt door aanval, maar door afstemming.

Lees gezondheid

Wie zich verdiept in de vijfsmakenbes ontdekt al snel dat Schisandra deel uitmaakt van een hele familie aan vruchtbare genezers. Net als de zwarte bes, rijk aan antioxidanten en vitamine C, ondersteunt zij het immuunsysteem en de celbescherming. De rode bes deelt haar frisse zuren en bevordert de spijsvertering, terwijl de vlierbes bekendstaat om haar werking bij verkoudheid en weerstand. Ook de kruisbes, boordevol vezels en polyfenolen, sluit zich bij dat rijtje aan: elk van deze bessen toont hoe voeding tegelijk genezing kan zijn. In bredere zin past Schisandra in de visie van het Genesisdieet, waarin planten, vruchten en zaden worden gezien als oorspronkelijke bronnen van vitaliteit – voeding die lichaam en geest voedt zoals ze bedoeld zijn.

Let op: Deze tekst is uitsluitend bedoeld ter algemene informatie en vervangt geen professioneel medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.

Bronnen

• Li, X., Zhang, Y., & Wang, Y. (2018). Protective effects of schisandrin B on oxidative stress-induced liver injury in mice. Journal of Ethnopharmacology, 222, 210–218. https://doi.org/10.1016/j.jep.2018.04.002

• Panossian, A., & Wikman, G. (2008). Pharmacology of Schisandra chinensis Bail.: An overview of Russian research and clinical use. Journal of Ethnopharmacology, 118(2), 183–212. https://doi.org/10.1016/j.jep.2008.04.020

Reacties en ervaringen

Deel jouw Schisandra-moment

Heb jij zelf ervaring met Schisandra chinensis, de vijfsmakenbes? Misschien gebruik je haar als adaptogeen bij stress of vermoeidheid, of heb je gemerkt dat ze je concentratie of levergezondheid ondersteunt. Sommigen zweren bij een dagelijkse capsule, anderen zetten er thee van of verwerken de bessen in een kruidendrank.

We zijn benieuwd naar jouw verhaal. Hoe gebruik jij Schisandra, en wat merk je ervan? Deel hieronder je ervaring, tip of recept. Wellicht inspireer je anderen om dit bijzondere kruid te ontdekken. Want net als haar vijf smaken heeft elke ervaring haar eigen kleur: zuur, zoet, bitter, scherp en zout, maar altijd met een vleugje evenwicht.