Kruiden bij artrose: natuurlijke ondersteuning tegen pijn en stijfheid

Last Updated on 23 september 2025 by M.G. Sulman

Artrose is een chronische gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen allengs dunner wordt en de gewrichten stroever bewegen. Veel mensen ervaren daardoor pijn, ochtendstijfheid en een beperkte beweeglijkheid, vooral in knieën, heupen en handen. Het kan dagelijkse activiteiten als traplopen of fietsen flink bemoeilijken. Hoewel artrose niet te genezen is, bestaan er wél manieren om de klachten te verlichten en de gewrichten soepel te houden. Welke rol kunnen kruiden daarbij spelen, en wanneer zoek je medische hulp?

Wat is artrose?

Slijtage of meer dan dat?

Artrose wordt vaak omschreven als gewrichtsslijtage – een woord dat suggereert dat het slechts om ouderdom gaat, alsof het gewricht allengs versleten raakt zoals een oude schoenzool. Toch is het beeld complexer. Bij artrose verdwijnt niet alleen het beschermende kraakbeen, maar ook het omliggende bot en de gewrichtsstructuren veranderen. Het gewricht raakt stijf, soms gezwollen, en bewegen kan plots een pijnlijke aangelegenheid worden.

Kenmerkende klachten

De eerste signalen tonen zich dikwijls subtiel: een lichte ochtendstijfheid, een krakend geluid bij traplopen, of een zeurende pijn na een wandeling. Naarmate het proces voortschrijdt, kan de pijn constanter aanwezig zijn en de bewegingsvrijheid ernstig beperken. Veel mensen merken dat dagelijkse handelingen – veters strikken, boodschappen dragen – een ware beproeving worden.

Een veelvoorkomende aandoening

Artrose is geen zeldzaamheid, verre van zelfs. In Nederland lijden ruim een miljoen mensen eraan, vooral in de knieën, heupen en handen. Het komt vaker voor bij vrouwen, en de kans neemt toe met de leeftijd. Maar ook jongere mensen, bijvoorbeeld na een sportblessure of door overbelasting, kunnen ermee geconfronteerd worden.

Het verschil met reuma

Men verwart artrose nogal eens met reumatoïde artritis, maar het zijn wezenlijk andere kwalen. Reuma is een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem de gewrichten aanvalt; artrose daarentegen is een degeneratief proces, een langzaam verval van weefsel. De klachten kunnen overlappen, maar de oorzaken en behandeling verschillen.

Waarom kruiden bij artrose?

Van volksgeneeskunst tot wetenschap

Van oudsher zochten mensen hun heil in de natuur: een aftreksel van wilgenbast bij pijn, een stukje gemberwortel tegen stijfheid. Wat eeuwenlang mondeling werd doorgegeven als volkswijsheid, wordt tegenwoordig steeds vaker door wetenschappers onderzocht. Kruiden blijken geen toverdrank, maar sommige planten bevatten stoffen die ontstekingen kunnen remmen, pijn kunnen verzachten of het kraakbeen een zekere bescherming bieden.

Ontstekingsremming als sleutel

Een rode draad bij artrose is ontsteking. Niet in de vurige zin van koorts en etter, maar in een sluimerende, laaggradige vorm die het gewricht irriteert en de slijtage versnelt. Hier kunnen kruiden een rol spelen. Denk aan kurkuma met zijn curcumine, of wierookhars (Boswellia), die enzymen afremt die het kraakbeen aantasten. Zulke planten werken niet onmiddellijk als een pijnstiller uit de apotheek, maar geleidelijk, bijna onmerkbaar.

Pijn verzachten, dagelijks leven verlichten

Wie artrose heeft, weet dat de pijn vaak het moeilijkst te dragen is. Een kop gemberthee kan de dag niet redden, maar kleine aanvullingen kunnen het leven net draaglijker maken. Soms gaat het om een supplement in capsulevorm, soms om een crème met capsaïcine (uit rode peper) die de pijnprikkels dempt. Het is geen cure-all, maar wie verstandig combineert, merkt soms dat het veters strikken of fietsen minder belastend wordt.

Aanvulling, geen vervanging

Desalniettemin kunnen kruiden een waardevolle aanvulling zijn. Ze zijn echter ooit een volledige vervanging voor medische zorg. Het gevaar schuilt erin dat men reguliere behandeling uitstelt in de hoop dat een theemengsel alles oplost. Beter is het de weg van de middenmaat te bewandelen: reguliere adviezen opvolgen, aangevuld met wat de natuur genereus schenkt. Ofschoon de wetenschap niet over elk kruid een sluitend oordeel velt, is er voldoende reden om bepaalde planten serieus te nemen als bondgenoten in de strijd tegen artrose.

Overzicht van kruiden bij artrose

Ontstekingsremmende krachtpatsers

Kurkuma (Curcuma longa)
De goudgele wortel uit India is beroemd om zijn werkzame stof curcumine. Studies tonen aan dat curcumine ontstekingsroutes kan afremmen, vergelijkbaar met lichte NSAID’s. Het effect treedt niet acuut op, maar bij regelmatig gebruik kan stijfheid verminderen. Vaak wordt kurkuma gecombineerd met zwarte peper (piperine) om de opname te verbeteren.

Gember (Zingiber officinale)
Gember werkt zowel verwarmend als pijnstillend. Het bevat gingerolen die ontstekingsremmend zijn. Mensen met artrose ervaren dikwijls minder pijn bij dagelijks gebruik, of dit nu in thee, capsules of in de keuken is.

Boswellia serrata (wierookhars)
Deze hars uit de Indiase wierookboom wordt al eeuwenlang in de Ayurveda gebruikt. Boswelliazuren kunnen enzymen blokkeren die het kraakbeen afbreken. Onderzoek wijst uit dat dit kruid zwelling en pijn bij knieartrose kan verminderen.

Kruiden die pijn dempen

Duivelsklauw (Harpagophytum procumbens)
Duivelsklauw is afkomstig uit de Kalahariwoestijn en is beroemd om zijn haakvormige vruchten. Het extract van de wortel wordt veel ingezet bij artrose en lage-rugpijn. Patiënten rapporteren minder pijn en een soepeler bewegingsverloop, vooral bij langdurig gebruik.

Wilgenbast (Salix alba)
De bast bevat salicine, een natuurlijke voorloper van aspirine. Het werkt pijnstillend en ontstekingsremmend, zij het milder. Voor sommige mensen is het een goed alternatief als klassieke pijnstillers te veel bijwerkingen geven.

Capsaïcine (Capsicum annuum)
Niet inwendig maar uitwendig: crèmes met capsaïcine, de stof die pepers heet maakt, verminderen pijnprikkels door de zenuwen tijdelijk te “overprikkelen”. Handig bij pijnlijke knieën of vingers.

Antioxidatieve bondgenoten

Groene thee (Camellia sinensis)
Polyfenolen in groene thee beschermen weefsel tegen oxidatieve schade. Studies suggereren dat deze antioxidanten ontstekingsprocessen in gewrichten kunnen temperen. Een dagelijkse kop kan een subtiele, maar langdurige bijdrage leveren.

Rozemarijn (Rosmarinus officinalis)
Bekend als keukenkruid, maar ook medicinaal inzetbaar. Rozemarijn bevat rozemarijnzuur, dat ontstekingsremmend en pijnstillend kan werken. Soms toegepast als thee, soms in olie of extract.

Kaneel (Cinnamomum verum)
In dierstudies bleek kaneel ontstekingsroutes te beïnvloeden. Bij mensen zijn de resultaten bescheidener, maar als warme specerij in de voeding is het een laagdrempelige aanvulling.

Minder bekende, maar interessante planten

Brandnetel (Urtica dioica)
Traditioneel gebruikt tegen reumatische klachten. Thee of extract kan een lichte ontstekingsremmende en vochtafdrijvende werking hebben.

Avocado-sojaboonextract (ASU)
Een plantaardig complex dat in supplementvorm wordt verkocht. ASU lijkt kraakbeenafbraak te vertragen en stijfheid te verminderen, met name in de heup.

Oregano en tijm
Zowel oregano als tijm bevatten thymol en carvacrol: aromatische stoffen met antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen. Ze worden nog weinig klinisch onderzocht, maar zijn veilig in de keuken te gebruiken.

Overzicht van kruiden bij artrose

Kruid	Werkzame stoffen	Mogelijk effect bij artrose	Gebruiksvorm
Kurkuma	Curcumine	Ontstekingsremmend, vermindert stijfheid	Capsules, poeder, thee
Gember	Gingerolen, shogaolen	Pijnstillend, ontstekingsremmend	Thee, capsules, vers in voeding
Boswellia serrata	Boswelliazuren	Remt kraakbeenafbraak, vermindert zwelling	Extract, capsules
Duivelsklauw	Harpagosiden	Vermindert pijn en verbetert beweeglijkheid	Capsules, tinctuur
Wilgenbast	Salicine	Pijnstillend, ontstekingsremmend	Thee, extract
Capsaïcine	Capsaïcine	Vermindert pijnsignalen (uitwendig)	Crème, zalf
Groene thee	Polyfenolen (EGCG)	Antioxidatief, vertraagt ontstekingsprocessen	Thee, extract
Rozemarijn	Rozemarijnzuur	Ontstekingsremmend, licht pijnstillend	Thee, olie, extract
Kaneel	Cinnamaldehyde	Antioxidatief, mogelijk ontstekingsremmend	Specerij, capsules
Brandnetel	Flavonoïden, mineralen	Ontstekingsremmend, vochtafdrijvend	Thee, capsules
Avocado-sojaboon	Plantaardige sterolen	Vermindert stijfheid, beschermt kraakbeen	Supplement (ASU)
Oregano & tijm	Thymol, carvacrol	Antioxidatief, mogelijk ontstekingsremmend	Kruiden in voeding, olie

Gebruiksvormen en veiligheid

Van keukenkruid tot capsule

Kruiden kun je op velerlei wijzen gebruiken. Soms is een kop geurige thee voldoende om verlichting te brengen; denk aan gember of brandnetel. Andere planten vragen om meer geconcentreerde vormen: kurkuma bijvoorbeeld wordt vaak in capsules geleverd, omdat je via de keuken nauwelijks genoeg binnenkrijgt. Boswellia en duivelsklauw vind je doorgaans als gestandaardiseerd extract, zodat de werkzame stoffen in een constante dosis aanwezig zijn.

Zalven, oliën en crèmes

Niet elk kruid hoeft via de mond. Capsaïcine bijvoorbeeld werkt juist uitwendig: een crème die dun op de huid wordt aangebracht, kan de pijnprikkel verminderen. Ook rozemarijn- of arnica-olie wordt wel gebruikt om stijve gewrichten zacht in te masseren. Hoewel de werking mild is, kan het ritueel van inmasseren op zichzelf al verlichting geven.

Let op interacties

Desalniettemin: kruiden zijn geen onschuldige huis-tuin-en-keukenmiddeltjes. Kurkuma en gember kunnen de bloedstolling beïnvloeden, wat riskant is bij gebruik van antistollingsmiddelen. Wilgenbast bevat salicine, en kan daardoor maagklachten veroorzaken of de werking van aspirine versterken. Duivelsklauw kan het maagslijmvlies irriteren. Het adagium luidt: overleg bij twijfel met een arts of apotheker.

Kwaliteit en dosering

Niet alle supplementen zijn gelijk. Kies voor producten met duidelijke etikettering, keurmerken en gestandaardiseerde inhoudsstoffen. Vermijd “wondermiddelen” die te mooie beloftes doen – de natuur is mild, niet magisch. Dosering is doorgaans een kwestie van volhouden: weken, soms maanden, voor je effect merkt.

Wetenschappelijk bewijs: wat weten we echt?

Studies die hoop wekken

De wetenschap heeft de laatste decennia allengs meer oog gekregen voor kruiden bij artrose. Neem curcumine: in meerdere klinische studies bleek dit bestanddeel van kurkuma niet onder te doen voor een lage dosis diclofenac, een veelgebruikt pijnstiller. De bijwerkingen waren doorgaans milder. Het is geen panacee, maar het laat zien dat een specerij uit de keuken kan wedijveren met farmaceutische middelen.

Duivelsklauw en de Afrikaanse wortel

Ook duivelsklauw is onderwerp geweest van gedegen onderzoek. Patiënten met knie- of heupartrose rapporteerden minder pijn en een verbeterde mobiliteit na enkele maanden gebruik. Vooral bij mensen die conventionele pijnstillers slecht verdragen, kan dit kruid een uitkomst bieden. De wortel uit de Kalahari levert zo een tastbaar bewijs dat de traditie niet louter op anekdote berust.

Boswellia en de wierookboom

Boswellia serrata, de hars van de wierookboom, blijkt in studies ontstekingsbevorderende enzymen te blokkeren. In dubbelblinde trials verminderde de pijnscore en verbeterde de loopafstand bij knieartrose. Geen wonder dat dit kruid in India al millennia lang hoog aangeschreven staat.

Beperkt en soms tegenstrijdig bewijs

Niet alles is even goed onderbouwd. Wilgenbast laat een bescheiden pijnstillend effect zien, maar kan maagklachten veroorzaken. Groene thee en kaneel tonen veelbelovende resultaten in laboratoriumonderzoek, doch in de praktijk blijft het bewijs dun. Bij kruiden zoals oregano of tijm blijft het vooralsnog bij theorie en dierstudies.

Nuchter maar niet sceptisch

Het wetenschappelijk oordeel is dus gemengd. Sommige kruiden staan stevig, andere balanceren nog op de rand van hypothese en hoop. Wie eerlijk kijkt, ziet dat kruiden geen wondermiddelen zijn – maar evenmin sprookjes. Het zijn mogelijke bondgenoten in een breder behandelplan. Zoals Augustinus al schreef: “Al het goede komt van God, ook als het via de schepping tot ons komt.”

Wetenschappelijk bewijs voor kruiden bij artrose

Kruid	Onderzoekstype	Belangrijkste bevinding	Opmerking
Kurkuma (curcumine)	Dubbelblind, placebo, RCT (knieartrose)	Even effectief als lage dosis diclofenac bij pijn en stijfheid	Betere tolerantie, mildere bijwerkingen
Gember	Meta-analyse RCT’s	Verminderde pijnscores, vooral bij knieartrose	Effect bescheiden, soms maagklachten
Boswellia serrata	Dubbelblind, placebo, RCT	Verbeterde loopafstand en minder pijn binnen 8 weken	Effect neemt toe bij langer gebruik
Duivelsklauw	Open-label en RCT’s	Pijnvermindering en verbeterde mobiliteit bij knie- en heupartrose	Vooral geschikt bij langdurig gebruik
Wilgenbast	Placebo-gecontroleerde studies	Lichte pijnstilling, vergelijkbaar met lage dosis NSAID’s	Risico op maagklachten, interacties mogelijk
Groene thee	Laboratorium- en dierstudies	Polyfenolen beschermen kraakbeen tegen afbraak	Menselijke data nog schaars
Kaneel	Kleine klinische studie (knee OA)	Verminderde pijnscore na 12 weken supplementgebruik	Resultaten wisselend, meer onderzoek nodig
Brandnetel	Observatiestudies, traditioneel gebruik	Vermindering pijn en zwelling bij reumatische klachten	Weinig harde klinische data
ASU (avocado-sojaboonextract)	Dubbelblind, placebo, RCT	Minder stijfheid en betere gewrichtsfunctie bij heupartrose	Effect mild, maar wel reproduceerbaar

Praktische tips

Beweging blijft de hoeksteen

Wie artrose heeft, doet er goed aan in beweging te blijven. Stilzitten lijkt verleidelijk – pijn nodigt uit tot rust – maar juist regelmatige, milde belasting houdt de gewrichten soepeler. Wandelen, fietsen, zwemmen: eenvoudige activiteiten die vaak beter verdragen worden dan hardlopen of springen. Voeg daarbij lichte spierversterking, zodat de gewrichten minder worden belast.

Kruiden als aanvulling in de keuken

Veel kruiden laten zich moeiteloos verweven in het dagelijks menu. Kurkuma door de soep of curry, gember in de thee, rozemarijn bij een ovenschotel. Het voordeel is dubbel: smaak én gezondheid. Voor wie therapeutisch hogere doseringen wil gebruiken, zijn capsules of extracten praktischer – maar de keuken blijft een laagdrempelige eerste stap.

Andere natuurlijke stoffen: MSM en PEA

Niet alles wat verlichting kan schenken, groeit in de kruidentuin. Er zijn ook stoffen die ons lichaam zélf aanmaakt of in de natuur voorkomen zonder dat zij tot de flora gerekend worden. MSM, voluit methylsulfonylmethaan, is zo’n organische zwavelverbinding. Zij ondersteunt de bouw van kraakbeen en bindweefsel, en menig onderzoek wijst op een zekere vermindering van pijn en stijfheid bij knieartrose. Vooral in samenspel met glucosamine en chondroïtine kan het effect allengs merkbaar worden.

Ook PEA (palmitoylethanolamide) verdient vermelding. Deze vetzuuramide wordt van nature door het lichaam gevormd zodra er pijn of ontsteking optreedt. In supplementvorm kan PEA de pijnprikkel temperen, alsof het de zenuwgeleiding een zachter kleed aanreikt. Het wetenschappelijk bewijs is nog pril, doch veelbelovend.

MSM en PEA zijn geen kruiden, maar tonen aan dat de schepping rijker is dan onze kruidentuin alleen. Zij zijn geen wondermiddelen, doch kunnen, mits wijs gebruikt, waardevolle bondgenoten zijn in het dagelijks gevecht tegen pijn en stijfheid.

Gewicht als sluimerende vijand

Overgewicht legt extra druk op knieën en heupen, wat artroseklachten aanzienlijk kan verergeren. Een paar kilo minder kan reeds voelbaar verschil maken. Kruiden ondersteunen hier hooguit indirect (denk aan groene thee die vetstofwisseling bescheiden beïnvloedt), maar de hoofdzaak blijft een evenwichtige voeding en matigheid.

Kwaliteit boven kwantiteit

Kies supplementen van betrouwbare herkomst. Een keurmerk, duidelijke dosering en liefst gestandaardiseerde extracten zijn geen luxe, maar noodzaak. Vermijd obscure webshops die wonderen beloven. Wie wijs is, herkent het verschil tussen materia medica en kwakzalverij.

Raadpleeg tijdig een arts

Er is een grens aan wat kruiden en leefstijl vermag. Blijvende zwelling, hevige pijn of een gewricht dat zichtbaar vervormt: dat zijn signalen om medisch advies in te winnen. Kruiden mogen bondgenoten zijn, maar de regie over de behandeling hoort bij de arts.

Lees verder

Als je meer wilt weten over het bredere plaatje van gewrichtsgezondheid, lees dan ook eens verder over wat eten bij gewrichtspijn en welke rol voeding speelt bij artrose, reuma en andere ontstekingen. In het overzichtsartikel artrose: symptomen, oorzaak, behandeling en kruiden vind je de basisuitleg van deze aandoening, terwijl bij diabetische cheiroartropathie wordt uitgelegd hoe suikerziekte tot stijve handen kan leiden. Velen herkennen bovendien dat gewrichtspijn ’s nachts juist heviger toeslaat en de slaap verstoort. En wie geïnteresseerd is in natuurlijke ondersteuning naast kruiden, kan ontdekken hoe groenlipmossel, kurkuma en zwarte bes een rol spelen bij gewrichtspijn en ontstekingen.

Let op: Deze tekst is uitsluitend bedoeld ter algemene informatie en vervangt geen professioneel medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.

Geraadpleegde bronnen

1. “Curcumin low‐ and high‐dose in knee osteoarthritis: A systematic meta-analysis”

   • Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34537344/ 

   • Wat onderzocht: Meerdere studies (11 RCT’s, ~1258 deelnemers) vergeleken lage dosis versus hoge dosis curcuminoïden bij knieartrose.

   • Belangrijkste bevinding: Beide doseringen gaven vergelijkbare pijnverlichting; bovendien minder bijwerkingen dan NSAID’s in een deel van de onderzoeken.

2. “A standardized Boswellia serrata extract shows improvements in knee osteoarthritis within five days — a double-blind, randomized, placebo-controlled trial”

   • Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39092235/ 

   • Wat onderzocht: Een gestandaardiseerd extract van Boswellia bij knieartrose, vergeleken met placebo, gedurende korte termijn (5 dagen).

   • Belangrijkste bevinding: Verbetering in symptomen en mobiliteit binnen vijf dagen; weinig nadelige effecten gemeld. 

3. “Devil’s Claw (Harpagophytum procumbens) as a treatment for osteoarthritis: review of efficacy and safety”

   • Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17212570/

   • Wat onderzocht: Overzicht van 14 klinische studies (soms RCT’s, soms observationeel) tot 2006 met Devil’s Claw bij artrose.

   • Belangrijkste bevinding: Er is aanwijzing dat Devil’s Claw pijn vermindert en klachten verlicht; echter: veel studies hebben methodologische beperkingen; veiligheid op langere termijn noch bij grotere groepen is onvoldoende bewezen. 

4. “Efficacy and safety of curcumin therapy for knee osteoarthritis (Bayesian network meta-analysis)”

   • Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38036015/ 

   • Wat onderzocht: Meta-analyse waarin curcumin alleen of gecombineerd werd onderzocht, in vergelijking met placebo en NSAID’s.

   • Belangrijkste bevinding: Curcumin (alleen of gecombineerd) verbetert pijnklachten en is veiliger dan NSAID’s qua bijwerkingen bij knieartrose. 

5. “Therapeutic effects of turmeric or curcumin extract on pain and function for knee osteoarthritis: systematic review and meta-analysis”

   • Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7812094/

   • Wat onderzocht: Verschillende RCT’s met kurkuma/curcumine voor knieartrose.

   • Belangrijkste bevinding: Er is bewijs voor verbetering van pijn en functie; effecten vergelijkbaar met milde NSAID’s in sommige gevallen. 

6. “Boswellia serrata Extract (BSE) trial — 120 dagen bij knie-artrose”

   • Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6681146/ 

   • Wat onderzocht: Boswellia-extract (gestandaardiseerd) gedurende 120 dagen vergeleken met placebo bij knieartrose. Gebruik van vragenlijsten (zoals WOMAC), metingen van pijn, stijfheid, functie.

   • Belangrijkste bevinding: Significante verbetering in pijn, stijfheid en functie in de Boswellia-groep; ook verbetering in kwaliteit van leven; weinig bijwerkingen. 

7. “The efficacy of curcumin in relieving osteoarthritis: An umbrella meta-analysis”

   • Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38576215/ 

   • Wat onderzocht: Overkoepelende meta-analyses tot september 2023 over curcumin bij knieën: pijn, stijfheid, functieverlies (WOMAC, VAS etc.).

   • Belangrijkste bevinding: Curcumin toont consistent effecten op vermindering van pijn (VAS), verbetering van functie (WOMAC), en vermindering van stijfheid; enige studies hebben onderlinge variatie wat betreft grootte, dosering en kwaliteit. 

8. “Boswellia + Celery combinatie; veilige en veelbelovende nutraceutical optie”

   • Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39875757/ 

   • Wat onderzocht: Combinatie van Boswellia serrata en selderij-extract bij mensen met knieartrose; gekeken naar kraakbeengezondheid en ontstekingsmarkers.

   • Belangrijkste bevinding: De combinatie gaf verbetering in symptomen én in biomarkers van ontsteking; veilig bevonden in kortdurend gebruik.

Reacties en ervaringen

Heb jij ervaring met het gebruik van kruiden bij artrose, zoals kurkuma, duivelsklauw of Boswellia? Merk je verlichting, of juist nauwelijks verschil? Deel je verhaal hieronder.

Anderen kunnen baat hebben bij jouw ervaringen, tips of waarschuwingen. Ofschoon ieder lichaam anders reageert, kan het delen van persoonlijke bevindingen een bron van herkenning zijn.

✍️ Laat hieronder een reactie achter en ga het gesprek aan.