Vergrote lymfeklieren sleutelbeen: oorzaken

Last Updated on 14 februari 2024 by M.G. Sulman

Gezwollen lymfeklieren, in technische termen bekend als ‘lymfadenopathie’, kan overal in het lichaam voorkomen. Bijvoorbeeld in de hals, oksels en/of liezen. Maar ook bij het sleutelbeen. Het sleutelbeen of clavicula is het bot (één links en één rechts) dat het schouderblad met het borstbeen verbindt. Klieren boven het sleutelbeen worden ‘supraclaviculaire lymfeklieren’ genoemd. Lymfeklieren verzamelen al het lymfevocht van het lichaam, filteren het, onderzoeken de vloeistof op vreemde en pathologische stoffen en brengen de vloeistof vervolgens terug in de grote bloedbaan via het lymfestelsel.

Gezwollen lymfeklieren

Een lymfeklier is een filterstation voor lymfe (weefselwater) en behoort tot het lymfestelsel. Elke lymfeklier is verantwoordelijk voor het absorberen en filteren van lymfe uit één deel van het lichaam. De lymfeklier is de regionale lymfeklier van dit gebied. Lymfeklieren behoren tot je afweersysteem (immuunsysteem). Mensen zijn uitgerust met 300 tot 700 lymfeklieren.

Opgezwollen lymfeklieren duiden er op dat het immuunsysteem actief is en ziekteverwekkers bestrijdt. Als je bijvoorbeeld verkouden bent of rodehond hebt, zijn de lymfeklieren vaak duidelijk voelbaar en vaak ook pijnlijk. Permanent vergrote lymfeklieren kunnen wijzen op kanker.

Supraclaviculaire lymfeklieren ontvangen lymfedrainage vanuit de borst en het mediastinum, de ruimte tussen de beide longen in.

Oorzaken van vergrote lymfeklieren bij het sleutelbeen

Lymfeklierzwelling kan vele oorzaken hebben. De oorzaken kunnen worden onderscheiden in reactieve zwelling en niet-reactieve zwelling, evenals pijnlijk vergrote en pijnloze lymfeklieren.

Klieren boven het sleutelbeen kunnen opzwellen door een ontsteking, infectie of tumor in de de buurt van de longen, borst, nek of buik. Ook kan het een bijwerking zijn van vaccinatie.

Bij een maagprobleem zijn ook vaak de klieren boven het sleutelbeen opgezwollen.

Infectie

Bij reactieve vergrote lymfeklierzwelling is je lichaam  geïnfecteerd met virale, bacteriële of andere pathogenen (ziekteverwekkers) die zich met het lymfevocht in de lymfeklieren verzamelen. De lymfeklier reageert op de ziekteverwekker met de vorming van talrijke verdedigingscellen. De lymfeklier zwelt hierdoor op.

Infecties geassocieerd met supraclaviculaire lymfeklieren zijn intrathoracale (binnen de borstholte) mycobacteriële – en schimmelinfecties (geen bacteriële longontsteking of bronchiale infecties). Mycobacterium is een geslacht van bacteriën, dat vooral bekend is als verwekkers van de ziekten tuberculose (tbc) en lepra.

Soms leiden andere soorten infecties, zoals infectie van de arm, tot vergrote lymfeklieren bij het sleutelbeen.

Bijwerking van vaccinatie

Lymfeklieren in de hals, oksel, lies en rondom het sleutelbeen kunnen opzwellen na vaccinatie. Bijvoorbeeld met het griep- of coronavaccin. Dit komt doordat de immuuncellen in de lymfeklieren actief worden.¹Lareb. Vergrote lymfeklieren relatief vaker na coronaboostervaccinaties. https://www.lareb.nl/news/vergrote-lymfeklieren-relatief-vaker-na-coronaboostervaccinaties (ingezien op 17-9-2022)

Auto-immuunziekten

Sommige auto-immuunziekten, zoals lupus en reumatoïde artritis, kunnen leiden tot vergrote lymfeklieren in verschillende delen van het lichaam, waaronder het sleutelbeen. Lupus of SLE (systeemlupus) is een auto-immuun ontstekingsziekte waarbij antistoffen tegen het eigen lichaam in alle organen afwijkingen kunnen veroorzaken. Bij reumatoïde artritis heb je vooral last van gewrichtsontstekingen in meerdere gewrichten.

Kwaadaardige ziekten

Soms kunnen kwaadaardige ziekten achter de zwelling van de lymfeklieren bij het sleutelbeen zitten. Zogenaamde lymfomen zijn een vorm van lymfekanker die de lymfecellen aantast. Hodgkinlymfoom begint vaak met een of meerdere vergrote lymfeklieren. Niet zelden is dit een lymfeklier boven het sleutelbeen. Men kan ook andere klachten hebben als koorts, nachtzweten en onverklaard gewichtsverlies. Om een ​​dergelijke ziekte uit te sluiten, moet uit voorzorg een arts worden geraadpleegd als de zwelling onduidelijk is.

Kanker van de inwendige organen kunnen een vergevorderd stadium bereiken voordat ze symptomen geven. Maagkanker kan bijvoorbeeld asymptomatisch blijven tijdens metastasering (uitzaaiing). Een van de eerste zichtbare plekken waar deze tumoren uitzaaien is een van de linker supraclaviculaire lymfeklieren.

De klier van Virchow is de linker supraclaviculaire lymfeklier. Het is daarom de schildwachtklier van kanker in de buik, met name maagkanker, eierstokkanker, teelbalkanker en nierkanker, die zich via de lymfevaten heeft verspreid, en Hodgkin-lymfoom. (De schildwachtklier is de eerste lymfeklier die bij een kankergezwel uitzaaiingen bevat.) Een dergelijke uitzaaiing resulteert meestal in het teken van Troisier. De klier van Troisier is de lymfeklier aan de bovenzijde van de linker sleutelbeen. Een harde en opgezette klier van Troisier kan wijzen op maagkanker of alvleesklierkanker. Een vergrote klier van Virchow kan ook worden veroorzaakt door lymfoom, zoals hierboven reeds opgemerkt, verschillende intra-abdominale maligniteiten, borstkanker en infectie (bijvoorbeeld van de arm).

Een vergrote lymfeklier van de rechter sleutelbeen kan wijzen op thoracale maligniteiten zoals longkanker en slokdarmkanker, evenals Hodgkin-lymfoom.

Ziekten zoals sarcoïdose, hiv, juveniele artritis of syfilis kunnen er ook voor zorgen dat de lymfeklieren opzwellen. Sarcoïdose is een ziekte waarbij spontaan ontstekingen ontstaan in verschillende organen en weefsels van het lichaam. De longen en lymfeklieren zijn het meest bij het ziekteproces betrokken.

Bijkomende symptomen

Eventuele bijkomende symptomen zijn afhankelijk van de aandoening waardoor lymfeklierzwelling in het sleutelbeen ontstaat. De meeste lymfeklierzwellingen in het hoofd-halsgebied zijn terug te voeren op een infectie veroorzaakt door de ziekteverwekker.

Kwaadaardige ziekten blijven meestal zeer lang asymptomatisch. Dat betekent ‘zonder symptomen’. De pijnloze, gezwollen lymfeklieren zijn vaak het eerste dat opvalt. Later treden echter symptomen op zoals nachtzweten onverklaarbaar gewichtsverlies en lichte koorts.

Onderzoek en diagnose

De huisarts zal vragen stellen over je klachten en daarna lichamelijk onderzoek doen, waarbij hij ook je lymfeklieren bevoelt. Op basis van je klachten, de aanwezigheid van pijn, de duur van de zwelling en de plaats van de zwelling (bijvoorbeeld of er maar één lymfeklier is aangetast of dat er sprake is van symmetrische zwelling) zijn bepalend voor de diagnose. De arts zal ook je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.

De arts kan mogelijke een extra zwelling ontdekken door palpatie van de lymfeklieren. Ook kan worden bepaald of de opgezette lymfeklier zacht is of een hard kapsel heeft. Ook kan de beweeglijkheid van de lymfeklier aanwijzingen geven voor de oorzaak.

Soms is nader onderzoek nodig om de diagnose te verduidelijken. De aanwezigheid van een ontsteking, kan door middel van een bloedtest gemeten worden. Na het ontstaan van een ontsteking maakt je lever CRP aan en dit wordt vervolgens afgegeven in de bloedbaan. Het CRP niveau in je bloed stijgt rap in reactie op een ontsteking. Als een kwaadaardige ziekte wordt vermoed, moet de lymfeklier worden gebiopteerd. Een fijne naald wordt gebruikt om de klier te doorboren en er wordt een weefselmonster genomen. Als het vermoeden wordt bevestigd, moeten tal van aanvullende onderzoeken worden uitgevoerd voordat de behandeling kan aanvangen.

Behandeling

De behandeling van vergrote lymfeklieren is sterk afhankelijk van de oorzaak. Bij sommige infectieziekten kunnen de symptomen enkele weken aanhouden. Bacteriële infecties kunnen behandeld worden met een antibioticum.

Een lymfoom vereist intensievere behandeling. Er zijn verschillende soorten lymfeklierkanker. De belangrijkste typen zijn onder te verdelen in Hodgkin-lymfomen, non-Hodgkin-lymfomen en lymfekliermetastasen van kanker elders in het lichaam. De behandeling van een lymfoom bestaat meestal uit chemotherapie en bestraling (radiotherapie).

Het lymfestelsel

Wouter de Jong verteld over lymfeklieren. Waar zijn ze goed voor? Waarom zijn ze belangrijk en hoe kun je ze activeren?

Het lymfestelsel is onder andere een drainagesysteem. Hoe dit werkt wordt in deze video uitgelegd.

Reacties

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.