De grote feminisering: Helen Andrews over de stille revolutie die de samenleving herschikt

Last Updated on 25 september 2025 by M.G. Sulman

De Amerikaanse schrijfster Helen Andrews sprak op NatCon 5 over een stille maar ingrijpende revolutie: the great feminization. Niet de uitvinding van het internet of de val van de Muur, maar de massale toetreding van vrouwen tot universiteiten, rechtbanken en bestuurskamers verandert volgens haar blijvend het weefsel van de samenleving. Feminisering is méér dan statistiek; het herijkt waarden, prioriteiten en zelfs ons begrip van waarheid en recht. Andrews’ centrale stelling: feminisering is de voedingsbodem van wat wij vandaag wokeness noemen.

Inleiding – Een onverwachte revolutie

Menig mens denkt bij het woord revolutie aan stormrammen, guillotines of de val van een Berlijnse muur. Maar soms voltrekt zich een omwenteling zonder kruitdamp of straatgevechten. Helen Andrews – schrijfster en criticus, zelf bepaald geen onbekende in het Amerikaanse intellectuele debat – wees er tijdens NatCon 5 in Washington (2 september 2025) op dat er een revolutie gaande is die de meesten nauwelijks zo noemen: the great feminization.

De term klinkt wellicht wat abstract, maar Andrews plaatste hem nadrukkelijk naast de maanlanding, de val van het communisme en de geboorte van het internet. Geen futiel fenomeen dus, doch een ingrijpende herschikking van de samenleving zelf. Waar de jaren zeventig nog pioniers kenden – een enkele vrouwelijke professor, een journaliste die als curiosum werd gezien – is het landschap heden ten dage volledig veranderd. Universiteiten, rechtbanken, ziekenhuizen en zelfs politieleiding: overal is de vrouwelijke aanwezigheid niet langer uitzondering, maar norm.

Wat betekent dit voor de instituties die ons dragen? Volgens Andrews meer dan menigeen beseft. Want feminisering is niet slechts een demografisch feit, maar een geestelijke herschikking van waarden, prioriteiten en omgangsvormen. Het is – aldus haar stelling – de verborgen motor achter wat vandaag de dag doorgaans wordt samengevat met dat modieuze, doch allesomvattende woord: wokeness.

Andrews’ these: instituties veranderen niet simpelweg omdat er meer vrouwen meedoen, maar omdat waarden verschuiven. Van regels naar relaties. Van bewijs naar beleving. Van feit naar gevoel.

Wat is de grote feminisering?

Een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis

Helen Andrews omschrijft the great feminization als een revolutie die nauwelijks onderkend wordt, maar historisch gezien zonder precedent is. Waar vroeger een koningin, een abdis of een zakenvrouw een uitzondering was, spreken we nu over structurele macht. Nooit eerder waren parlementen, rechtbanken en universiteiten zó door vrouwen bevolkt. Het gaat niet om een enkel gezicht aan de top, maar om hele cohorten die de instituties mee vormgeven.

Van token naar massa

De eerste generatie vrouwen in de jaren ’70 waren vaak pioniers, soms geïsoleerd en omringd door mannelijke collega’s. Een vrouwelijke hoogleraar gold als curiositeit, een vrouwelijke politiechef als ondenkbaar. Anno nu zijn de cijfers onverbiddelijk: meer dan de helft van de rechtenstudenten is vrouw, medische opleidingen kennen een meerderheid vrouwen, en zelfs in het universitair docentencorps zijn vrouwen inmiddels dominant. Wat indertijd een “token” was, is thans de norm.

Het kantelpunt van de laatste tien jaar

Andrews benadrukt dat dit geen voltooid verleden tijd is. Het doorschuiven naar pariteit voltrok zich pas recent: de meeste omslagpunten zijn hooguit tien jaar oud. Waar rond 2000 nog 20 à 30 procent vrouwelijk was, zien we nu 40 à 50 procent of zelfs meer. In sommige sectoren – psychologie, uitgeverijen – is de man praktisch verdwenen. De feminisering is dus geen oude golf, maar een voortgaande beweging die instituties diepgaand heroriënteert.

Meer dan representatie

Feminisering betekent, aldus Andrews, niet slechts “meer vrouwen op de werkvloer”. Het gaat om een culturele herijking: de manier van redeneren, de prioriteiten die tellen, en de omgangsvormen die als norm gelden. Waar vroeger recht en regel de boventoon voerden, komt nu nadruk te liggen op context, empathie en veiligheid. Daarmee, zo stelt zij, schuift de samenleving in haar kernwaarden – een stille revolutie die de fundamenten raakt.

Van pioniers naar meerderheid

De eenzame voorhoede

Wie terugblikt op de jaren zeventig ziet geen vloedgolf, maar losse pioniers. Een journaliste die als enige vrouw de redactievergadering binnenstapte, een vrouwelijke hoogleraar die als rariteit werd bekeken, een advocate die vooral opviel omdat zij vrouw was. Hun aanwezigheid was een uitzondering, bijna een curiosum in een verder mannelijk universum.

De gestage opmars

In de jaren tachtig en negentig veranderde het beeld gaandweg. Vrouwen drongen binnen in media, rechtspraak en academie. Hun aantal groeide niet spectaculair, maar wél gestaag: van enkele procenten naar zo’n twintig, dertig procent tegen de eeuwwisseling. Op dat moment leek het plafond bereikt – alsof de samenleving een stabiel evenwicht had gevonden tussen mannen en vrouwen.

Het keerpunt rond 2000

Maar de balans bleek geen evenwicht, eerder een tussenfase. In het eerste kwart van de eenentwintigste eeuw kantelde het beeld. De cijfers tonen hoe snel dit ging: van een vijfde naar de helft of zelfs meer. Vandaag telt de Amerikaanse rechtspraak 30 procent vrouwelijke rechters, in Californië zelfs 40 procent, en onder door president Biden benoemde rechters zelfs 63 procent.¹In Nederland vormen vrouwelijke rechters anno 2025 een meerderheid, met ongeveer 60% van het totaal aantal rechters. Universiteiten en medische opleidingen zijn majoritair vrouwelijk geworden.

Van minderheid naar norm

De vrouw als uitzondering is verleden tijd. De “enige vrouwelijke professor” of “eerste vrouwelijke rechter” is vervangen door een meerderheid die niet langer bijzonder oogt. In menig sector zijn mannen zelfs de minderheid geworden: denk aan psychologie, uitgeverijen of HR. Het proces dat begon met eenzame pioniers is voltooid in een nieuwe norm – en deze norm verandert de spelregels van binnenuit.

Feminisering en wokeness

Twee woorden voor één fenomeen

Helen Andrews laat er geen twijfel over bestaan: feminisering en wokeness zijn volgens haar twee zijden van dezelfde munt. Waar vrouwen in groten getale toetreden tot instituties, daar volgt een verschuiving van accenten: van feiten naar gevoelens, van regel naar relatie, van risico naar veiligheid. Het klinkt onschuldig, misschien zelfs sympathiek, maar Andrews betoogt dat dit de kern is van wat tegenwoordig als woke wordt bestempeld.

De ethiek van zorg versus recht

Filosofen als Carol Gilligan wezen al op het verschil tussen een zogenoemde ethics of care (zorg, context, empathie) en een ethics of justice (regels, recht, objectiviteit). Mannen, zo stelde men, neigen naar het laatste; vrouwen eerder naar het eerste. Andrews gebruikt dit schema om het raadsel van wokeness te duiden: instituties die vroeger stoelden op strikte regels verschuiven naar subjectieve criteria – wat iemand voelt, hoe iemand lijdt, wat “inclusief” lijkt.

Illustratieve casussen

Het voorbeeld van Google’s ontslagen ingenieur James Damore is illustratief: zijn memo werd niet inhoudelijk weerlegd, maar verworpen omdat het de gevoelens van vrouwelijke collega’s kon kwetsen. Of neem de Kavanaugh-hoorzittingen: de mannelijke redenering – “onschuldig tot het tegendeel bewezen is” – stond tegenover de vrouwelijke repliek: “hoe kun je zo koel blijven, zie je dan niet dat ze huilt?” Het zijn botsende logica’s, die steeds meer de richting van beleid en besluitvorming bepalen.

Conformiteit boven confrontatie

Waar mannelijk denken competitie, rangorde en botsing niet schuwt, zoekt de feminiserende cultuur naar consensus en harmonie. Dit lijkt edelmoedig, maar kan leiden tot conformisme: afwijkende meningen worden al snel als bedreigend of “onveilig” gezien. Safe spaces, trigger warnings, inclusiviteitscodes – zij zijn de institutionele uitwerking van een feminiene logica die veiligheid verkiest boven scherpte.

Het sluimerende gevaar

Andrews’ these is scherp: feminisering is wokeness. Niet een losstaand modewoord, maar de maatschappelijke consequentie van een demografische verschuiving. Wie dus vraagt waarom woke uit het niets opkwam rond 2015, moet niet kijken naar Twitter (thans X geheten) of universiteiten alleen, maar naar het decennialange proces van feminisering dat uiteindelijk de waardenbalans in onze instituties herschikt heeft.

Waar schuurt het?

Rechtspraak onder druk

Het recht behoort blind te zijn: niet emotie of persoonlijke omstandigheden, maar regels, bewijs en precedent³Het begrip precedent verwijst naar een eerdere rechterlijke uitspraak die als leidraad dient voor nieuwe, soortgelijke zaken. In een rechtsstaat geldt: gelijksoortige gevallen moeten gelijk worden behandeld. Concreet voorbeeld: als de Hoge Raad in een zaak over ontslagvergoeding een bepaalde lijn vastlegt, zullen lagere rechters in latere ontslagzaken zich doorgaans aan dat precedent houden. Zo ontstaat rechtszekerheid: burgers en bedrijven weten waar ze aan toe zijn. vormen de ruggengraat. Een rechter moet oordelen op grond van feiten en wetstekst, ook wanneer de uitkomst hard of onwelgevallig voelt. Juist die strikte gebondenheid waarborgt rechtszekerheid en voorkomt dat willekeur of sentiment de doorslag geeft.Andrews vreest echter dat een feminiserende logica deze basis aantast. Als empathie zwaarder weegt dan bewijs, dan dreigt de rechtspraak te verworden tot een tribunaal van emoties. Het adagium “dura lex, sed lex” – de wet is hard, maar zij is de wet – wordt ingeruild voor een warm doch gevaarlijk relativisme.

Wetenschap en waarheid

Universiteiten horen bolwerken van kennis en waarheid te zijn: plaatsen waar feiten vrij onderzocht worden, waar scherpe debatten niet worden geschuwd en waar ideeën worden getoetst op hun kracht, niet op hun populariteit. Maar waar feminisering zich doorzet, zo stelt Andrews, verschuift de academie van het najagen van waarheid naar het beschermen van gevoelens. Ideeën worden niet getoetst, maar gecensureerd als zij als “onveilig” worden ervaren. De universiteit als safe space is een contradictio in terminis.

Bedrijfsleven en innovatie

Andrews wijst ook op de rol van HR. Waar ondernemingen ooit werden gedreven door ondernemerszin en risico, dicteren HR-afdelingen tegenwoordig de toon. Competitief gedrag wordt ontmoedigd, botsende ideeën afgevlakt. Het resultaat: bedrijven die meer bezig zijn met compliance dan met innovatie.

Twee omstreden claims

Helen Andrews waagt zich in haar rede aan twee scherpe theses die menigeen ongemakkelijk zullen stemmen. Eerst: feminisering is in veel gevallen niet neutraal, maar ronduit schadelijk. Vervolgens: demografische feminisering leidt onvermijdelijk tot inhoudelijke feminisering. Met andere woorden, meer vrouwen in instituties betekent onherroepelijk een verschuiving van hun geestelijke habitus.

Claim 1 – Feminisering kan instituties ondermijnen

Volgens Andrews bedreigt feminisering de fundamenten van de rechtsstaat, de wetenschap en de vrije markt. Wanneer empathie en veiligheid systematisch hoger worden aangeslagen dan waarheid of recht, verliezen instituties hun raison d’être. Zij noemt dit niet een klein ongemak, maar een beschavingsvraag: een feminiserende cultuur kan de samenleving letterlijk op de weg naar verval zetten.

Claim 2 – Demografie = inhoud

Het tweede punt van Andrews is nog neteliger: kan een universiteit met een meerderheid vrouwen nog dezelfde toewijding tonen aan rauwe, onpopulaire waarheden als vroeger? Kan een rechtbank die grotendeels door vrouwen bevolkt wordt, het principe fiat iustitia, ruat caelum – laat het recht geschieden, al valt de hemel – nog even onbuigzaam vasthouden? Haar antwoord luidt: neen. Want de cultuur kantelt met de meerderheid, hoe goed ook sommige individuen de oude standaarden proberen te handhaven.

Een ongemakkelijke diagnose

Andrews’ analyse is geen pleidooi tegen vrouwen in de publieke ruimte; zij verwerpt nadrukkelijk elk idee van uitsluiting. Maar haar diagnose is wel ontnuchterend: zodra de demografie verandert, verandert ook de geest van de instelling. Substantie volgt statistiek. En dát maakt feminisering tot een structureel probleem dat niet zomaar te corrigeren valt.

Wat nu?

Geen ban, wel balans

Andrews haast zich te zeggen dat zij geen pleidooi voert om vrouwen uit de publieke sfeer te weren. Geen archaïsch terug naar het aanrecht. Haar voorstel is veeleer bescheidener en tegelijk veel radicaler: neem de “duim van de weegschaal”. Want nu, zo stelt zij, bevoordeelt het systeem vrouwen door antidiscriminatiewetten, HR-cultuur en een economie die het tweeverdienerschap tot norm maakt.

Het probleem van de wetgeving

Anti-discriminatiewetgeving, ooit bedoeld als bescherming, werkt volgens Andrews door als permanente bevoordeling. Bedrijven vrezen aanklachten als hun personeelsbestand te mannelijk oogt. Dus creëren zij banen en promoties die er zonder juridische druk nooit waren geweest. Resultaat: instituties die allengs niet meer worden gevormd door competentie, maar door quota.

Een prikkelende remedie

Andrews’ remedie is dus minder revolutionair dan het klinkt: schaf bevoordelende wetgeving af, laat gezinnen vrij ademen, en kijk wat er gebeurt. Mogelijk zal feminisering dan vanzelf stabiliseren. Misschien ook niet. Maar de samenleving moet, zo stelt zij, de uitkomst laten afhangen van vrije keuze; niet van juridische dwang of economische noodzaak.

Conclusie – Unselfish thinking

Helen Andrews besluit niet met een aanklacht, maar met een oproep. Zijzelf plukt de vruchten van feminisering; als vrouw en schrijfster die vrij haar werk kan doen. Maar tegelijk ziet zij hoe instituties verschuiven: rechtspraak waarin gevoel boven bewijs komt, universiteiten die ideeën censureren, bedrijven die innovatie smoren in HR-regels. Haar waarschuwing is concreet: als deze trend doorzet, verliest de samenleving haar ruggengraat.

De vraag is dus niet: hebben vrouwen recht op plaats en invloed? Dat staat volgens haar buiten kijf. De vraag is: kunnen instituties overeind blijven als empathie stelselmatig boven waarheid en regel komt te staan? Andrews vreest van niet. Daarom roept zij op tot twee nuchtere stappen:

1. Haal de “duim van de weegschaal” – schaf bevoordelende wetgeving en quota af.

2. Doorbreek de tweeverdienersvalkuil, zodat gezinnen werkelijk kunnen kiezen hoe zij leven.

Daarmee wordt het debat niet persoonlijk maar maatschappelijk: hoe houden wij onze instituties sterk, objectief en toekomstbestendig? Het is, zoals zij zegt, geen kwestie van individueel voordeel, maar van het algemeen welzijn, en van de wereld waarin onze kinderen straks opgroeien.

Reflectie – De Nederlandse situatie onder de loep

Wie Andrews’ rede beluistert, zou kunnen denken: dit speelt in Amerika, met zijn culture wars en oververhitte debatten. Maar wie scherp toekijkt, merkt dat ook Nederland de tekenen vertoont van dezelfde verschuiving.

Rechtspraak, migratie en politiek

Onze rechtbanken en raden zijn de laatste decennia steeds vrouwelijker geworden. Ook in de Tweede Kamer en gemeenteraden is het aantal vrouwelijke leden hoog. Op zichzelf is dat een verrijking, maar Andrews’ waarschuwing klinkt herkenbaar: besluiten worden dikwijls gelegitimeerd met een beroep op gevoelens of morele urgentie, eerder dan op strikt-juridische gronden.

Het asielbeleid: Procedureel recht versus normatief recht

Volgens de Dublinverordening moet een asielzoeker zijn aanvraag indienen in het eerste EU-land van binnenkomst. In Nederland gebeurt dat nauwelijks: een evaluatie van de IND laat zien dat in recente jaren minder dan een kwart van de overdrachten daadwerkelijk wordt uitgevoerd, soms zelfs maar rond de 14%. Daar zijn verschillende redenen voor: asielzoekers die onderduiken, trage procedures, maar ook rechters die overdrachten blokkeren met beroep op het EVRM.

Daarmee past de rechter óók recht toe, maar van een ander soort: niet de procedurele regel (Dublin), maar de normatieve toets van mensenrechten. Dat recht vraagt een morele afweging – is de opvang in Griekenland of Italië “menswaardig” of niet? Juridisch legitiem, maar in de praktijk betekent dit dat harde regels wijken voor een meer contextuele, compassie-gedreven toepassing van recht. Precies dat mechanisme benoemt Andrews: instituties schuiven van vaste regels naar besluiten waarin morele urgentie en menselijke gevoelens leidend worden.

Klimaatwetgeving als spiegelbeeld

Een vergelijkbare dynamiek zie je in de klimaatwetgeving. De Klimaatwet van 2019 legde Nederland doelen op die technisch en financieel nauwelijks haalbaar zijn: 49% minder CO₂ in 2030 en zelfs 95% in 2050. Toch werden deze ambities vrijwel unaniem omarmd, niet omdat ze uitvoerbaar waren, maar vanuit een beroep op morele noodzaak en de wens een internationale voorbeeldfunctie te vervullen. Daarmee schoof het debat allengs van een rationele analyse naar een symbolisch appèl: Nederland moest “voorop” lopen, koste wat kost.

De gevolgen laten zich steeds duidelijker voelen. Het CBS rapporteert dat steeds minder bedrijven bereid zijn te investeren in verduurzaming, vooral door hoge kosten, beleidsmatige onzekerheid en gebrek aan haalbare alternatieven. Burgers worden geconfronteerd met stijgende energierekeningen, verplichte isolatie en het uitfaseren van betaalbare technieken zoals gasgestookte ketels of conventionele auto’s. Daarmee raakt de Klimaatwet niet alleen de macro-economie, maar drukt zij ook zwaar op het dagelijks leven van gewone huishoudens.

Precies hier wordt zichtbaar wat Andrews in haar voordracht beklemtoont: het gaat niet enkel om regels en doelen op papier, maar om een cultuurverschuiving. De nuchtere vraag naar haalbaarheid, kosten en consequenties maakt plaats voor een moreel appèl: “het moet, want het voelt noodzakelijk.” Zo worden emotie en symboliek leidend – en dat zet op termijn zowel vertrouwen in de overheid als draagvlak in de samenleving onder druk.

Onderwijs en universiteiten

In het onderwijs is de feminisering nagenoeg voltooid: basisscholen en middelbare scholen draaien grotendeels op vrouwelijke docenten, terwijl mannelijke leraren schaars zijn geworden. Ook in de academische wereld is de trend onmiskenbaar: het aantal vrouwelijke hoogleraren groeit, en beleid rond inclusie en sociale veiligheid krijgt steeds meer gewicht. Dat klinkt nobel, maar het klimaat schuift gaandeweg van een marktplaats van ideeën, waar standpunten botsen en worden getoetst, naar een safe space-cultuur waarin voorzichtigheid en emotionele impact de toon zetten.

Dat zien we terug in de omgang met de vrijheid van meningsuiting. De opening van het academisch jaar aan de UvA (2025) moest voortijdig worden afgebroken door luid protest van activisten⁴https://www.uva.nl/content/Actueel/2025/09/opening-academisch-jaar-afgebroken-na-verstoring.html. Aan de Radboud Universiteit werden pro-Israëlische lezingen verstoord of zelfs geannuleerd uit vrees voor escalatie⁵https://www.ad.nl/nijmegen/pro-israel-lezing-afgelast-radboud-universiteit-wil-gesprek-over-respectvol-en-veilig-debat~aaf08053/. Ook in Maastricht liep een lezing in 2025 stuk na een lawaaiprotest, wat aanleiding gaf tot Kamervragen over academische vrijheid⁶https://nos.nl/artikel/2559326-pro-israelische-lezing-in-maastricht-voortijdig-beeindigd-na-lawaaiprotest.

Zelfs internationale gastsprekers krijgen te maken met weerstand. Toen de Canadese psycholoog Jordan Peterson in 2018 aan de UvA sprak, leidde dat tot felle protesten van tientallen academici, die zijn aanwezigheid “gevaarlijk” en “anti-feministisch” noemden. Er werd gepleit om hem alleen toe te laten onder strikte voorwaarden, zoals een extra spreker bij de discussie om zo een betere balans te krijgen.

Het patroon is duidelijk: discussies worden niet beëindigd door argumenten, maar door protest, druk en angst voor “onveiligheid”. In juridisch opzicht is er geen spreekverbod, maar in de praktijk is er wel sprake van een erosie van academische vrijheid. Zo dreigt de universiteit – ooit bakermat van vrij debat – te verworden tot een veilige maar steriele ruimte, waar kritische stemmen steeds meer worden gesmoord.

Bedrijfsleven en HR

Ook in Nederland is de HR-afdeling vaak het geweten van de organisatie geworden, met gedragscodes die botsingen afvlakken. Competitieve branie wordt minder getolereerd, terwijl risicomijdend beleid de boventoon voert. Innovatie kan daardoor insluimeren. Quota voor vrouwen in raden van commissarissen – sinds 2022 wettelijk vastgelegd – vormen precies die “duim op de weegschaal” waar Andrews voor waarschuwt.

Slotbeschouwing

Andrews’ analyse is dus geen Amerikaanse curiositeit. Ook in Nederland zien we hoe feminisering instituties herschikt en hoe de balans tussen empathie en objectiviteit verschuift. Haar oproep om het algemeen belang boven individuele gevoeligheden te stellen, verdient ook hier gehoor. Want zonder een stevig fundament van recht, waarheid en verantwoordelijkheid verwordt onze samenleving tot een zachte maar onstabiele constructie; mooi van buiten, doch broos van binnen.

Bijbelse beschouwing – man en vrouw naar Gods orde

Scheppingsorde en complementariteit

De Schrift begint niet bij cultuur of ideologie, maar bij de schepping zelf. In Genesis 1 en 2 zien we dat God man en vrouw schiep naar Zijn beeld, gelijkwaardig in waarde en waardigheid, maar onderscheiden in roeping. De man werd gesteld als hoofd van het gezin (Ef. 5:23), geroepen tot leiding en verantwoordelijkheid. De vrouw werd geschapen als hulp, niet als ondergeschikte, maar als bondgenoot die hem aanvult (Gen. 2:18). Hieruit spreekt geen rivaliteit, maar complementariteit: twee die samen één vlees vormen.

Rollen in gezin en gemeente

In de Bijbel is de man primair geroepen tot leiding en bescherming, zowel in huis als in de geloofsgemeente. Paulus schrijft: “Ik sta niet toe dat een vrouw onderwijs geeft of gezag heeft over de man” (1 Tim. 2:12). Dat is geen culturele voorkeur, maar een ordening die is geworteld in de scheppingsorde. De vrouw wordt daarentegen aangesproken op haar roeping tot zorg, steun en opbouw: het baren en grootbrengen van kinderen (1 Tim. 2:15), het vormgeven van een huis waarin Gods naam geëerd wordt (Spr. 31).

Dit betekent niet dat de vrouw passief of zwijgend aan de zijlijn zou staan. De Schrift toont het tegendeel. Debora treedt op als richteres (Rech. 4–5), een uitzonderlijk voorbeeld van Gods leiding door een vrouw in tijden van geestelijk verval. Anna de profetes verkondigt in de tempel de komst van de Verlosser (Luk. 2:36–38). Lydia, de purperverkoopster uit Filippi, opent haar huis voor de gemeente (Hand. 16:14–15). En Priscilla, samen met haar man Aquila, onderwijst Apollos nauwkeuriger in de weg van God (Hand. 18:26).

Toch staan deze voorbeelden niet los van de ordening die God in de schepping heeft gelegd. Paulus herinnert eraan dat “Christus het hoofd is van iedere man, en de man het hoofd van de vrouw” (1 Kor. 11:3). Daarom verbiedt hij de vrouw het gezaghebbend onderwijs in de gemeente (1 Tim. 2:12), niet uit minachting, maar omdat de scheppingsorde leidend is: Adam werd eerst geschapen, daarna Eva (1 Tim. 2:13). Tegelijk spoort hij vrouwen aan “hun mannen lief te hebben, hun kinderen te leren, ingetogen en kuis te zijn” (Tit. 2:4–5).

Zo blijkt: de vrouw is geroepen tot een actieve en gewichtige rol in Gods Koninkrijk, maar haar invloed en gaven zijn ingebed in de structuur waarin de man verantwoordelijkheid draagt voor het laatste woord. Dat is geen culturele conventie, maar een goddelijke roeping, geworteld in de scheppingsorde.

De kerk en het heden

Juist in een tijd waarin feminisering instituties herschikt, is het goed te herinneren dat de gemeente van Christus een ander patroon volgt. Niet egalitarisme maar dienstbaarheid staat centraal. De man wordt aangesproken om zijn vrouw lief te hebben “zoals Christus de gemeente heeft liefgehad” (Ef. 5:25) – met zelfopofferende liefde, geen machtsdrang. De vrouw wordt aangespoord haar man te eren (Ef. 5:33), niet als slaaf, maar als vrije die vrijwillig in gehoorzaamheid wandelt.

Quintessens – de kern van man en vrouw naar Gods orde

De samenleving mag rollen vervagen en verwisselen, maar de Schrift wijst ons steeds terug naar een orde die niet toevallig is. Man en vrouw zijn gelijk in waardigheid, maar onderscheiden in roeping. Waar die door God gegeven ordening wordt losgelaten, ontstaat verwarring en wrevel; waar zij wordt geëerbiedigd, bloeit er harmonie en vruchtbaarheid. Dit is geen nostalgisch gezwijmel, maar de diepere wijsheid van het Evangelie zelf: Christus die leiding geeft door te dienen, en Zich onderwierp om te redden. In Hem wordt zichtbaar hoe gezag en gehoorzaamheid geen ketens zijn, maar wegen tot leven.

Lees verder

Wie meer wil weten over de bredere achtergrond van deze verschuiving, kan terecht bij het feminisme langs de Bijbelse meetlat, waar de geestelijke wortels van het feminisme worden getoetst. Ook de toxische oorlog tegen mannelijkheid biedt verdieping, juist omdat het laat zien hoe mannelijkheid cultureel wordt ondermijnd. Dat sluit aan bij waarom steeds meer jonge mannen kiezen voor Orthodox Christendom, waarin jonge mannen reageren op die erosie door terug te grijpen naar stevige traditie en kerk. Tenslotte vormt de gevolgen van de feminisering van de academische wereld een directe pendant van dit artikel, omdat daarin de impact op universiteiten en wetenschap verder wordt uitgesplitst.

Geraadpleegde bronnen

• Andrews, H. (2025, 2 september). Address at NatCon 5, Washington, DC [Video]. YouTube. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=EWLbq7PlrIA
  → De oorspronkelijke lezing van Helen Andrews, waarin zij het begrip the great feminization uiteenzet.

• CBS. (2025). Verduurzaming van het bedrijfsleven – samenvatting. Geraadpleegd van https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2025/verduurzaming-van-het-bedrijfsleven/samenvatting
  → Rapport waarin wordt geconcludeerd dat veel bedrijven hun verduurzamingsinvesteringen uitstellen of beperken vanwege financiële en beleidsmatige belemmeringen.

• Cowen, T. (2023, 26 januari). The major revolutions I have seen in my lifetime. Marginal Revolution Blog. Geraadpleegd van https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2023/01/the-major-revolutions-i-have-seen-in-my-lifetime.html
  → Blogpost waarin Tyler Cowen de meest ingrijpende revoluties in zijn leven bespreekt, waaronder feminisering.

• De Bijbel. Herziene Statenvertaling (HSV). Jongbloed Uitgeverij.
  → Primaire bron voor de leer over scheppingsorde, man- en vrouwrollen, en voorbeelden van Bijbelse vrouwen zoals Debora (Rech. 4–5), Anna (Luk. 2:36–38), Lydia (Hand. 16:14–15) en Priscilla (Hand. 18:26).

• NOS. (2018, 12 oktober). UvA-docenten met dood bedreigd om kritiek op Canadese gastspreker. Geraadpleegd van https://nos.nl/artikel/2257251-uva-docenten-met-dood-bedreigd-om-kritiek-op-canadese-gastspreker
  → Artikel over bedreigingen die ontstonden na de uitnodiging van Jordan Peterson aan de UvA.

• DutchNews.nl. (2018, 23 oktober). Academics protest about Jordan Peterson invite – he calls them cowards. Geraadpleegd van https://www.dutchnews.nl/2018/10/academics-protest-about-jordan-peterson-invite-he-calls-them-cowards/
  → Verslag van felle protesten van academici tegen de komst van Jordan Peterson.

• Universiteit van Amsterdam. (2025, 1 september). Opening academisch jaar afgebroken na verstoring. Geraadpleegd van https://www.uva.nl/content/Actueel/2025/09/opening-academisch-jaar-afgebroken-na-verstoring.html
  → UvA’s eigen verklaring over het voortijdig beëindigen van de academische opening door protest.

• AD. (2025, 7 maart). Pro-Israël-lezing afgelast: Radboud Universiteit wil gesprek over respectvol en veilig debat. Geraadpleegd van https://www.ad.nl/nijmegen/pro-israel-lezing-afgelast-radboud-universiteit-wil-gesprek-over-respectvol-en-veilig-debat~aaf08053/
  → Verslag van de afgelasting van een lezing aan de Radboud Universiteit wegens bezorgdheid over veiligheid.

• NOS. (2025, 22 mei). Pro-Israëlische lezing in Maastricht voortijdig beëindigd na lawaaiprotest. Geraadpleegd van https://nos.nl/artikel/2559326-pro-israelische-lezing-in-maastricht-voortijdig-beeindigd-na-lawaaiprotest
  → Rapportage over het voortijdig beëindigen van een lezing te Maastricht na protest.

• De Gelderlander. (2025, 12 maart). Actievoerders blokkeren auto na lezing pro-Israël-activiste: ‘Schokkend dat er zoveel haat komt’. Geraadpleegd van https://www.gelderlander.nl/nijmegen/actievoerders-blokkeren-auto-na-lezing-pro-israel-activiste-schokkend-dat-er-zoveel-haat-komt~a161798a/
  → Regionaal nieuws over protest en blokkade rondom een lezing op de Radboud Universiteit.

• Supreme Court of Canada. (2023). Jordan Peterson v. College of Psychologists of Ontario. Zaaknummer 41168. Geraadpleegd van https://www.scc-csc.ca/cases-dossiers/search-recherche/41168/
  → Rechtelijk dossier waarin Jordan Peterson veroordeeld werd tot een re-educatieprogramma door zijn beroepsorganisatie.

• Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). (2025, mei). Evaluatie effectiviteit Dublinverordening 2017–2023 [PDF]. Geraadpleegd van https://ind.nl/nl/documenten/06-2025/rapport-evaluatie-effectiviteit-dublinverordening-mei-2025.pdf
  → Rapport van de IND dat laat zien dat de meeste Dublin-overdrachten niet doorgaan; vaak door onderduiken van asielzoekers, juridische blokkades of verlopen termijnen.

• Piper, J., & Grudem, W. (1991). Recovering Biblical Manhood and Womanhood. Wheaton: Crossway.
  → Klassiek evangelicaal standaardwerk dat de Bijbelse visie op man-vrouwrollen verdedigt en egalitarisme bekritiseert.

• Boer, G. (1981). Man en vrouw in Bijbels perspectief. Kampen: Kok.
  → Nederlandse reflectie op de scheppingsorde en de verhouding tussen man en vrouw, in een reformatorische context.

• Keller, T., & Keller, K. (2011). The Meaning of Marriage. New York: Dutton.
  → Toegankelijk werk dat het huwelijk en de rolverdeling uitlegt vanuit Christus’ zelfopofferende liefde en de Bijbelse orde.

Reacties en ervaringen

Dit artikel raakt aan thema’s die bij velen emoties en vragen oproepen. Hoe kijk jij aan tegen de analyse van Helen Andrews? Herken je de spanning tussen regels en gevoelens in de Nederlandse context – bijvoorbeeld bij migratie, universiteit of politiek? Of zie jij juist kansen in de grotere rol van vrouwen in instituties?

👉 Deel je gedachten hieronder. Houd het respectvol, ook als je het hartgrondig oneens bent. Kritische vragen en persoonlijke ervaringen zijn welkom: het gesprek wordt rijker wanneer we luisteren én tegenspreken.