Last Updated on 27 maart 2023 by M.G. Sulman
Amandelstenen, ook wel tonsilstenen genoemd, zijn kleine wit-gelige mineraalophopingen die zich kunnen ophopen in de keelamandelen, waardoor deze ontstoken en pijnlijk kunnen worden. Dit wordt veroorzaakt door de accumulatie van bacteriën, voedsel en slijm. Amandelstenen zijn meestal onschadelijk en gaan vanzelf weg, maar zo nodig kunnen ze door de tandarts worden verwijderd.
Bij wie komen amandelstenen voor?
Amandelstenen komen voor bij volwassenen en kinderen, maar komen vaker voor bij mensen met een vergrote amandel. Het is ook meer gebruikelijk bij mensen die meer dan gemiddeld ontstekingen ontwikkelen in de mond en keel. Een verminderde weerstand door bijvoorbeeld ziekte, roken of stress kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van amandelstenen.
Vóórkomen
Amandelstenen komen meestal voor bij minder dan 10% van de volwassen bevolking. Ze komen vaker voor bij mensen met een vergrote amandel en een verhoogd risico op ontstekingen in de mond en keel.
Oorzaak van amandelstenen
Amandelstenen worden veroorzaakt door de accumulatie van bacteriën, voedselresten en slijm in de amandelen. Andere factoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van amandelstenen zijn:
Vergrote amandelen en diepere amandelcrypten
Grotere amandelen bieden meer ruimte voor de accumulatie van afvalstoffen en kunnen het risico op de vorming van stenen verhogen. Vooral diepere amandelcrypten zijn ene risicofactor, Dit zijn een soort diepe groeven in de keelamandelen.
Slechte mondhygiëne
Slechte mondhygiëne kan leiden tot de opbouw van bacteriën en voedselresten in de amandelen.
Geschiedenis van keelontstekingen
Het frequent last hebben van een keelontsteking verhoogt het risico op de ontwikkeling van amandelstenen.
Weerstand
Verminderde weerstand door ziekte, stress of roken kan bijdragen aan de ontwikkeling van amandelstenen.
Voeding
Een dieet met te veel suiker en verzadigde vetten kan het risico op de vorming van stenen verhogen.
Symptomen amandelstenen
De symptomen van amandelstenen kunnen variëren in ernst. Vaak besef je niet eens dat je ze hebt. Wanneer de amandelstenen groter zijn, kunnen zich de volgende symptomen voordoen:
- Witte puntjes of plekjes achter in de keel
- Oorpijn
- Pijn in de keel: pijn of ongemak in de keel, vooral bij het slikken
- Keelontsteking: roodheid, zwelling en ontsteking in de keel
- Koorts: verhoging van de lichaamstemperatuur
- Pijn bij het slikken: pijn of ongemak bij het slikken van voedsel of drinken
- Keelpijn: pijn in de keel die zich uitstrekt naar de oren
- Slechte adem: slechte adem kan het gevolg zijn van de bacterieopbouw
- Stemverandering: verandering in de stem, zoals heesheid of verlies van stem
- Gezwollen lymfeklieren in de hals
Als u één of meer van deze symptomen ervaart, is het aan te raden om je huisarts te raadplegen voor een diagnose en behandeling.
Complicaties
Ofschoon amandelstenen meestal onschuldig zijn, kunnen ze in sommige gevallen complicaties veroorzaken, waaronder:
- Keelontsteking: amandelstenen kunnen leiden tot keelontstekingen, waardoor de amandelen rood, gezwollen en pijnlijk kunnen worden.
- Bloedvergiftiging (sepsis): in zeldzame gevallen kunnen bacteriën van de amandelen in het bloed terechtkomen en bloedvergiftiging veroorzaken.
- Luchtwegbelemmering: grote amandelstenen kunnen de luchtwegen belemmeren en ademhalingsproblemen veroorzaken.
- Pijn: de pijn in de keel en bij het slikken kan ernstig zijn en de kwaliteit van leven beïnvloeden.
- Terugkerende infecties: de accumulatie van bacteriën en afvalstoffen in de amandelen kan bijdragen aan herhaalde infecties en ontstekingen.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De diagnose van amandelstenen wordt meestal gesteld op basis van een vraaggesprek over je klachten, een lichamelijk onderzoek en je medische geschiedenis.
Aanvullend onderzoek
Sommige aanvullende tests die kunnen worden gebruikt om amandelstenen te diagnosticeren, zijn:
- Keelonderzoek: de arts kan de keel onderzoeken met een lichtbron en speculum om te bepalen of er amandelstenen aanwezig zijn.
- Röntgenfoto: een röntgenfoto van de nek en het hoofd kan helpen bij de diagnose van amandelstenen door de grootte en de locatie van de stenen te bepalen.
- Bloedonderzoek: bloedonderzoek kan wijzen een ontsteking. De twee belangrijkste bloedonderzoeken om vast te stellen of er ontstekingen zijn en hoe hevig de ontstekingen zijn, zijn: het onderzoek op de snelheid van de bloedbezinking en het onderzoek op de aanwezigheid van het zogeheten C-reactieve proteïne (CRP).
- CT-scan: een CT-scan van de nek en het hoofd kan meer gedetailleerde informatie geven over de grootte en locatie van de stenen en eventuele andere aandoeningen in de keel.
- In sommige gevallen kan het nodig zijn om een weefselmonster van de amandelen te nemen voor microscopisch onderzoek.
Differentiaaldiagnose
Een differentiaaldiagnose is een mogelijke alternatieve diagnose voor bepaalde klachten.
De symptomen van amandelstenen kunnen lijken op andere aandoeningen, dus het is belangrijk om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten voordat een diagnose van amandelstenen wordt gesteld. Enkele aandoeningen die een differentiaaldiagnose vereisen, zijn:
- Keelontsteking: keelontstekingen kunnen vergelijkbare symptomen veroorzaken, zoals pijn bij het slikken, keelpijn en koorts.
- Griep: de symptomen van de griep, zoals keelpijn, koorts en hoofdpijn, kunnen lijken op die van amandelstenen.
- Klierkoorts: ook bekend als de ziekte van Pfeiffer, is een virale infectie die vergelijkbare symptomen kan veroorzaken, zoals keelpijn, vermoeidheid en koorts.
- Reflux: refluxziekte kan keelpijn veroorzaken en een brandend gevoel in de keel.
- Tonsillitis: tonsillitis is een ontsteking van de amandelen (amandelontsteking) die vergelijkbare symptomen kan veroorzaken, zoals keelpijn, pijn bij het slikken en koorts.
Behandeling van tonsilstenen
Er zijn verschillende behandelingen voor amandelstenen, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de grootte van de stenen. De meest voorkomende behandelingen van tonsilstenen zijn:
Zelfzorg
Veel mensen met amandelstenen hebben geen klachten en hoeven geen behandeling te ondergaan. Een gezonde leefstijl, zoals regelmatig water drinken en gezonde voeding, kan helpen bij het voorkomen van het ontstaan van nieuwe stenen.
Daarnaast kun je gorgelen met zout water en hoesten om de stenen los te maken.
Zelf amandelstenen verwijderen
Zelf een amandelsteen verwijderen met behulp van harde voorwerpen, zoals een tandenborstel, kan schade toebrengen aan je amandelen. Je amandelen zijn kwetsbaar. Het is daarom belangrijk om voorzichtig te zijn.
Het zelf verwijderen van amandelstenen kan schadelijk zijn en tot complicaties leiden, zoals bloedingen en infecties. Als je besluit ze zelf te verwijderen, is het voorzichtig gebruiken van een wattenstaafje een betere keuze dan een tandenborstel.
Medische verwijdering van amandelstenen
Het is beter om amandelstenen te laten verwijderen door een tandarts, aangezien dit veiliger en effectiever is. Het handmatig verwijderen van stenen met harde voorwerpen kan schade aan de amandelen veroorzaken en complicaties veroorzaken.
Er zijn verschillende behandelmethoden voor amandelstenen, waaronder chirurgische ingrepen, laserprocedures, tonsillectomie en antibiotica. Artsen kunnen de meest geschikte behandelmethode aanbevelen op basis van de ernst van de stenen en de symptomen die ze veroorzaken.
Chirurgische ingrepen, zoals lasertonsil-cryptolyse, coblatie-cryptolyse of tonsillectomie (het verwijderen van de amandelen), zijn in ernstige gevallen nodig. Antibiotica kunnen worden gebruikt om bacteriën te verminderen die bijdragen aan de ontwikkeling van amandelstenen, maar ze kunnen niet altijd effectief zijn.
Lasertonsil-cryptolyse laat de amandelcrypten krimpen of verwidjeren om de kans op ophoping te minimaliseren. Coblatie-cryptolyse is een alternatief voor laserchirurgie en vereist geen hitte om de amandelcrypten te verkleinen.
Soms kan de arts besluiten om de amandelen te verwijderen als de amandelstenen vaak terugkeren en de symptomen niet verminderen met andere behandelingen.
Prognose
Het is gene sinecure om een specifieke prognose voor amandelstenen te geven, aangezien dit afhankelijk is van verschillende factoren, zoals de grootte en locatie van de steen, de symptomen en je algehele gezondheid. In sommige gevallen kunnen amandelstenen zonder behandeling verdwijnen, maar baak is een medische interventie of ingreep nodig.
Voorkómen
Er zijn een aantal maatregelen die je kunt nemen teneinde het risico op het ontwikkelen van amandelstenen te verminderen:
Voldoende drinken
Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt om de amandelklieren in de keel gehydrateerd te houden en de vorming van stenen te voorkomen.
Gezond eten
Gezond eten is belangrijk. Vermijd voedingsmiddelen die rijk zijn aan suiker, die mondbacteriën voeden en leiden tot de productie van zure stoffen die de microbiota in je mond aantasten. De overvloedige consumptie van suikerrijke voeding verhoogt het risico op amandelstenen.
Goede mondhygiëne
Zowel poetsen, tongschrapen als flossen helpen bacteriën en voedselresten verwijderen die tot amandelstenen kunnen leiden.
Vermijd infecties
Probeer infecties in de keel te voorkomen door regelmatig je handen te wassen en vermijd contact met mensen die ziek zijn.
Behandel infecties
Behandel infecties in de keel snel en efficiënt om verdere complicaties, zoals de vorming van stenen, te voorkomen.
Regelmatige tandartscontrole
Ga twee keer per jaar naar de tandarts voor controle en onderzoek om eventuele veranderingen in de amandelklieren op te sporen en te behandelen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over amandelstenen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
