Sint-janskruid: het zonnekruid dat je stemming verlicht en je zenuwen streelt

Last Updated on 7 juli 2025 by M.G. Sulman

Alsof de zon zelf een kruid heeft uitgekozen om haar kracht te bewaren. Aldus voelt sint-janskruid. Dit felgele bloemetje bloeit precies rond 24 juni, de dag van Johannes de Doper, en heeft al eeuwenlang een bijna magische reputatie. Van oudsher gebruikt tegen somberheid, zenuwpijn en innerlijke onrust, maar ook als bescherming tegen het duister. Ja, letterlijk én figuurlijk. Of je nu worstelt met zwaarmoedige gedachten of gewoon meer licht in je leven zoekt: dit eeuwenoude ‘zonnekruid’ heeft meer in huis dan je denkt. Maar let op: het werkt krachtig, en wie niet oplet, stapt zomaar in een schaduwkant van de natuur die je niet zag aankomen…

Wat is sint-janskruid?

Er zijn van die planten die al een verhaal vertellen voordat je er één blaadje van hebt geplukt. Sint-janskruid is er zo één. Met zijn felgele bloemetjes, die opengaan rond 24 juni – de feestdag van Johannes de Doper – is het geen toeval dat dit kruid al eeuwenlang wordt gezien als het ‘zonnekruid’ bij uitstek. De plant lijkt als het ware afgestemd op het licht. Niet alleen qua bloeitijd, maar ook qua werking: hij wordt ingezet om het innerlijke duister te verjagen.

In de volksgeneeskunde was het hét kruid tegen ‘melancholie’, het soort droefheid dat geen naam heeft, maar diep in je botten lijkt te zitten. Boeren hingen het boven de stal om het vee te beschermen tegen boze geesten. En middeleeuwse herboristen zagen in de rode olie die uit de bloemetjes komt – een soort ‘bloed van Johannes’ – een teken dat dit kruid ook tegen innerlijke verwonding werkt.

De officiële naam is Hypericum perforatum, en dat ‘perforatum’ is niet toevallig gekozen. Houd een blaadje tegen het licht en je ziet talloze kleine gaatjes – of beter: oliekliertjes. Alsof het kruid wil zeggen: kijk, ik draag het licht écht in mij. En misschien kan dat licht wel iets bij jou doen, als je vastloopt in mist of duisternis.

De bijnaam ‘Johanneskruid’ verwijst niet alleen naar de bloeitijd, maar ook naar het feit dat Johannes de Doper als wegbereider van Christus symbool stond voor het aanwakkeren van hoop en omkeer. Precies wat dit kruid ook beoogt te doen – maar dan op zielsniveau.

Dus nee, sint-janskruid is niet zomaar een geel bloemetje. Het is een kruid met een verhaal. Een kruid dat de zon lijkt te vangen… en een straaltje daarvan doorgeeft aan wie het nodig heeft.

De geneeskrachtige werking: van licht in je hoofd tot rust in je lijf

Helpt bij somberheid en neerslachtigheid

Sint-janskruid is misschien wel het bekendste natuurlijke antidepressivum ter wereld. En dat is niet zomaar een gerucht uit oma’s kruidenboek – nee, dat is wetenschappelijk onderzocht én erkend. Vooral bij milde tot matige depressieve klachten doet dit zonnekruid verrassend goed zijn werk. De werkzame stoffen – waaronder hypericine en hyperforine – beïnvloeden de hoeveelheid serotonine, dopamine en noradrenaline in je hersenen. Precies die stofjes die jouw stemming op peil houden.

Natuurlijke rustgever voor het zenuwstelsel

Voel je je vaak gespannen, overprikkeld of opgefokt van binnen? Dan kan sint-janskruid rust in de tent brengen. Het werkt licht kalmerend, zonder je suf te maken. In die zin is het een soort kruidige tegenhanger van de klassieke rustgevende middelen – maar dan zonder verslavingsrisico of katergevoel. Ideaal voor mensen die overdag scherp willen blijven, maar hun innerlijke stormen willen temmen.

Werkt tegen zenuwpijn en spierklachten

Minder bekend – maar oh zo boeiend – is de werking van sint-janskruid bij zenuwpijn. Denk aan ischias, een hernia, of tintelende armen en benen na een beknelde zenuw. Uitwendig gebruikt (in olie- of zalfvorm) helpt het kruid de pijn te verzachten en de zenuwen te kalmeren. Ook bij spierpijn, kneuzingen en gewrichtsklachten kun je de olie met een gerust hart proberen.

Antivirale en ontstekingsremmende werking

Hier wordt het echt spannend. Recent onderzoek laat zien dat sint-janskruid ook antivirale eigenschappen heeft. In laboratoriumstudies remde het de activiteit van bepaalde virussen, waaronder herpesvirussen. En alsof dat nog niet genoeg is, blijkt het ook ontstekingsremmend te werken – wat goed nieuws is voor mensen met chronische ontstekingsklachten of huidproblemen.

Goed voor je lever – maar met een kanttekening

Sint-janskruid stimuleert enzymen in de lever die helpen bij het afbreken van lichaamsvreemde stoffen. Dat klinkt positief, en dat ís het ook – tenzij je medicatie gebruikt. Diezelfde enzymstimulerende werking zorgt er namelijk voor dat sommige medicijnen sneller worden afgebroken, waardoor ze minder goed werken (daarover straks meer). Maar voor wie geen medicijnen slikt, kan het juist ondersteunend zijn voor de lever.

Vergeten toepassingen: van brandwond tot blauwe plek

Een kruidige EHBO-kit van vroeger

Voor wie denkt dat sint-janskruid alleen iets is voor mensen met sombere gedachten: think again. Onze voorouders wisten wel beter. In kloostertuinen, boerenkeukens en herbergkastjes stond sint-janskruid bekend als een veelzijdige wondgenezer. Een soort rode pleister van de natuur – te gebruiken bij van alles wat pijn deed, brandde, jeukte of klopte.

Zeker vóór de komst van synthetische zalfjes was het een gouden standaard: bij schaafwonden, kneuzingen, brandwonden, wintertenen, zonnebrand, spierpijn, zenuwpijn, spataderen, eczeem en zelfs aambeien. Een soort stille kracht, niet flitsend, niet scherp ruikend, maar zó verzachtend dat men het “het bloed van Johannes” noemde.

Rode olie, rode kracht

De magie zit ‘m vooral in de olie – en het maken ervan is een klein ritueel op zich. Je plukt de verse bloemetjes van sint-janskruid (liefst op een zonnige ochtend), stopt ze in een schone glazen pot en overgiet ze met koudgeperste olijfolie of jojobaolie. Zet de pot 3 tot 6 weken op de vensterbank waar zonlicht komt, en schud hem elke dag even om. Na verloop van tijd kleurt de olie dieprood – een teken dat de werkzame stoffen zijn vrijgekomen. Zeven, in een donker flesje bewaren, en je hebt een flesje zon voor je huid.

Toepassingen om niet te vergeten

– Brandwonden & zonnebrand
Breng de olie licht deppend aan (nooit op open wonden) – het verkoelt, verzacht én helpt de huid herstellen. Bij lichte zonnebrand een topmiddel – vooral als je geen aftersun in huis hebt.

– Kneuzingen & spierpijn
Wrijf wat sint-janskruidolie op blauwe plekken, overbelaste spieren of stijve gewrichten. Het stimuleert de doorbloeding en werkt licht pijnstillend.

– Aambeien & anale kloofjes
Ja, ook hier doet het zijn werk. Smeer ’s avonds een beetje olie op de aangedane plek (eventueel met een schoon wattenstaafje). Het werkt verzachtend en ontstekingsremmend. Tip: meng het eventueel met een beetje bijenwas voor een dikkere zalfvorm.

– Wintertenen & jeukende huid
Bij kloven of jeuk door koude of droge lucht is sint-janskruidolie een fijne huidverzorger. Masseer de olie zachtjes in op warme voeten of droge handen – ideaal bij wintertenen of gebarsten hielen.

– Spataderen & vermoeide benen
De olie werkt licht vaatvernauwend en ontstekingsremmend. Masseer van onder naar boven, met rustige strijkbewegingen, en combineer desgewenst met andere kalmerende oliën zoals cipres of lavendel.

Kloostertuinen & kruidweten

In middeleeuwse kloosters was het gebruik van kruiden onderdeel van dagelijkse zorg. De monniken – vaak geschoold in de ars medica – kweekten sint-janskruid in de geneeskruidentuin als essentieel onderdeel van hun ‘ziel én zalf’-aanpak. Niet voor niets noemden ze het Fuga daemonum – het ‘duivelverdrijvende kruid’. Dat sloeg niet alleen op psychische onrust, maar ook op ontstekingen, etter, koorts en wonden die maar niet dicht wilden.

Ze gebruikten het als compres, in olie, verwerkt in zalven of toegevoegd aan baden voor rusteloze benen en zenuwkwalen. En steeds weer keerde dezelfde gedachte terug: God gaf de mens niet alleen woorden voor troost, maar ook planten voor heling.

Hoe gebruik je het: thee, olie of capsule?

Zelf plukken: een zomerse zoektocht

Wie echt de magie van sint-janskruid wil ervaren, gaat het liefst zelf op pad. Pluk het kruid bij voorkeur rond de feestdag van Johannes (24 juni), als het barst van de bloei en geneeskracht. Kies voor zonnige plekken – weg van verkeer – en let op de typische gele bloemetjes met doorzichtige stipjes op de blaadjes. Laat de natuur niet kaal achter: neem nooit alles mee. Pluk met respect, en laat de plant een stukje zon voor zichzelf houden.

Thee van sint-janskruid: zacht, aards en opbeurend

Voor een milde stemmingboost kun je thee zetten van gedroogd sint-janskruid. Gebruik ongeveer 1 tot 2 theelepels per kop, laat het 10 minuten trekken in heet water, en drink het bij voorkeur in de ochtend of vroege middag. De smaak is licht bitter en kruidig, met een aardse ondertoon – alsof de zon je een warm dekentje aanreikt.

Let op: thee is milder dan capsules of tincturen. Verwacht dus geen ‘instant effect’, maar een zachte ondersteuning over weken heen. Consistentie is key.

Zelf sint-janskruidolie maken: zonnekracht in een flesje

Een van de mooiste toepassingen van sint-janskruid is olie – helder rood, alsof het de zon in zich heeft gevangen. Je maakt het door verse bloemetjes in een glazen pot met goede olijfolie te laten trekken in het zonlicht, zo’n 3 tot 6 weken. Dagelijks even schudden, en dan zeven. Wat je overhoudt, is een wondermiddel voor kneuzingen, spierpijn, zonnebrand, zenuwpijn en zelfs aambeien. Masseer het zachtjes in – je huid zal je dankbaar zijn.

Capsules, tabletten en tincturen: precies doseren

Heb je geen tijd om zelf te plukken of bereiden? Geen probleem – de natuurwinkels liggen vol met sint-janskruid in capsulevorm of als tinctuur. Let wel: de werking hangt sterk af van de dosering én van de kwaliteit van het product. Check of het gestandaardiseerd is op hypericine of hyperforine, en houd je aan de aanbevolen hoeveelheid.

Voor stemmingsklachten wordt meestal een dagelijkse dosis tussen de 300 en 900 mg aanbevolen (verdeeld over de dag), afhankelijk van de sterkte van het product.

Hoe lang gebruiken?

Zoals bij veel kruiden geldt: verwacht geen wonder in drie dagen. Geef het minstens 2 tot 4 weken om effect te merken. Veel mensen voelen zich na enkele weken merkbaar lichter, kalmer en helderder. Maar: blijf wél alert op eventuele bijwerkingen of interacties, zeker als je medicijnen gebruikt (daarover in het volgende hoofdstuk!).

Let op: niet altijd zonneschijn

Medicijnen en sint-janskruid: een risicovolle combinatie

Hoe natuurlijk sint-janskruid ook is, het is géén onschuldig bloemetje als je medicijnen gebruikt. Het beïnvloedt namelijk bepaalde leverenzymen (zoals CYP3A4), waardoor medicijnen sneller worden afgebroken. Gevolg? De werking van je pilletjes – hoe zorgvuldig ook voorgeschreven – kan ineens drastisch afnemen.

Bekende interacties zijn er met:

• de anticonceptiepil (let op: risico op doorbraakbloedingen of zwangerschap)

• antidepressiva (risico op serotoninesyndroom!)

• bloedverdunners (zoals warfarine)

• hiv-medicatie, kankermedicatie, sommige antibiotica

Gebruik je medicijnen? Overleg dan áltijd eerst met een arts of apotheker voordat je met sint-janskruid aan de slag gaat.

Gevoelig voor licht? Pas op voor fotosensitiviteit

Een van de gekste – en tegelijk fascinerende – bijwerkingen van sint-janskruid is dat je huid gevoeliger kan worden voor zonlicht. Vooral bij hogere doseringen kan dit leiden tot roodheid, jeuk of zelfs blaren bij intens zonlicht. Niet iedereen heeft er last van, maar heb je een lichte huid en ga je zonnebaden? Dan is voorzichtigheid geboden. Vergeet zonnebrandcrème dus niet – en test het effect eerst bij kleine dosering.

Niet gebruiken bij zware depressie of bipolaire stoornis

Sint-janskruid is een prachtig middel bij milde tot matige neerslachtigheid, maar niet geschikt bij ernstige depressie, suïcidaliteit of stemmingswisselingen. Het kan in sommige gevallen manie opwekken – vooral bij mensen met een bipolaire aanleg. Ook bij postpartum depressie of traumaverwerking is begeleiding van een deskundige essentieel. Dit is geen kruid om ‘zomaar even’ uit te proberen als alles donker is.

Zwanger of borstvoeding? Liever niet

De werking van sint-janskruid tijdens zwangerschap en borstvoeding is nog onvoldoende onderzocht. Daarom geldt: uit voorzorg beter vermijden. Ook voor jonge kinderen wordt het gebruik afgeraden – hun zenuwstelsel is nog in volle ontwikkeling.

Veelgestelde vragen over sint-janskruid (FAQ)

Hoe snel werkt sint-janskruid bij somberheid?

Dat verschilt per persoon, maar meestal merk je na 2 tot 4 weken een eerste effect. Het is geen instant oppepper zoals koffie of suiker, maar eerder een zachte verschuiving in de achtergrondmuziek van je hoofd. Alles voelt net iets minder zwaar, je gedachten iets lichter. Belangrijk: blijf consequent in gebruik, liefst dagelijks rond hetzelfde tijdstip.

Kan ik sint-janskruid combineren met andere kruiden?

Ja en nee. Veel mensen combineren het met valeriaan, passiebloem of kamille voor extra rust. Dat kan goed gaan, maar blijf opletten voor overmatige sufheid of interacties. Combineer het niet zomaar met stimulerende kruiden zoals guarana of ginseng – dat werkt juist tegen.

Is sint-janskruid veilig voor kinderen?

Niet echt. Voor kinderen onder de 12 jaar wordt het afgeraden, tenzij een arts of fytotherapeut anders adviseert. Hun hersenen en hormonen zijn nog volop in ontwikkeling. En: doseren is bij kinderen altijd extra tricky. Better safe than sorry.

Helpt het ook bij overgangsklachten?

Jazeker! Veel vrouwen in de overgang ervaren baat bij sint-janskruid – vooral als er sprake is van sombere stemming, innerlijke onrust of lichte prikkelbaarheid. Voor opvliegers werkt het minder goed, maar het kan het emotionele evenwicht wél ondersteunen.

Mag ik alcohol drinken als ik sint-janskruid gebruik?

Een glas wijn of een biertje op z’n tijd kan meestal geen kwaad, maar overdrijf het niet. Alcohol beïnvloedt – net als sint-janskruid – de stemming en hersenwerking. Samen kunnen ze elkaar versterken of juist verstoren. Wees dus voorzichtig en luister naar je lijf.

Wat is beter: capsules, thee of olie?

Dat hangt af van je doel.

• Thee is zacht en geschikt voor lichte ondersteuning.
• Capsules of tincturen zijn krachtiger en geschikt bij stemmingsklachten.
• Olie is ideaal voor uitwendig gebruik bij pijn, blauwe plekken, zenuwklachten.

Kies de vorm die past bij jouw behoefte – of combineer ze slim.

kan ik sint-janskruid gebruiken in de winter?

Zeker. Juist dan! Veel mensen hebben last van een winterdip of seizoensgebonden somberheid. Sint-janskruid – het zonnekruid bij uitstek – kan dan een natuurlijk tegenwicht bieden. Denk aan het als een zonnebril voor je brein… maar dan van binnenuit.

💬 Reactieblokje

Heb jij ervaring met sint-janskruid?

Gebruik je het al, of zit je met vragen over de juiste toepassing, dosering of combinaties? Laat hieronder een reactie achter – we lezen en reageren graag! 🌼

👉 Let op: dit artikel is geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts of deskundig fytotherapeut.