Herpetische fijt: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 3 augustus 2025 by M.G. Sulman

Herpetische fijt is een pijnlijke virale huidinfectie die meestal de vingers aantast, en soms de tenen. Het wordt veroorzaakt door het herpes simplex-virus (HSV) type 1 of 2 en kan vesiculair (blaasjes) of pustulair (pustels) van aard zijn. Herpetische fijt wordt vaak opgelopen door tandartsen en medisch personeel doordat ze in contact komen met speeksel van patiënten.  Het wordt ook vaak waargenomen bij duimzuigende kinderen. Zij lopen een infectie op met het herpes simplex virus type 1 (HSV-1) in de mond voordat ze antilichamen ontwikkelen. Volwassenen kunnen de infectie ook oplopen door contact met geslachtsorganen die besmet zijn met het herpes simplex virus type 2 (HSV-2). Vaka betreft dit jongvolwassenen.

Casus: “Een kloppende vinger vol vuur” – Herpetische fijt bij een kapster

Eerste pijnscheut
Linda, een 27-jarige kapster, voelt op dinsdagochtend een stekende, branderige pijn in haar rechterwijsvinger — precies bij het nagelbed. Ze denkt aan een gescheurde nagelriem of een splinter. Op het werk blijft de vinger kloppen; niet bloederig, niet blauw, maar wel gevoelig bij aanraking. Die avond merkt ze dat de huid licht gezwollen is en dat zich een klein blaasjesveld vormt, gevuld met helder vocht.

Blaasjes en paniek
De volgende ochtend is de zwelling toegenomen en zijn de blaasjes pijnlijker geworden. Linda vraagt zich af of het een bacteriële infectie is — misschien een beginnende panaritium of ontstoken nagelriem? Ze belt de huisarts, die haar meteen laat komen. De arts ziet de karakteristieke groepjes blaasjes en stelt de diagnose: herpetische fijt — een infectie veroorzaakt door het herpes simplex-virus, waarschijnlijk overgedragen via direct contact met een klant met een koortslip.

Behandeling en isolatie
Linda krijgt het advies om haar vinger goed te beschermen, niet open te krabben, en antivirale medicatie te gebruiken (aciclovir). Omdat ze in een risicoberoep werkt, mag ze tijdelijk niet knippen. De pijn houdt nog dagen aan — niet dramatisch, maar wel hinderlijk. Vooral de drukkende, zeurende sensatie onder de huid maakt haar onrustig.

Terugkijkend met handschoenwijsheid
Na een kleine week drogen de blaasjes in en vormt zich een korstje. Ze keert voorzichtig terug naar haar werk, met handschoenen en nieuwe hygiënemaatregelen. “Ik dacht dat het een simpele ontsteking was,” zegt ze later. “Maar het was een virus — via een handdruk.” Sindsdien is ze alert op koortslippen en herinnert ze collega’s eraan dat zelfs een kleine wond een toegangspoort kan zijn voor narigheid.

Wat is herpetische fijt?

Herpetische fijt kan optreden als gevolg van een infectie met het herpes simplex-virus (HSV). Symptomen zijn onder meer pijnlijke blaasjes, pustels, koorts en gezwollen lymfeklieren. Het wordt vaak niet herkend vanwege de klinische gelijkenis met andere aandoeningen. De behandeling kan bestaan uit antivirale medicatie.

Herpetische fijt  is een virale aandoening waarbij zich kleine blaasjes vormen op de vingers en het vlezige gebied rond de vingertoppen. Deze blaasjes en pustels zijn vaak pijnlijk.

Synoniemen

Herpetische fijt staat ook bekend als ‘herpes simplex panaritium’. De Engelse term is ‘herpetic whitlow’.

Oorzaak

Het herpes simplex-virus (HSV) veroorzaakt deze aandoening. Er zijn twee soorten HSV.

• Type 1 treft meestal het gebied rond de mond, lippen en gezicht.
• Type 2 treft meestal de geslachtsorganen.

Omdat hetzelfde virus herpetische fijt, koortslip en genitale herpes veroorzaakt, is het uiterst besmettelijk.

Je kunt herpetische fijt krijgen door direct contact met de huid die het virus bevat, mogelijk op de geslachtsorganen, het gezicht of de handen. De overdracht kan op d evolgende manieren plaatsvinden::

• als je deze gebieden aanraakt van iemand met actieve orale of genitale zweren
• je eigen koortsblaasjes of genitale zweren aanraken
• op je duim zuigen of nagelbijten tijdens een uitbraak van orale herpes

De volgende factoren kunnen terugkerende opflakkeringen van een HSV-infectie veroorzaken, waaronder herpetische fijt:

• koorts
• een terugkerende ziekte
• overmatige stress
• hormonale onevenwichtigheden
• overmatige blootstelling aan de zon
• chirurgie
• fysiek, mentaal of emotioneel trauma
• een verzwakt immuunsysteem

Symptomen van herpetische fijt

Symptomen van herpetisch fijt zijn onder meer zwelling, roodheid en gevoeligheid van het geïnfecteerde deel. Dit kan gepaard gaan met koorts en gezwollen lymfeklieren. Allerlei kleine, heldere blaasjes vormen zich. Deze conflueren na verloop van tijd en worden troebel, in tegenstelling tot bacteriële fijt waarbij er pus aanwezig is (zie onder). Ook treedt er pijn op.

De laesie geneest meestal binnen twee tot drie weken. Het virus kan zich nestelen in sensorische zenuwknopen in de oksel en herhaaldelijke herpeslaesies veroorzaken op die arm of vingers. In ernstige gevallen kunnen blaren ontstaan.

Hoe lang houden de klachten aan?

De infectie ontwikkelt zich 2-20 dagen na een besmetting met het virus. Wanneer de infectie begint, vormen de met vocht gevulde blaasjes zich zelden binnen 5-6 dagen. Over het algemeen verdwijnen de meeste gevallen binnen 2 tot 4 weken zonder behandeling.

Bij 30-50% van de mensen met herpetische fijt komt de infectie na verloop van tijd terug, vaak op dezelfde plaats. Vaak ervaar je dan eerst klachten als tintelingen, branderigheid of jeuk, voordat de blaasjes ontstaan.

Risicogroepen

Herpetische fijt kan iedereen op elke leeftijd treffen, maar de aandoening komt het meest voor bij:

• Kinderen die op hun duim zuigen of nagelbijten.
• Tandartsen en mondhygiënisten.
• Mensen die zijn blootgesteld aan genitale herpes.
• Atleten, zoals worstelaars, die nauw contact hebben met anderen.
• Mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Onderzoek en diagnose

De huisarts zal herpetische fijt diagnosticeren op basis van de klnische verschijnselen, alhoewel het vaak wordt verward met aandoeningen die erop lijken. Om de diagnose te bevestigen, kan de arts een PCR-test of een kweektest uitvoeren.

Behandeling van herpetische fijt

Afwachtend beleid

Milde gevallen van de aandoening – dus zonder complicaties – worden meestal behandeld door af te wachten en het natuurlijke beloop te volgen.

Medicatie

Bij ernstige gevallen kan het nodig zijn om antivirale medicatie te gebruiken. Er zijn verschillende medicijnopties beschikbaar:

Valaciclovir

Voor milde tot ernstige gevallen wordt 2 keer per dag 500 mg valaciclovir voorgeschreven, gedurende 5 dagen. Als de symptomen aanhouden, kan de behandeling verlengd worden tot 6-10 dagen. Bij een ernstige eerste uitbraak kan een hogere dosis van 2000 mg (4 tabletten van 500 mg) alleen op de eerste dag worden gegeven, als het binnen 24-48 uur na het begin van de symptomen wordt gestart.

Famciclovir

Voor milde tot ernstige gevallen wordt 3 keer per dag 250 mg famciclovir voorgeschreven, gedurende 5 dagen. Als de symptomen blijven bestaan, kan de behandeling verlengd worden tot 6-10 dagen.

Aciclovir

Voor milde tot ernstige gevallen wordt 5 keer per dag 200 mg aciclovir voorgeschreven, gedurende 5 dagen. Als de symptomen aanhouden, kan de behandeling verlengd worden tot 6-10 dagen.

Prognose

De vooruitzichten bij een herpetische fijt zijn over het algemeen goed — maar dat betekent niet dat de aandoening lichtzinnig moet worden opgevat. Het verloop is vaak zelflimiterend, dat wil zeggen: het geneest vanzelf binnen 7 tot 14 dagen zonder blijvende huidbeschadiging. Toch zijn er enkele kanttekeningen en scenario’s die je als patiënt of zorgverlener in het vizier moet houden.

🧭 Typisch verloop

• Duur: gemiddeld 10 dagen (soms langer bij eerste infectie)

• Blaasjesfase: 2–5 dagen met branderige pijn

• Indrogen en korstvorming: daarna snel herstel

• Volledig herstel van de huid: binnen 2 weken

• Littekens? Zelden — alleen bij openkrabben of secundaire infectie

🔁 Kans op herhaling

Omdat het om het herpes simplex-virus type 1 (HSV-1) gaat, blijft het virus na de eerste infectie latent aanwezig in het zenuwweefsel. Reactivatie is mogelijk, maar:

• treedt bij de meeste mensen zelden tot nooit opnieuw op in de vinger;

• herhaling komt vaker voor bij mensen met een zwakke afweer of veelvuldig contact met besmette lichaamsvloeistoffen (bv. zorgverleners, tandartsen, kapsters);

• sommige patiënten voelen bij reactivatie een lichte tinteling of stekende pijn, maar zonder volledige blaarvorming.

In de praktijk: bij de meesten blijft het bij één keer.

⚠️ Risico op complicaties (zeldzaam)

• Secundaire bacteriële infectie van de blaasjes (bijvoorbeeld door krabben)

• Verspreiding naar andere lichaamsdelen (bv. ogen — herpetische keratitis is een spoedgeval)

• Systemische verspreiding bij immuungecompromitteerde patiënten (bijv. chemotherapie, hiv)

Bij oogcontact: meteen arts waarschuwen. Het virus kan het hoornvlies aantasten.

💬 Prognose in het kort

Aspect	Prognose
Genezing eerste infectie	Goed, meestal binnen 10–14 dagen
Kans op recidief	Laag, tenzij immuunsysteem verzwakt is
Littekens of blijvende schade	Zeldzaam
Complicaties	Zeer zeldzaam, vooral bij risicogroepen

Preventie van herpetische fijt

“Voorkomen is beter dan krabben”

Herpetische fijt is een virale huidinfectie die je niet zomaar oploopt, maar meestal via direct contact met een actief herpesvirus (bijvoorbeeld van een koortslip of genitale herpes). Omdat het virus door minuscule huidbeschadigingen binnendringt, is preventie vooral een kwestie van waakzaamheid, hygiëne en — jawel — gezond verstand.

Draag handschoenen bij risicocontact

Beroepsgroepen die veel met mensen werken, lopen extra risico:

• Kapsters, tandartsen, verpleegkundigen, kinderopvangmedewerkers, schoonheidsspecialisten

• Bij handelingen waarbij direct huid- of slijmvliescontact mogelijk is: gebruik handschoenen, vooral als de cliënt een zichtbare koortslip heeft.

Eén vergeten handschoen kan genoeg zijn. Het virus heeft geen drang om zich aan te kondigen.

Vermijd contact met blaasjes of wondvocht

• Raak geen koortslippen aan, ook niet van je eigen kind, partner of collega.

• Draag geen contactlenzen als je zelf een actieve herpesinfectie hebt (kans op oculaire verspreiding).

• Geen kussen of knuffel op de plek van een koortslip — hoe lief het ook bedoeld is.

Let op wondjes en huidbeschadigingen

Herpes dringt het lichaam binnen via:

• Gesprongen kloofjes,

• Nagelriemscheurtjes,

• Eczeemplekjes,

• Verse wondjes na knippen of scheren.

Behandel deze plekjes tijdig en bedek ze zonodig.
Gebruik bijvoorbeeld barrièrecrème of een pleister bij kwetsbare huid.

Goede handhygiëne

• Was je handen regelmatig en grondig, zeker na huidcontact met anderen.

• Gebruik papieren zakdoekjes en gooi ze direct weg.

• Reinig werkmateriaal (kammen, pincetten, instrumenten) met alcohol of desinfectiemiddel.

Herken de risicomomenten

Een herpetische fijt ontstaat vaak na contact met een actieve herpeshaard. Let extra op:

• Bij zoenen of aanraken van iemand met een koortslip

• Bij verzorgen van kinderen met mondblaasjes (herpes gingivostomatitis)

• Bij sporten met veel huidcontact (judo, worstelen)

• Bij gebruik van gedeelde handdoeken of scheermesjes (liever niet!)

Profylaxe bij kwetsbare groepen

Bij mensen met een sterk verhoogd risico (bv. immuungecompromitteerden, of mensen met frequente herpetische infecties) kan de arts overwegen:

• Orale antivirale medicatie (aciclovir of valaciclovir) als profylaxe,

• Of lokale antivirale crème bij beginnende tintelingen.

Dit gebeurt alleen onder strikt medisch toezicht.

Samengevat: praktische checklist

Preventiemaatregel	Toelichting
Handschoenen bij risicocontact	Altijd bij verzorging of behandeling van anderen
Geen contact met actieve herpesplek	Vooral bij koortslippen en mondblaasjes
Wondjes afdekken	Pleisters, barrièrecrème of vette zalf gebruiken
Handen wassen na contact	Ook bij eigen blaasjes!
Geen spullen delen	Vermijd gedeeld gebruik van handdoeken of lippenbalsem

“De hand die geneest, kan ook besmetten — maar alleen als ze onbeschermd is.”

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over herpetische fijt. Of tips geven hoe om te gaan met een vinger- of duimontsteking. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.